Lâu nay, hoạt động của các HTX không thể tách rời mà luôn thống nhất với chính quyền địa phương. Tuy nhiên, hiện vẫn còn tình trạng một số địa phương can thiệp quá sâu vào công việc nội bộ và xem HTX là một bộ phận của UBND xã, làm cho HTX mất đi sự tự chủ trong sản xuất, kinh doanh…
Theo Luật HTX năm 2003, HTX là đơn vị hoạt động kinh tế độc lập, không chịu sự chủ quản của bất kỳ một cơ quan Nhà nước nào, chỉ có tổ chức đại diện, hỗ trợ, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình là Liên minh HTX ở Trung ương và các tỉnh, thành phố. Điều 3, chương 1 của Luật HTX năm 2003 quy định, chính sách của Nhà nước đối với HTX là tôn trọng quyền tự chủ, tự quyết, tự chịu trách nhiệm của HTX trong sản xuất, kinh doanh; không can thiệp vào công việc quản lý nội bộ và lợi ích hợp pháp của HTX. Thực tế hiện nay, một số HTX muốn hoạt động tốt không thể tách rời với địa phương mà trái lại, rất cần sự hỗ trợ, giúp đỡ của UBND các cấp mới có thể phát triển được.
Xã viên HTX An Ninh Đông, huyện Tuy An cấy lúa vụ đông xuân - Ảnh: P.NAM
NHỜ HỖ TRỢ, HTX PHÁT TRIỂN
Trước đây, nhờ sự tham gia giám sát của chính quyền địa phương mà cụ thể là UBND cấp huyện, xã trong công tác thanh, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo nên nhiều vụ tiêu cực trong nội bộ HTX được phanh phui, xử lý kịp thời, đem lại sự minh bạch trong công tác, điều hành, củng cố niềm tin cho xã viên. Đơn cử như ở huyện Sơn Hòa, thông qua đơn thư phản ánh, Huyện ủy, UBND huyện đã nhanh chóng giải quyết việc HTX NN Thị trấn Củng Sơn bị xã viên chiếm dụng, không thanh toán tiền thủy lợi phí dẫn đến việc mất khả năng thanh toán tiền cho ngành điện lực, đứng trước nguy cơ các cánh đồng lúa, hoa màu trở nên khô hạn vì không được cung cấp điện để bơm tưới. Trước tình hình đó, Huyện ủy, UBND huyện Sơn Hòa đã cho HTX NN Thị trấn Củng Sơn tạm ứng 200 triệu đồng để thanh toán tiền cho ngành điện; đồng thời quyết liệt chỉ đạo công tác thu hồi toàn bộ nợ đọng trong thời gian ngắn. Nhờ đó, HTX NN Thị trấn Củng Sơn mới có thể đứng vững. Hay như việc UBND huyện Đông Hòa phát hiện việc thu chi sai nguyên tắc trong hoạt động kinh doanh điện ở HTX Nông nghiệp Hòa Hiệp Nam, gây thất thoát ngân quỹ khá lớn. Để tránh cho HTX Nông nghiệp Hòa Hiệp Nam lâm vào tình trạng ngưng hoạt động, UBND huyện Đông Hòa cho HTX tạm ứng 100 triệu đồng để có nguồn quỹ hoạt động và thanh toán tiền cho ngành điện. Ngoài ra, nhờ việc giám sát hiệu quả, chính quyền địa phương và các ngành chức năng cũng phát hiện hàng loạt sai phạm hòng chiếm đoạt tài sản nhà nước lấy tiền tiêu xài cá nhân tại các HTX NN-KDTH Hòa Định Đông 1 (huyện Phú Hòa), HTX NN-KDDV Hòa Phú 2 (huyện Tây Hòa).
Và cũng nhờ sự can thiệp kịp thời của chính quyền địa phương, nhiều HTX ở các huyện miền núi Sơn Hòa, Đồng Xuân, Sông Hinh được củng cố, bước đầu vượt qua khó khăn, hoạt động hiệu quả.
ĐỊA PHƯƠNG CAN THIỆP QUÁ SÂU
Tuy nhiên, hiện tại nhiều địa phương, nhất là UBND cấp xã, phường, thị trấn đã vượt quá quyền hạn, trách nhiệm, tự ý coi HTX trên địa bàn mình phụ trách như một bộ phận, luôn tìm cách thọc sâu vào công việc nội bộ HTX. Thậm chí, có UBND xã, phường, thị trấn yêu cầu HTX đem phương án sản xuất kinh doanh và quyết toán hằng năm để họ phê duyệt. Ngoài ra, những mảng sản xuất, kinh doanh thuộc nội bộ của HTX nhưng UBND xã vẫn can thiệp theo ý muốn chủ quan của mình. Đây là việc làm không đúng, bởi theo Điều 46 và 47, chương 8, Luật HTX năm 2003, UBND các cấp chỉ có nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý đối với HTX như tuyên truyền, vận động, tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ cho việc hình thành và phát triển HTX; ban hành, phổ biến, và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật; tổ chức đăng ký kinh doanh, hướng dẫn việc đăng ký kinh doanh; hướng dẫn khuyến khích các HTX cùng hoạt động vì lợi ích của nhân dân ở địa phương; kiểm tra, thanh tra việc thực hiện Luật HTX và các văn bản pháp luật có liên quan; giải quyết theo thẩm quyền các khiếu nại, tố cáo, tranh chấp và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật… Mặc dù sự can thiệp này không đúng nhưng hầu hết các thành viên thuộc Ban Quản trị HTX do ngại đụng chạm, sợ bị gây trở ngại nên không dám (hoặc không muốn) lên tiếng phản ứng. Do đó, HTX dễ mất đi vai trò tự chủ trong phát triển sản xuất, kinh doanh.
HTX muốn phát triển tốt phải được toàn quyền tự chủ theo phương hướng, nghị quyết do Đại hội xã viên đề ra hằng năm. Do vậy, ngoài việc nhắc nhở, ban hành chế tài đối với địa phương can thiệp sâu vào công việc nội bộ HTX, các cấp, ngành, cụ thể là Liên minh HTX tỉnh nên tạo điều kiện mở các lớp quán triệt về nhận thức đối với kinh tế tập thể để các cấp, ngành nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình nhằm giúp kinh tế tập thể ngày càng phát triển.
TRẦN VĂN CANG
(Chủ nhiệm HTX NN-KDDV Hòa Mỹ Tây)
