Việc chuyển đổi mô hình từ các tổ, ban quản lý điện của xã sang hoạt động trong các hợp tác xã dịch vụ tổng hợp hay dịch vụ điện năng đã có sự chuyển biến tích cực trong công tác quản lý, vận hành, kinh doanh điện nông thôn. Tuy nhiên, mô hình này vẫn còn nhiều bất cập, chưa phù hợp với các quy định và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Lưới điện nông thôn xuống cấp, thiếu an toàn - Ảnh: B.HÀ
Do đặc điểm lưới điện nông thôn hình thành từ nhiều nguồn vốn như vốn ngân sách, vốn địa phương đứng ra vận động nhân dân đóng góp, vốn từ nguồn miễn thuế nông nghiệp, vốn vay… Khi chuyển đổi từ UBND xã sang hợp tác xã quản lý, việc xác định từng nguồn vốn chưa được thực hiện triệt để. Chính vì thế nhiều hợp tác xã chỉ tập trung kiếm lời từ việc kinh doanh điện mà không tuân thủ việc khấu hao tài sản để sửa chữa, nâng cấp lưới điện cũng như thực hiện nghĩa vụ đối với các nguồn vốn ngân sách, dân góp...
Hoạt động kinh doanh điện đòi hỏi vốn lớn, trình độ chuyên môn, quản lý mang tính chuyên ngành cao, trong khi đó lực lượng lao động ít, không phù hợp với hình thức kinh tế tập thể xây dựng trên cơ sở nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức của các thành viên lập ra theo Luật Hợp tác xã. Đa số lưới điện đưa vào vận hành nhiều năm mà không duy tu, sửa chữa thường xuyên nên xuống cấp, tổn thất điện năng và nguy cơ mất an toàn về điện rất cao; công tác quản lý điện của các hợp tác xã còn nhiều bất cập, đội ngũ cán bộ năng lực quản lý yếu nên quản lý chưa mang tính chuyên nghiệp, công tác kiểm soát tài chính chưa được quan tâm. Đa số các hợp tác xã chưa tuân thủ hoạt động theo Luật Điện lực, như yêu cầu dân đóng góp tiền để đầu tư cải tạo lưới điện, lắp đặt công tơ; chưa ký hợp đồng mua bán điện, áp sai giá bán điện, việc động thu chi, hạch toán kinh doanh chưa đúng với Luật Kế toán - Thống kê…
Để công tác kinh doanh điện nông thôn tuân thủ triệt để các quy định của pháp luật, tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội khu vực nông thôn cần thiết phải có sự thay đổi nội dung và hình thức quản lý. Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc bàn giao cho ngành Điện tiếp nhận bán lẻ đến hộ dân nông thôn, việc bàn giao này nhằm thực hiện chính sách giá điện cho người nghèo của Chính phủ, tạo điều kiện cho người dân nông thôn được sử dụng điện an toàn, chất lượng điện ổn định, bình đẳng với khách hàng tại khu vực thành phố. Lợi ích từ việc giao cho ngành Điện tiếp nhận bán lẻ đến hộ, có thể đánh giá như sau:
Đối với hộ dân khu vực nông thôn: Được mua điện trực tiếp từ ngành Điện đúng theo giá của Chính phủ quy định, được hưởng trực tiếp các dịch vụ của ngành Điện; được sử dụng điện an toàn với chất lượng ổn định; không phải quản lý, đóng góp để sửa chữa, xây dựng, nâng cấp lưới điện khi nhu cầu sử dụng điện tăng lên hoặc đầu tư, mở rộng sản xuất, kinh doanh, phát triển các ngành nghề tại địa phương.
Đối với chính quyền và cộng đồng xã hội: Giảm thất thoát điện năng, góp phần thực hiện tốt chủ trương tiết kiệm điện, đồng thời giảm lãng phí xã hội do việc thất thoát điện năng gây ra. Địa phương giảm gánh nặng về ngân sách để lo đảm bảo điện phục vụ cho phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng và đời sống của nhân dân; giảm nhẹ quá trình kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện chế độ chính sách, quy định trong lĩnh vực mua bán điện.
Đối với ngành Điện: Mở rộng thị trường bán điện, có điều kiện phục vụ ngày càng tốt hơn, nâng cao uy tín của ngành điện trong cộng đồng xã hội; giảm tổn thất điện năng trên lưới điện hạ áp, nâng cao khả năng cung cấp điện, giảm thiểu khả năng thiếu điện.
Bàn giao lưới điện cho ngành Điện quản lý và bán lẻ trực tiếp đến hộ dân khu vực nông thôn là một chủ trương lớn của nhà nước, góp phần quan trọng vào việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) và các nghị quyết của địa phương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Để thực hiện tốt chủ trương này, ngoài sự quyết tâm nỗ lực của ngành Điện, rất cần có sự đồng thuận từ cộng đồng xã hội, nhất là sự phối hợp của người dân và chính quyền địa phương trong suốt quá trình thực hiện.
NGUYỄN NGỌC TUẤN
(Điện lực Phú Yên)
