Mỗi tuần một buổi, các học viên ra ruộng lội bùn để nghiên cứu đồng ruộng, chọn và lai tạo giống lúa thuần thích ứng biến đổi khí hậu. Ông Đặng Văn Mạnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Phú Yên, cho biết đây là lớp huấn luyện nông dân thích ứng với biến đổi khí hậu đầu tiên tổ chức tại Việt Nam và là lớp thứ 3 được tổ chức đồng thời tại Thái Lan và Philippines.
Các học viên nông dân đang “nghiên cứu” chân lúa tại một cánh đồng ở xã An Ninh Tây - Ảnh: H.NAM
Lớp huấn luyện nông dân thích ứng với biến đổi khí hậu được tổ chức tại trường mẫu giáo thôn 2 (xã An Ninh Tây, huyện Tuy An) với sự tham gia của 20 học viên. Những học viên mái đầu điểm bạc là chủ nhiệm, phó chủ nhiệm hợp tác xã đến nông dân, ghi chép học các kỹ thuật chăm sóc chọn, tạo các giống lúa chịu mặn, chịu phèn thích ứng biến đổi khí hậu. Chị Lê Thị Đẹp (40 tuổi), một học viên của lớp cho biết: “Tham gia lớp học này tôi được học cách phân tích hệ sinh thái của cây lúa từng giai đoạn, từ đó tìm ra đặc tính các giống lúa, rồi lai tạo chọn ra các giống lúa thích ứng chân đất”.
Lớp huấn luyện được bố trí thí nghiệm thực hành trên diện tích 1.000m², với các loại giống lúa khác nhau được phân luống, sạ hàng; mục đích là phát triển nguồn gien cây lúa chọn ra những dòng phân ly phù hợp chất đất. Cũng như những học viên khác, chị Đẹp bây giờ mới nhận ra rằng trước đây do cứ giữ tập quán canh tác cũ, sử dụng giống thoái hóa nên làm ruộng không đạt kết quả cao. Còn chị Nguyễn Thị Ngọc đã biết cách phục tráng các giống bị thoái hóa, chọn tạo ra các giống mới không chỉ cho riêng chị mà cho cộng đồng. Chị Ngọc giải bày: “Qua lớp huấn luyện này, tôi nắm bắt được quy trình canh tác lúa, dùng giống xác nhận, sạ thưa hợp lý, bón phân cân đối, quản lý sâu bệnh theo IPM…, đầu tư ít, hiệu quả cao”.
Phó Chi cục trưởng, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Phú Yên Đặng Văn Mạnh: Tổ chức SEARICE (Tổ chức Nâng cao năng lực cộng đồng vùng châu Á) đã hỗ trợ Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên mở các lớp huấn luyện nông dân thích ứng biến đổi khí hậu, hướng dẫn nông dân chọn tạo các giống lúa chịu phèn, mặn, chịu hạn, chịu ngập úng. Nghiên cứu này đặc biệt quan tâm đến các vùng và cách thức mà biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học nông nghiệp và hệ thống cung ứng giống tại cộng đồng.
Cánh đồng xã An Ninh Tây vốn bị nhiễm mặn, có những vụ mùa, lúa trong giai đoạn đẻ nhánh phát triển tươi tốt thì bị nước biển xâm thực ngã rạp. Có người mất ăn mất ngủ vì bao nhiêu tiền của, công sức đổ ra đã bị “trời lấy”. Bên cạnh đó, có những đám ruộng ngập úng, sau khi nước rút cây lúa còn sống sót thưa thớt, yếu ớt, chưa kịp ra lá non thì từ dưới đất phụt lên lớp phèn. Hàng trăm nông dân ở đây thất thần nhìn vụ lúa mất trắng mà chỉ biết kêu trời. Từ khi tham gia lớp huấn luyện này, các học viên đã “thạo” về kỹ thuật chọn tạo giống chịu mặn, chịu phèn, sử dụng cơ cấu giống và bố trí thời vụ thích hợp, đặc biệt là biết được các đặc tính giống lúa thích ứng với chân đất này. “Từ nay về sau làm ruộng không còn nơm nớp lo sợ ruộng mất mùa do nhiễm mặn, phèn nữa. Lớp học này trang bị kiến thức cho nông dân chúng tôi có đủ bản lĩnh để sản xuất trong thời kỳ biến đổi khí hậu” – một học viên nói.
Điều đáng nói đó là lớp học này không chỉ trang bị kiến thức riêng cho học viên mà cho cả cộng đồng. Tập quán nông dân lâu nay tự để giống và trao đổi giống với nhau mà ít khi chịu mua giống mới. Theo thống kê của Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên, tỉ lệ nông dân sử dụng lúa thịt làm giống chiếm 90%, tuy nhiên khi lớp học kết thúc, nông dân trao đổi giống với bà con xung quanh thì dần dà chất lượng giống trong cộng đồng được cải thiện.
Không những nông dân mà lãnh đạo địa phương tham gia lớp học này cũng “thấm thía” để đặt mình vào vị trí chống lại những tác động của biến đổi khí hậu. Chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp An Ninh Tây Nguyễn Hoàng Phố nhìn nhận: “Thông qua lớp học này, với cương vị là người đứng đầu hợp tác xã nông nghiệp, tôi đã có kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp từng chân đất chứ không phải một loại cây trồng “bám trụ” như lâu nay”.
MẠNH HOÀI
