Điện lực Phú Yên đang phấn đấu đến 30/6/2010 tiếp nhận lưới điện nông thôn từ các HTX. Tuy nhiên cho đến thời điểm này, quá trình chuyển giao diễn ra hết sức trì trệ vì gặp phải những vướng mắc chưa thể tháo gỡ, bởi hiện tại giữa HTX và ngành điện vẫn chưa thống nhất được phương thức, thời điểm hoàn vốn...
Đưa điện về nông thôn - Ảnh: C.T.V
ĐÃ BÀN GIAO NHƯNG CHƯA ĐƯỢC HOÀN VỐN
Cách đây vài năm, HTX Hòa Thắng 2 đã đầu tư khoảng 1 tỉ đồng để xây dựng 3 trạm biến áp với tổng chiều dài đường dây hơn 1,5 km qua 3 thôn Đông Lộc, Mỹ Thành, Mỹ Quang. Sau vài năm sử dụng, chất lượng trạm vẫn tốt nhưng ngành điện định giá mức hoàn trả chỉ từ 10 -15% tổng giá trị hiện có. Ông Nguyễn Văn Chín, Chủ nhiệm HTX Hòa Thắng 2 cho biết: “Chúng tôi chỉ bàn giao khi ngành điện hoàn trả lại phần lớn số vốn do HTX và bà con xã viên đóng góp để xây dựng trạm. Đầu tư khoảng 1 tỉ đồng mà chỉ thu về chưa tới 100 triệu đồng sau khi bàn giao là điều bất hợp lý”.
Một số HTX chủ động bàn giao từ trước nhưng đến nay vẫn chưa nhận được tiền hoàn trả theo thỏa thuận chung giữa 2 bên. Điển hình là HTX Long Hà (huyện Đồng Xuân)ø. Năm 1999, HTX Long Hà đã bàn giao toàn bộ mạng lưới điện cho ngành điện với số tiền thống nhất gần 40 triệu đồng. Tuy nhiên cho đến nay Ban chủ nhiệm HTX vẫn chưa nhận được đồng nào từ phía ngành điện. Ông Lê Xuân Đức, Chủ nhiệm HTX Long Hà bức xúc: “Đến lúc này chúng tôi vẫn chưa thấy bất cứ động tĩnh nào từ phía ngành điện. Trong khi đó, kinh tế HTX ngày một khó khăn, vẫn chưa thể tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi của nhà nước”.
Có HTX không những chưa nhận được tiền hoàn trả lại mà còn bị ngành điện “hành” mỗi khi lưới điện gặp sự cố. Ông Võ Kim Quy, Chủ nhiệm HTX Hòa Kiến 1 cho biết: “HTX đã bàn giao mạng lưới điện cho ngành điện quản lý được vài năm. Riêng đoạn giữa 0,2 KV do HTX đầu tư xây dưng cũng đã giao cho ngành điện tiếp quản. Chẳng những ngành điện chậm trễ trong việc hoàn trả lại vốn cho HTX mà mỗi khi trạm biến áp hay đường dây gặp sự cố thiệt hại về vật chất, ngành điện lại bắt HTX chịu phần chi phí duy tu, bảo dưỡng, thay dây mới. Đây là điều hết sức vô lý”.
CẦN CÓ SỰ ĐỒNG THUẬN
Việc ngành điện nhận bàn giao, quản lý mạng lưới điện nông thôn là chủ trương đúng vì nó góp phần giảm hao phí điện năng, nâng cao chất lượng hệ thống, đảm bảo vận hành điện an toàn. Tuy nhiên do còn quá nhiều vướng mắc nên đến thời điểm này chỉ có 5 - 7 HTX bàn giao toàn bộ lưới điện nông thôn cho ngành điện quản lý.
Trụ và đường dây điện tại HTX Hòa Thắng 2 hoàn toàn do HTX và bà con xã viên đóng góp. - Ảnh: XUÂN HUY
Đối với vấn đề này, Sở Công thương Phú Yên đã có văn bản trả lời. Đối với lưới điện trung áp được đầu tư trước ngày 28/2/1999: Bộ công nghiệp đã chỉ đạo ngành điện tiếp nhận 100% công trình và hoàn trả đủ vốn cho các chủ đầu tư. Trên cơ sở đó, ngành điện đã tiếp nhận hết các công trình thuộc diện này (57 công trình) và thực hiện xong phần hoàn trả vốn cho các chủ đầu tư với tổng kinh phí là 6,394 tỉ đồng. Đối với lưới điện trung áp nông thôn đầu tư sau ngày 28/2/1999 nhưng không có thỏa thuận với ngành điện (EVN) để có kế hoạch cân đối vốn hoàn trả: Bộ công nghiệp đã có Văn bản số 2679/CV/TCKT ngày 18/7/2002, theo đó các công trình này khi tiến hành bàn giao thi công thì toàn bộ giá trị tài sản lưới điện trung áp nông thôn (bao gồm các nguồn vốn) do các địa phương đề nghị bàn giao cho ngành điện quản lý được thực hiện theo hình thức tăng giảm vốn. Do vậy, các công trình điện nông thôn đã đầu tư thuộc diện này khi bàn giao, ngành điện không hoàn trả lại vốn đầu tư.
Vừa qua, Bà Trần Thị Hà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển kinh tế HTX đã có văn bản chỉ đạo trực tiếp sở Công thương phối hợp với sở Tài chính rà soát lại văn bản thỏa thuận bàn giao lưới điện nông thôn trước đây giữa UBND tỉnh với ngành điện. Nếu trong đó có ghi “tăng vốn cho đơn vị nhận, giảm vốn cho đơn vị giao” thì tham mưu cho UBND tỉnh có văn bản đề nghị Trung ương điều chỉnh lại cho phù hợp. Không thể lấy vốn của thành phần kinh tế tập thể mà chủ yếu là do xã viên đóng góp để giao cho thành phần kinh tế khác theo phương thức ghi tăng giảm vốn. Ngoài ra, việc bàn giao lưới điện cho ngành điện quản lý là do HTX quyết định. Đến ngày 1/9/2009, nếu HTX không thực hiện đúng giá điện theo quy định Nhà nước thì phải giao cho ngành điện quản lý. Việc bàn giao phải đảm bảo theo nguyên tắc: chỉ tăng giảm vốn đối với phần vốn Nhà nước trực tiếp đầu tư, phần vốn đầu tư của HTX phải trả lại, sau khi trừ phần khấu hao và nhanh chóng tiến hành hoàn trả vốn theo thỏa thuận đã thống nhất với HTX..
Theo ngành điện, những vướng mắc trên xuất phát từ thực trạng một số địa phương trong quá trình vận hành quản lý lưới điện, các cá nhân có vay vốn hoặc tự bỏ vốn để đầu tư nhưng do hạn chế về nghiệp vụ, không có đủ chứng từ nên thiếu căn cứ để hoàn trả vốn. Bên cạnh đó, cách xác định giá trị còn lại của tài sản lưới điện chưa có sự thống nhất giữa bên giao, bên nhận; việc giải quyết lao động làm dịch vụ điện của HTX sau khi bàn giao.
Để đảm bảo lợi ích cho các bên liên quan, ngoài sự nỗ lực của các HTX, rất cần sự đồng thuận, hỗ trợ tích cực của ngành điện và các cấp lãnh đạo địa phương để việc giao - nhận lưới điện đạt hiệu quả.
Đến nay hơn 90% HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp ở Phú Yên vẫn chưa được ngành điện hoàn trả vốn đầu tư lưới điện trung – hạ áp. Trong khi đó, ngành điện vẫn thúc ép các HTX giao mạng lưới điện để ngành này quản lý. Chính sự bất hợp lý này đã đẩy các HTX vào tình thế khó khăn. Bởi có những HTX phải thế chấp vay vốn ngân hàng bằng “giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” của xã viên, nay đối mặt với nguy cơ không có khả năng thanh toán..
XUÂN HUY
