Kiểm toán nội bộ là hoạt động bắt buộc giúp các hợp tác xã (HTX) nâng cao nhận thức, tuân thủ quy định của pháp luật về đầu tư kinh doanh, bảo đảm quyền làm chủ của các thành viên. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Christian Albrecht, Giám đốc chương trình của Liên đoàn HTX Cộng hòa liên bang Đức xung quanh vấn đề này.
Cán bộ các HTX tham gia hoạt động kiểm toán nội bộ - Ảnh: X.HUY
* Ông cho biết hiệu quả của hoạt động kiểm toán nội bộ đối với HTX ở Phú Yên thời gian qua?
- Gần một năm qua, hoạt động kiểm toán nội bộ tiếp tục được triển khai tại 9 HTX ở Phú Yên gồm: HTX Nông nghiệp Hòa Mỹ Tây, HTX Nông nghiệp Hòa Bình 2 (Tây Hòa); HTX Nông nghiệp Hòa Tân Đông (Đông Hòa), HTX Nông nghiệp Hòa Thắng 2, HTX Nông nghiệp Hòa Trị 2, HTX Nông nghiệp Hòa Quang Bắc, HTX Nông nghiệp Đông Hòa An (Phú Hòa), HTX Nông nghiệp Bình Kiến 2 và HTX Nông nghiệp Hòa Kiến 1 (TP Tuy Hòa). Ngoài các thành viên thuộc Liên đoàn HTX Cộng hòa liên bang Đức còn có các chuyên gia của Trung tâm kiểm toán Nhà nước tại TP Hồ Chí Minh và Trung tâm Phát triển nông thôn (CRP), giảng viên Trường đại học Tài chính Kế toán tham gia. Chúng tôi chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm từ 3-5 người để thu thập tài liệu, phân tích xử lý thông tin; thực hiện kiểm toán về hoạt động tuân thủ, báo cáo tài chính nhằm phát hiện những hạn chế của các HTX.
Nhờ thực hiện theo quy trình chặt chẽ, khoa học nên nhiều thiếu sót ảnh hưởng đến hoạt động HTX đã được phát hiện, giải quyết kịp thời. Như việc HTX muốn mở thêm các dịch vụ mới nhưng chưa xác định được vốn đầu tư bao nhiêu, mô hình hoạt động sao cho hiệu quả…, chúng tôi tư vấn cho họ cách dự trù kinh phí, phương thức vận hành, phát triển dịch vụ, các hoạt động hỗ trợ, liên kết theo thế mạnh và khả năng của HTX. Ngoài ra, nhiều hạn chế trong việc xác định thu nhập để hưởng chính sách miễn thuế thu nhập doanh nghiệp; xác định giá trị, quản lý và trích khấu hao tài sản cố định; phân bổ chi phí quản lý gián tiếp cho các dịch vụ liên quan; xác lập tỉ lệ trích lập quỹ cuối năm, xây dựng và ban hành các nội quy quản lý tài chính nội bộ, quản lý tài sản… cũng được chúng tôi phát hiện kịp thời, đề ra cách chỉnh sửa phù hợp. Điều này còn giúp địa phương có những đánh giá đúng mức hơn về năng lực và sự quản lý điều hành của các HTX, có định hướng về lãnh đạo nhằm giúp các HTX hoạt động hiệu quả hơn.
* Đâu là những trở ngại đối với hoạt động kiểm toán nội bộ của HTX tại Phú Yên, thưa ông?
- Trong quá trình đào tạo, các chuyên gia, giảng viên hướng dẫn các HTX thực hiện kiểm toán nội bộ cũng gặp một số khó khăn. Trước hết, đây là hoạt động mới, mang tính khoa học, chặt chẽ, nhất là việc phối hợp nhóm luôn được đề cao. Trong khi đó nhiều cán bộ HTX chưa quen với cách thức làm việc như thế, nên phải mất không ít thời gian để hướng dẫn. Mặt khác, công tác kiểm toán nội bộ vẫn còn tương đối mới lạ nên một số HTX, địa phương chưa quan tâm tạo điều kiện cho cán bộ tham gia học tập. Với mục tiêu hỗ trợ HTX vận dụng phương pháp có hệ thống mang tính kỷ luật nhằm đánh giá, nâng cao hiệu quả của quy trình quản trị, quản lý rủi ro, nên kiểm toán nội bộ được xác định là phòng tuyến hàng đầu chống lại gian lận. Do đó rất khó cân bằng giữa việc kiểm tra kỹ các hoạt động tài chính của HTX mà không gây ảnh hưởng đến lợi ích của một số cá nhân liên quan.
Phú Yên là một trong số ít các địa phương ở Việt Nam được triển khai thí điểm hoạt động kiểm toán nội bộ. Kết quả cho thấy, hoạt động này đã đem lại nhiều hiệu quả tích cực, được các HTX, Liên minh HTX các tỉnh lân cận đánh giá cao và cử cán bộ đến học tập mô hình về áp dụng tại tỉnh mình. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực mới nên cần tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về mục tiêu và hiệu quả của công tác kiểm toán nội bộ để cán bộ, xã viên có cái nhìn đúng đắn về sự cần thiết của hoạt động này, qua đó tạo đội ngũ cán bộ nòng cốt và cơ chế thống nhất, triển khai thực hiện xuyên suốt.
* Vậy làm thế nào để hoạt động kiểm toán nội bộ ngày càng phát huy hiệu quả, thưa ông?
- Thời gian đến chúng tôi phối hợp với Liên minh HTX Phú Yên, các đơn vị liên quan tiếp tục phổ biến rộng rãi hoạt động kiểm toán nội bộ. Do đó công tác thông tin, tuyên truyền về lợi ích của kiểm toán nội bộ sẽ được đẩy mạnh trên các cơ quan báo chí, các hội nghị, hội thảo. Ngoài ra, chúng tôi cũng giúp các HTX kịp thời chỉnh sửa điều lệ, nội quy; xây dựng và ban hành quy chế quản lý tài chính nội bộ, quy chế hoạt động tín dụng nội bộ; quan tâm công tác bố trí cán bộ kế toán có đủ năng lực và thực hiện hoạch toán kế toán chặt chẽ đúng quy định; tính toán quỹ lương cán bộ quản lý, trích lập các quỹ và trích khấu hao tài sản cố định hằng năm đúng quy định; thực hiện đầy đủ tổng kết về tình hình và phương hướng kinh doanh cụ thể theo từng chỉ tiêu, gắn với đó là các giải pháp thiết thực. Trong quá trình hướng dẫn, giảng dạy, giáo viên sẽ cải tiến phương pháp truyền đạt, đưa ra tình huống cụ thể để xử lý, phân tích thông tin, phát hiện vấn đề và khuyến nghị chỉnh sửa đối với từng nội dung ở từng HTX; đồng thời hướng dẫn việc xây dựng các báo cáo kiểm toán và kỹ năng thuyết trình, giao tiếp, giúp cán bộ HTX tự tin hơn khi thực hiện kiểm toán, trở thành những kiểm toán viên chuyên nghiệp.
Ngoài ra, chúng tôi đang nghiên cứu xây dựng và tham mưu các cấp ngành ban hành các nội quy liên quan để công tác quản lý, điều hành của HTX sao cho chặt chẽ hơn, qua đó tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đối với các hoạt động của HTX theo hướng chú trọng giải quyết kiến nghị của xã viên nhằm tạo niềm tin và sự gắn bó của từng cá nhân với sự phát triển của HTX.
* Xin cảm ơn ông!
XUÂN HUY (thực hiện)
