Việc bảo hộ tốt quyền sở hữu trí truệ trở thành nhân tố quan trọng khuyến khích sáng tạo, thúc đẩy các hoạt động đầu tư và chuyển giao công nghệ. Báo Phú Yên có cuộc trao đổi với đồng chí Trần Việt Hùng, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học - Công nghệ) xung quanh vấn đề này.   

Nước mắm Gành Đỏ (TX Sông Cầu) đã được bảo hộ sở hữu trí tuệ – Ảnh: M.NGUYỆT

 

* Theo đồng chí,  việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có ý nghĩa như thế nào?

- Nền kinh tế thuần túy chỉ dựa trên vật chất hữu hình đang đứng trước thách thức to lớn, đặc biệt đối với các nước đang phát triển với nguồn tài nguyên hạn hẹp, trong đó có Việt Nam. Các nước phát triển đã định hướng phát triển cho nền kinh tế của mình dựa vào các tài sản vô hình, đó là các tài sản trí tuệ với tỉ trọng ngày càng cao. Tài sản trí tuệ được tạo ra từ nguồn lực sáng tạo của con người nên không bao giờ cạn kiệt, mà luôn sinh sôi, đổi mới, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia và xã hội loài người. Trong nền kinh tế mới, việc chiếm hữu tài sản vật chất để làm giàu được dần thay thế bằng việc nắm giữ tri thức – nguồn của cải vô cùng to lớn trong xã hội. Trong các mối quan hệ thương mại song phương và đa phương hiện nay, việc tạo lập và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ luôn đóng vai trò của một trong ba trụ cột chính của đàm phán thương mại quốc tế bên cạnh thương mại hàng hóa và thương mại dịch vụ. Điều đó còn góp phần cải thiện vị thế của quốc gia trong cuộc cạnh tranh với các nước khác nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư và khuyến khích các hoạt động chuyển giao, ứng dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại trong sản xuất, kinh doanh để phát triển nền kinh tế của đất nước. Mặt khác, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo chuẩn mực khắt khe đã trở thành điều kiện tham gia quan hệ thương mại quốc tế và đặt đất nước ta trước nhiều thách thức.

* Những thách thức cụ thể là gì, thưa đồng chí?

- Chủ sở hữu trí tuệ có thể lạm dụng vị thế độc quyền để nâng giá bán sản phẩm, tạo sự khan hiếm hàng hóa, từ đó dẫn đến tình trạng khó tiếp cận với một số hàng hóa, sản phẩm, đặc biệt là thuốc và nhu yếu phẩm, có thể ảnh hưởng đến một số chính sách xã hội, nhất là chính sách nâng cao mức sống văn hóa và đảm bảo sức khỏe cho nhân dân. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp và các nhà đầu tư bị đặt vào một môi trường pháp lý phức tạp, phải chịu thêm một gánh nặng hoặc rào cản đối với những nỗ lực thâm nhập vào thị trường, đồng thời bị ràng buộc và có thể sẽ bị rơi vào các vụ kiện tụng, tranh chấp tốn kém. Ngoài ra, sự bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí giữa nền kinh tế lớn với nền kinh tế nhỏ phát sinh. Khả năng tài chính hạn hẹp, quy mô phần lớn là nhỏ và rất nhỏ cũng là một hạn chế lớn cho các doanh nghiệp của ta trong việc khai thác cơ chế bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ tại các nước khác. Hơn nữa, các biện pháp và thủ tục thực thi các quyền sở hữu trí tuệ có thể trở thành rào cản kỹ thuật đối với các hoạt động thương mại hợp pháp, ảnh hưởng tới khả năng tạo ra nền tảng công nghệ bền vững và có tiềm năng phát triển, ảnh hưởng tới sự đa dạng và khác biệt giữa các quốc gia, đặc biệt là ảnh hưởng tới chính sách bảo đảm y tế, dinh dưỡng cho nhân dân và bảo đảm lợi ích công cộng.

* Theo đồng chí, cần phải làm thế nào để khắc phục các mặt hạn chế của cơ chế bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ?

- Phương hướng phát triển hoạt động sở hữu trí tuệ được xác định cơ chế bảo hộ sở hữu trí tuệ ngày càng góp phần tích cực vào phát triển kinh tế xã hội, tạo ra và tích lũy “kho tài sản trí tuệ Việt” ngày càng lớn mạnh, mặt khác áp dụng một cách hiệu quả các tài sản trí tuệ quốc tế. Hoạt động của các cơ quan quản lý, bảo đảm thực thi quyền sở hữu trí tuệ không chỉ dừng ở các hoạt động xác lập, bảo đảm thực thi quyền mà phải mở rộng cả đến các hoạt động hỗ trợ các tổ chức, cá nhân doanh nghiệp xác lập, bảo vệ, khai thác và phát triển quyền sở hữu trí tuệ. Cục Sở hữu trí tuệ và các sở khoa học công nghệ cần xác định và tham mưu cho Bộ Khoa học công nghệ và UBND các tỉnh, thành phố kế hoạch phát triển hoạt động sở hữu trí tuệ cụ thể thuộc phạm vi quản lý của mình.

* Xin cảm ơn đồng chí!

MINH CHÂU (thực hiện)