Thị trường mía đường của Việt Nam trong thời gian qua có nhiều bất cập do sức cạnh tranh yếu, lượng tồn kho tăng và tình trạng nhập khẩu đường lậu tràn lan... Tìm giải pháp để quản lý tốt thị trường mía đường đang là vấn đề cấp bách hiện nay.
Nhà máy Đường Tuy Hòa (Công ty cổ phần Mía đường Tuy Hòa) đang nâng công suất lên 2.500 tấn/ngày chuẩn bị cho vụ ép 2012-2013. Trong ảnh: Sản xuất đường ở nhà máy - Ảnh: N.TRƯỜNG
LƯỢNG ĐƯỜNG TỒN KHO VẪN TIẾP TỤC TĂNG CAO
Bộ NN-PTNT cho biết, hiện nay thị trường mía đường trong nước đang gặp nhiều khó khăn, lượng đường sản xuất tăng cao, trong khi lượng tồn kho lớn đã khiến giá đường giảm mạnh. Cụ thể, tính đến ngày 15/11, lượng đường tồn tại kho các nhà máy là 87.300 tấn, cao hơn cùng kỳ năm trước 55.200 tấn.
Giá bán đường trắng loại I đã có thuế VAT tại kho nhà máy trên cả nước tiếp tục sụt giảm, phổ biến từ 15.500 đồng/kg xuống 15.000 đồng/kg. Tại một số tỉnh như Ninh Hòa, Quảng Ngãi giá đường đã giảm xuống dưới 15.000 đồng/kg. Giá mía tại ruộng nhìn chung cũng giảm mạnh. Hiện giá tại Hậu Giang giảm từ 1.000 đồng/kg xuống còn 940 đồng/kg so với những tháng đầu năm 2012.
Cũng theo Bộ NN-PTNT, đến nay, cả nước có 15/19 nhà máy đường đi vào sản xuất, các nhà máy đã ép được 1.262.000 tấn mía, sản xuất được 98.700 tấn đường. So với cùng kỳ năm trước, lượng mía ép tăng 288.000 tấn, lượng đường sản xuất tăng 23.600 tấn.
Trong niên vụ 2012 - 2013, với diện tích tiếp tục tăng (đạt 300.000ha) và năng suất bình quân tăng (đạt 63 tấn/ha), dự báo lượng đường sản xuất còn tăng cao hơn và vượt nhu cầu tiêu dùng đường trong nước. Theo kế hoạch sản xuất của 40 nhà máy trong niên vụ mới thì sản lượng đường dự kiến đạt 1,59 triệu tấn với mức tiêu thụ chỉ khoảng 1,4 triệu tấn. Như vậy, cùng với lượng đường nhập khẩu theo hạn ngạch năm 2013 là 74.000 tấn và lượng đường tồn kho thì dự báo, nguồn cung đường năm 2012 sẽ dư thừa hơn 200.000 tấn.
Nguyên nhân đường tồn kho nhiều là do tình hình sản xuất đường trên thế giới năm nay cung đã vượt cầu. Điển hình là nguồn cung đường từ Braxin và Ấn Độ đã tăng mạnh và dự báo trong thời gian tới, do thời tiết thuận lợi, sản lượng đường ở các thị trường này tiếp tục gia tăng làm tăng thặng dư đường toàn cầu. Do nguồn cung tăng, nên dự kiến giá đường trong thời gian tới cũng sẽ tiếp tục giảm. Đặc biệt, Trung Quốc – nước tiêu thụ đường lớn thứ hai thế giới – không nhập khẩu đường từ ngày 1/10/2012 đến hết năm 2013 do sản lượng đường nội địa tăng. Đây cũng là một trong những yếu tố tác động mạnh đến giá đường trong nước hiện nay.
Hiệp hội Mía đường Việt Nam dự báo sản lượng đường toàn cầu trong niên vụ 2012-2013 sẽ ở mức 174 triệu tấn, tăng 2% so với năm 2011. Nguồn cung đường sẽ dư thừa chính là yếu tố khiến cho giá đường trong nước có nguy cơ tiếp tục giảm.
GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG MÍA ĐƯỜNG?
Theo ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, điểm yếu nhất trong cạnh tranh của ngành đường Việt Nam là giá thành sản xuất mía. Hiện nay so với khu vực và trên thế giới nguyên liệu mía đường Việt Nam có chất lượng kém nhất mà giá lại cao nhất. Do đó, để có thể cạnh tranh tốt, ngành mía đường Việt Nam cần phải đẩy mạnh nâng cao chất lượng, giảm giá thành, giảm chi phí sản xuất...
Bên cạnh đó, để tháo gỡ khó khăn của thị trường đường hiện nay cùng với việc nâng cao chất lượng, các chuyên gia cũng cho rằng cần có cơ chế để tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu dễ dàng hơn, bởi chỉ có xuất khẩu mới góp phần giảm lượng đường tồn kho và giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu mía đường cũng cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ để có thêm nhiều thị trường mới; tăng cường hợp tác gắn kết với các vùng nguyên liệu để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định phục vụ sản xuất.
Ngoài ra, Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ cho ngành mía đường. Theo Bộ NN-PTNT, cho đến nay vẫn chưa có các văn bản có tính pháp lý cao như luật hoặc nghị định để điều chỉnh các hoạt động trong ngành sản xuất mía đường. Chính điều này đang gây khó khăn lớn cho hoạt động sản xuất và kinh doanh mía đường tại Việt Nam.
Có thể nói, với cơ chế, chính sách phù hợp, cùng với đó là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bên từ người trồng mía, các nhà máy cũng như sự tham gia của Hiệp hội Mía đường, các bộ, ngành liên quan sẽ tạo ra sức mạnh để ngành mía đường phát triển bền vững và nâng cao sức cạnh tranh trong tiến trình hội nhập.
PHẠM HẰNG - (ĐCSVN)
