Sau khi PYO đăng bài phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường tại Nhà máy (NM) chế biến tinh bột sắn Đồng Xuân thuộc Công ty cổ phần Nông sản thực phẩm Quảng Ngãi đặt tại thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân  bạn đọc tiếp tục gởi thư bày tỏ bức xúc về ô nhiễm ngày càng tăng tại NM này. Phóng viên Báo Phú Yên đã trở lại và ghi nhận tình trạng ô nhiễm đã lan sang nguồn nước trong khu vực.

 

LÃNH ĐẠO NHÀ MÁY: KHÔNG THỂ HẾT MÙI HÔI ĐƯỢC!

 

Bờ tràn hồ lọc số 4 bị sạt lở, phía xa (góc trái, trên ảnh) là các bao cát chắn tạm của hồ số 5. từ đây nước chảy ra sông - Ảnh: D.T.X

Qui trình hoạt động của nhà máy chế biến tinh bột sắn được Lãnh đạo NM cho biết như sau: Sắn củ đưa vào máy qua các công đoạn sẽ cho ra tinh bột và phần thải gồm bã sắn và nước . Chính phần nước là nguyên nhân gây nên mọi sự rắc rối. Nhà máy đã cho xây 5 hồ xử lý sinh học để xử lý nước thải .Nước từ trong quá trình hoạt động của nhà máy sẽ được lắng sơ bộ ở hồ số 1, sau đó bơm lên hồ số 2 ở trên cao để xử lý, rồi chuyển dần xuống các hồ số 3 ,số 4 và đến hồ số 5 thì về nguyên tắc, cá có thể sống được. Nước này có thể đưa ra tự nhiên mà không gây tác hại gì cho môi trường.

 

Ông Ngô Văn Tươi, Giám đốc NM cho biết, ngay từ khi bước vào sản xuất, NM đã tiến hành xử lý nước thải. Tuy nhiên ở giai đoạn đầu, các men vi sinh chưa phát triển đồng đều nên việc xử lý chưa được triệt để. NM cũng đã cho thả bèo trên mặt các hồ lọc để ngăn sự bốc mùi vào không khí. Hiện nay bèo đã sống được và hy vọng rằng thời gian tới mùi hôi thúi sẽ giảm tối đa. Ông cũng nhấn mạnh rằng chỉ có thể giảm tối đa chứ dứt hẳn là không thể!

 

Trao đổi với Báo Phú Yên, ông Đặng Ngọc Tân, Bí thư Đảng uỷ Xã Xuân Sơn Bắc , địa phương ở sát cạnh nhà máy tỏ ra lo ngại hiện nay không chỉ là mùi hôi ở trong không khí mà nguy cơ ô nhiễm đang ở ngay trong nguồn nước của dòng sông Kỳ Lộ, nguồn nước, sinh hoạt hàng ngày của họ, vì họ ở phía hạ lưu của sôngï.

 

Ô NHIỄM SÔNG KỲ LỘ: SOS !!

 

Chiều 26-6, chúng tôi gặp ông Hồ Văn Nghiêm, trưởng thôn Tân Hoà,một thôn ở ven sông, cách NM khoảng 4km. Ông cho biết, vài ngày trước, Anh Nguyễn Văn Thanh ở thôn này dắt bò ra sông định cho tắm, nhưng nghe mùi hôi trong nước nên đã dẫn bò về.Ông cũng cho biết rằng nhiều bà con ở Đội 4 đã phát hiện mùi hôi trong nước, cứ cách khoảng dăm ba ngày bà con lại nghe mùi, nhất là vào buổi sáng.

 

Hồ xử lý nước thải của nhà máy sắn Đồng Xuân chắn ngang dòng chảy của suối nước, sau đó sẽ chảy vào hồ và thoát ra sông! - Ảnh: D.T.X

 

Chị Hiền, một người ở thôn Tân An (Xuân Sơn Nam) đang chăn bò bên bờ sông, thấy chúng tôi chụp ảnh đã phản ánh:Trong nươc sông có mùi rất hôi thúi. Chị thả bò ở đây để bò ăn cỏ, còn nước cho bò  uống chị phải đem từ giếng ở nhà ra. Chị bảo:Bò không thèm uống nước này đâu. Có dẫn xuống sông, nghe mùi, nó cũng bỏ chạy lên!

 

Cách NM khoảng vài trăm mét về phía hạ lưu, chúng tôi gặp  các em nhỏ chăn bò. Bé Út,đang học lớp 7 trường THCS Xuân Sơn Bắc , nghỉ hè, phụ giúp gia đình chăn mấy con bo,ø chỉ ra giữa sông: Ngoài kia cá và cua, nhiều nhất là cua đang nằm lờ đờ, dễ bắt lắm. Nói rồi ,em cùng một bạn khác lội ra sông, chỉ một lát sau trên tay em có hai con cua đang mềm nhũn, bốc mùi! Ông Đặng Ngọc Tân, Bí thư Đảng uỷ Xã Xuân Sơn Bắc cho biết , sau cơn mưa tiểu mãn vừa rồi, bà con đánh cá trên sông này đã bị rất nhiều bã sắn tấp vào lưới. Bã sắn này từ trong nhà máy đổ ra do bị tràn hồ.

 

CÓ HAY KHÔNG NƯỚC THẢI TỪ NHÀ MÁY ĐỔ RA SÔNG ?

 

Trên đây là những ghi nhận trực quan của chúng tôi trong quá trình tiếp cận các đối tượng để tìm hiểu việc có hay không nước thải từ trong nhà máy đổ ra sông, làm ô nhiễm môi trường.

 

Ấy vậy mà ông Ngô Văn Tươi, GĐ NM và cả các cán bộ lãnh đạo NM đều lắc đầu quầy quậy: làm gì có chuỵên nước thải chảy ra sông! ông Ngô Văn Tươi còn rất ngạc nhiên khi chúng tôi khẳng định: nước từ trong các hồ lọc đang chảy vô tư ra sông. ông bảo đến thời điểm này, NM chưa xả nước ra môi trường tự nhiên, nếu có thì nước đó cũng đã được tinh lọc rồi.

 

Khi chúng tôi bật máy, chiếu lại cho ông xem một đoạn phim vừa quay trước cổng NM, ông tỏ ra lúng túng, không giải thích được. Sau đó , đích thân PGĐ NM, ông Đồng Văn Lập đưa chúng tôi ra tận các hồ lọc. Trước ống kính của chúng tôi, nước từ trên hồ số 3 đang theo bờ tràn chảy vào hồ số 4. Và từ hồ số 4, một vòi nước đang đổ mạnh vào hồ số 5. Một đoạn hồ số 5 giáp với tường rào NM đã bị vỡ, các bao cát được chất để chắn tạm. Nước thải từ đây theo chỗ vỡ chảy ra suối, băng qua đường, rồi “hội nhập” vào dòng sông!. (xem ảnh)

 

Nước thải từ hồ số 4 theo cống chảy qua hồ số 5 rồi đi thẳng ra sông  – Ảnh: D.T.X

Theo phiếu kết quả thử nghiệm nước thải do Chi cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng Phú Yên cấp ngày 23/6/2006 trên cơ sở xét các mẫu nước do NM gửi đến cho thấy: tại hồ số 4, hàm lượng COD là 424,3 mgO2/L, còn ở hồ số 3 là 816,0 mgO2/ L. Nghĩa là trong nước thải này vẫn còn các độc tố của cây sắn, nhất là ở hồ số 3. Bây giờ nước từ các hồ này trộn lẫn vào nhau , chưa được xử lý triệt để , lại  đổ ra sông!

 

Thế là đã rõ vì sao trong nước sông Kỳ Lộ có mùi hôi!

 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trước khi NM xây dựng, ở thung lũng  này có một con suối. Mùa mưa,nước từ trên các triền núi đều dồn vào thung lũng nên nước suối chảy rất mạnh. Ngành giao thông đã làm một chiếc cầu trên đoạn đường này để nước được thoát ra sông. Khi xây dựng các hồ lọc, NM đã không tránh con suối này mà lại để các hồ lọc chắn ngang dòng chảy của nó, khiến nước suối phải đổ vào hồù. Nước chảy vào ắt phải tìm lối thoát . Liệu NM có “vô tình”, khi cho nước suối trộn lẫn với nước thải chưa xử lý. Nước này sẽ chảy đi đâu nếu không phải là rỉ rả đổ ra sông ?! Đó là chưa kể trường hợp mưa lớn, nước chảy quá mạnh, gây vỡ hồ thì trên một trăm nghìn mét khối nước thải trong các hồ chứa sẽ đi thẳng ra sông! Thực tế hồ số 5 bị vỡ vừa rồi cho thấy lo ngại này không phải là không có cơ sở.

 

Nhà máy có cần phải trả lại dòng chảy tự nhiên của con suối như trước hay không, câu hỏi đang cần một lời đáp, trước khi quá muộn.

 

Dòng sông Kỳ Lộ đi qua suốt chiều dài của huyện Đồng Xuân  và huyên Tuy An ,ra biển ở cửa Tiên Châu và một nhánh khác đổ vào Đầm Ô Loan- một di tích lịch sử -danh thắng cấp quốc gia.Nguồn thuỷ sản nổi tiếng của Đầm này bao đời nay nhờ vào nguồn nước trong lành của sông Kỳ Lộ. Dọc theo sông , nhiều địa phương đã lấy nước phục vụ sinh hoạt hàng ngày. Cách NM khoảng gần hai cây số về phía hạ lưu là Nhà máy nước Tân Vinh, thuộc xã Xuân Sơn Nam; ở Tuy An là Nhà máy nước Chí Thạnh, cung cấp nước sinh hoạt cho toàn bộ Thị trấn Chí Thạnh, nhà máy nước Tam Giang v.v..

 

Đã có thể gióng thêm lời cảnh báo nguy cơ ô nhiễm nguồn nước sông Kỳ Lộ từ hoạt động của nhà máy chế biến tinh bột sắn Đồng Xuân chứ không chỉ là sự bốc mùi như những ngày trước đây.

 

DƯƠNG THANH XUÂN