Phú Yên hiện có khoảng 18.000ha đất đã trồng mía với năng suất bình quân trên dưới 40 tấn mía cây nguyên liệu/năm. Người dân nhiều vùng trồng mía có thu nhập ngày càng tăng, đời sống được cải thiện, một số người làm giỏi đã trở nên khá giả, số ít đã giàu lên. Các nhà đầu tư công nghiệp mía đường sản xuất, kinh doanh có lãi, đang chứng tỏ sức sống mạnh mẽ của ngành kinh tế mía đường tại Phú Yên là rất triển vọng trong toàn bộ nền kinh tế tỉnh nhà.

Sản xuất đường tại Nhà máy Đường KCP (huyện Sơn Hòa) - Ảnh: M.NGUYỆT

Tuy vậy, quá trình phát triển kinh tế mía đường cũng đang bộc lộ một số nhược điểm, hạn chế: Diện tích mía được tưới nước và đầu tư kỹ thuật thâm canh còn ít; việc thay đổi giống mía có năng suất, chữ đường cao tuy có nhiều cố gắng vẫn chưa tương xứng với yêu cầu; tổ chức thu mua, vận chuyển mía nguyên liệu đến các nhà máy đường trong tỉnh có nơi, có lúc chưa thật hợp tình, hợp lý, khiến người trồng mía bị thiệt thòi, hiện tượng tranh mua, tranh bán thiếu lành mạnh, tình trạng “Cấm chợ, ngăn sông” còn diễn ra.

Dù còn nhược điểm, hạn chế, song nhìn chung việc trồng mía, phát triển công nghiệp chế biến mía đường và các sản phẩm song song với đường như cồn, rượu, thực phẩm bánh kẹo (trong tương lai), phân bón vi sinh hữu cơ và sản xuất điện năng từ nguồn chất đốt bã mía đang có hướng mở ra.

Có thể nói nửa thế kỷ trước, Phú Yên được tiếng về sự giàu có nhất miền Trung nhờ vựa lúa đồng bằng Tuy Hòa, còn ngày nay phát triển kinh tế mía đường cùng với các ngành thủy sản, công nghiệp, du lịch... là hướng làm giàu, trong đó mở rộng đầu tư nghề trồng mía và phát triển mạnh công nghiệp mía đường là rõ rệt nhất, nó đang nằm trong tầm tay của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh ta.

Nhớ lại, cách đây hơn 10 năm, khi khởi sự làm mía đường, chúng ta bị “hội chứng” xây dựng nhà máy đường tràn lan trong cả nước chi phối, đã phần nào làm hạn chế tầm nhìn, gò bó tư duy khiến chúng ta chưa thật sự mạnh dạn trong cách nghĩ, cách làm. Ngày nay thực tế khách quan đã rõ ràng buộc chúng ta phải thay đổi, một sự thay đổi phù hợp với quy luật phát triển, biến tỉnh ta thành một tỉnh mía đường, giải phóng hoàn toàn sức sản xuất, tạo điều kiện cho một bộ phận khá đông dảo nông dân - những người trồng mía làm ăn khá giả và làm giàu từ chiến lược phát triển ngành kinh tế mía đường.

Đây là việc làm hoàn toàn hợp lòng dân dựa trên các cứ liệu khoa học được thực tế kiểm chứng. Cụ thể là:

- Theo tính toán của các ngành chức năng trung ương, hằng năm nước ta còn phải nhập khẩu 300.000 tấn đường do sản xuất trong nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ. Đây là yếu tố thị trường có tính quyết định mà tỉnh Phú Yên cần tranh thủ, tận dụng để phát triển.

- Ngoài 18.000ha đất trồng mía còn nhiều khả năng đầu tư thâm canh, tỉnh ta còn nhiều vùng có hàng trăm, hàng ngàn hecta đất trồng mía và chỉ có thể trồng mía mới đạt hiệu quả kinh tế cao. Ngay cả diện tích đất trồng sắn cũng cần một chế độ luân canh sắn - mía mới bảo vệ đất lâu dài.

- Kỹ năng lao động của người trồng mía Phú Yên vốn đã rất thuần thục. Khi trồng mía được đầu tư, hướng dẫn kỹ thuật sẽ trở thành thế mạnh tuyệt đối mà không phải địa phương nào trong cả nước cũng có được. Đất đai, lao động sẵn có cùng với chủ trương và giải pháp phù hợp sẽ tạo nên nguồn sức mạnh vô cùng to lớn thay đổi bộ mặt nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- Đầu tư phát triển công nghiệp mía đường từ nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước là một lợi thế không nhỏ. Hiện tại, một số doanh nghiệp ngoài quốc doanh sẵn sàng phát triển theo hướng này thì không có lý do gì để hạn chế.

Trước đây do lệ thuộc một số nguyên nhân khách quan và tư duy bị gò bó, tầm nhìn hạn hẹp, giờ đây tình hình đã hoàn toàn khác. Từ chỗ mở rộng diện tích, thâm canh tăng sản lượng mía nguyên liệu, xây dựng thêm nhà máy đường sẽ phá vỡ quy hoạch theo nếp nghĩ cũ, ngày nay việc làm đó trở thành điều tốt đáng khuyến khích. Nếu không làm sẽ trở thành sự bảo thủ, kiềm hãm, khiến một số vùng dân cư có khả năng trồng mía không được trồng, lẽ ra họ phát triển, giàu có lại phải chịu khó khăn, nghèo đói. Trách nhiệm này thuộc về cơ quan lãnh đạo, quản lý.

Tóm lại, đã đến lúc thay đổi cách nghĩ, mở rộng tầm nhìn, vượt qua mọi sự hạn chế để phát triển mạnh mẽ, phát triển vượt bậc ngành kinh tế mía đường, biến tỉnh Phú Yên thành một tỉnh mía đường lớn mạnh nhất trong cả nước. Từ sự phát triển này, mọi khó khăn, vướng mắc, tồn đọng xung quanh câu chuyện mía đường chắc chắn sẽ không còn là câu chuyện đáng bận tâm. Thành quả lao động và niềm vui sẽ nhân lên gấp bội.

NGUYỄN TƯỜNG THUẬT

Nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên