Lâu nay, việc sản xuất lúa 3 vụ thường dẫn đến hiệu quả thấp, thoái hóa đất, ký gửi sâu bệnh...Do vậy, từ năm 2009, huyện Phú Hòa triển khai mô hình chuyển đổi từ sản xuất 3 vụ lúa/năm sang thâm canh 2 vụ lúa ăn chắc, mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực, và nông dân bắt đầu từ bỏ thói quen sản xuất lúa vụ 10.
 |
|
Nông dân huyện Phú Hòa tham quan mô hình sản xuất lúa 2 vụ năng suất cao - Ảnh: VÂN HẠ |
TỪ SẢN XUẤT LÚA VỤ 10 BẤP BÊNH...
Ông Nguyễn Như Thức, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Phú Yên khẳng định: Đây là mô hình hướng dẫn nông dân sản xuất lúa 2 vụ bền vững làm giảm chi phí, tăng năng suất, hiệu quả kinh tế trên từng cánh đồng, làm tiền đề để ngành Nông nghiệp nhân rộng trong toàn huyện Phú Hòa và tỉnh Phú Yên. Tuy nhiên, để nhân rộng kết quả này cũng cần sự hỗ trợ về nhiều mặt, nhất là về giống và các biện pháp kỹ thuật thâm canh lúa cho nông dân. Khi nông dân thấy được cái lợi của việc thâm canh 2 vụ lúa năng suất cao, họ sẽ từ bỏ làm lúa vụ 10.
Với 5.518 ha, Phú Hòa là một trong những địa phương sản xuất lúa vụ 10 lớn nhất Phú Yên, bình quân hằng năm trên 1.000 ha, có năm diện tích này lên đến gần 2.000 ha. Thông thường, ngay sau khi thu hoạch lúa hè thu, nông dân bắt tay ngay vào việc làm đất và khoảng 20/8 âm lịch là xuống giống vụ 10, bất chấp khuyến cáo của ngành chức năng và chính quyền địa phương. Một trong những nguyên nhân để nông dân sản xuất thêm vụ thứ 3 là thời gian nghỉ giữa 2 vụ lúa hè thu và đông xuân khá dài, trong khi đó mỗi khẩu bình quân chỉ trên dưới 1 sào đất ruộng, nông dân sản xuất để có công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập. Thế nhưng do sản xuất vào mùa mưa, cây lúa phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết nên năng suất bấp bênh, năm nào cao nhất chỉ đạt 26 tạ/ha. Nếu cộng với năng suất của 2 vụ chính là 65 tạ/ha thì bình quân cả 3 vụ nông dân cũng chỉ thu được 15,6 tấn/ha/năm. Nhưng việc sản xuất lúa vụ 10 để lại hậu quả rất lớn là làm cho đất luôn ở trong môi trường yếm khí, là cầu nối cho sâu bệnh phát sinh và gây hại cho vụ sau, đặc biệt là tiềm ẩn bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá trên cây lúa. Ông Nguyễn Quang Thu - Chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp thị trấn Phú Hòa - cho biết: Mấy năm nay, thời tiết mỗi năm một khắc nghiệt hơn, nhiều bà con làm lúa vụ 10 thất bại, bị ngập nước hoặc sâu bệnh và chuột cắn phá, làm ổ nên hầu như không có kết quả.
... ĐẾN THÂM CANH 2 VỤ ĐẠT 16 TẤN/HA
Từ thực tế sản xuất 3 vụ lúa tiềm ẩn nhiều yếu tố bất lợi, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa đã xây dựng kế hoạch chuyển đổi sang thâm canh 2 vụ lúa chính, đạt năng suất 16 tấn/ha/năm hoặc tăng thêm thu nhập 6 triệu đồng/ha/năm, làm cơ sở để nhân rộng trên địa bàn.
Ông Lương Công Dũng - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa - cho biết: Huyện Phú Hòa xác định: Đây là một dự án mang tính cộng đồng nên tiêu chí đưa ra là mỗi hợp tác xã quy hoạch một khu đồng liền vùng liền khoảnh diện tích từ 3-5 ha trở lên, chỉ sản xuất 2 vụ lúa chính đạt năng suất 16 tấn/ha/năm hoặc tăng thêm thu nhập trên 6 triệu đồng/ha/năm. Ban quản trị các hợp tác xã lựa chọn cánh đồng để thực hiện, sau đó vận động nông dân có diện tích trên cánh đồng đó tham gia mô hình và đăng ký danh sách về Phòng Nông nghiệp. Phòng Kỹ thuật tổ chức tập huấn kỹ thuật thâm canh lúa cho nông dân, đồng thời giới thiệu các bộ giống cho năng suất cao hoặc giá bán cao đã khảo nghiệm 2, 3 vụ đạt yêu cầu để bà con lựa chọn. Kinh phí khuyến nông huyện và hợp tác xã hỗ trợ 50% giống, 50% còn lại của nông dân. Các biện pháp kỹ thuật từ khâu xử lý hạt giống, sạ hàng 6kg/sào đến sử dụng phân bón theo phương pháp bón phân đạm theo bản so màu lá, bón nặng đầu nhẹ cuối nhằm tạo cho cây lúa khỏe và đẻ nhánh mạnh trong giai đoạn trước 35 ngày sau sạ cũng như tình hình sinh trưởng, phát triển của ruộng lúa được cán bộ kỹ thuật thường xuyên theo dõi, kịp thời phát hiện sâu bệnh để xử lý ngay từ đầu.
Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa, năng suất lúa theo mô hình chuyển đổi sản xuất 2 vụ chính/năm trên tổng số diện tích 36ha mà huyện Phú Hòa áp dụng trong vụ hè thu vừa qua đạt cao hơn năng suất sản xuất đại trà từ 2,7tạ/ha - 24,3 tạ/ha và cao hơn năng suất lúa theo mục tiêu ban đầu đề ra từ 4 - 13,6 tạ/ha. Ông Nguyễn Siêng - Phó Phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa - cho biết: Khi vận động nông dân áp dụng mô hình này, chúng tôi hỗ trợ bà con tập huấn kỹ thuật ngay từ đầu vụ, giảm giá mua giống lúa và thuốc bảo vệ thực vật. Kết quả mô hình này cho thấy, so với sản xuất 3 vụ thì sản xuất theo mô hình tăng lợi nhuận cho nông dân khoảng 3,6 triệu đồng/ha, tổng sản lượng tăng thêm của mô hình là 52,7 tấn. Đây là vụ đầu tiên làm cơ sở nhân rộng trên địa bàn huyện. Cũng theo ông Siêng, nếu vụ đến, nhân rộng diện tích mô hình lên 200 ha thì lợi nhuận tăng thêm khoảng 720 triệu đồng/vụ.
Hiệu quả xã hội mà chương trình này đem lại là đã làm chuyển biến được nhận thức của nông dân trong việc sử dụng các giống lúa xác nhận thay thế cho lúa thịt và xử lý hạt giống trước khi gieo sạ để cây lúa khỏe trong giai đoạn mạ; thay đổi tập quán sản xuất từ quảng canh sang thâm canh, giảm chi phí, tăng năng suất và thu nhập. Bà Nguyễn Thị Xanh ở thị trấn Phú Hòa nói: Trước kia, cứ nghĩ làm lúa vụ 10 sẽ có thêm thu nhập, nên xã có cản tụi tui cũng mang máy ra cày mà làm. Nhưng nay cán bộ nông nghiệp và xã chỉ cho cách làm lúa 2 vụ thâm canh năng suất cao, vụ rồi thu từ 400 đến hơn 450kg một sào, mừng quá! Giờ không ai bảo ai, bà con đều bỏ lúa vụ 10, qua mùa mưa đất được nghỉ mà mình cũng khỏe, khỏi lo mưa gió, chuột, bọ và không kịp làm vụ đông xuân như mấy năm trước.
Từ kết quả trên, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa đã phát động 13 hợp tác xã trên địa bàn huyện đồng loạt nhân rộng mô hình thâm canh 2 vụ lúa ăn chắc trong những năm tiếp theo.
LÊ BIẾT - HOÀI
