Từ việc xác định các nguyên nhân chính và dự báo khả năng suy thoái tài nguyên và môi trường, đề tài “Nghiên cứu giải pháp tổng thể sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường lưu vực sông Ba và sông Côn”, do PGS.TSKH Nguyễn Văn Cư, Viện Địa lý (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) là chủ nhiệm đã xây dựng giải pháp tổng thể quản lý tổng hợp nhằm sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường lưu vực 2 con sông này.
Dựa trên đặc thù cụ thể của khu vực nghiên cứu, các nhà khoa học đã xây dựng và đề xuất mô hình quản lý tổng hợp lưu vực sông Ba và sông Côn, đưa ra các định hướng quy hoạch sử dụng hợp lý đối với từng loại tài nguyên, định hướng phát triển của một số ngành kinh tế, đồng thời đưa ra các giải pháp cụ thể phi công trình và công trình nhằm bảo vệ tài nguyên môi trường phát triển bền vững khu vực nghiên cứu. Việc khai thác, quản lý và bảo vệ tài nguyên đất dựa trên cơ sở điều chỉnh cơ cấu đất nông - lâm nghiệp, đưa ra định hướng sử dụng hợp lý tài nguyên đất, tăng cường khai hoang đồi núi, đưa vào trồng cây công nghiệp ngắn ngày, trồng mới thêm khoảng 50 vạn ha rừng phòng hộ và rừng đặc chủng, tăng độ che phủ từ 42 lên 60%. Về khai thác tài nguyên khoáng sản, đối với mỗi tỉnh nên khai thác các loại khoáng sản có thế mạnh, có ý nghĩa kinh tế, quy mô lớn và đưa ra các biện pháp bảo vệ môi trường khu vực khai thác. Tỉnh Gia Lai nên khai thác boxit, vàng; Đắk Lắk khai thác boxit, vàng, đá xây dựng, than sản xuất phân bón; Bình Định nên tập trung khai thác imenit - zircorn, cát, đá ốp lát; Phú Yên khai thác than bùn, vàng, vật liệu xây dựng, đá ốp lát.
Các nhà khoa học cũng đã xây dựng bộ cơ sở dữ liệu về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên môi trường kinh tế - xã hội của lưu vực sông Ba và sông Côn, nhằm giúp cho các nhà khoa học và quản lý tài nguyên môi trường nắm bắt thông tin nhanh chóng và đồng bộ trên toàn lưu vực, làm cơ sở cho công tác quản lý và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Bộ cơ sở dữ liệu bao gồm 5 tập bản đồ, trong đó 1 tập bản đồ lưu vực sông Ba và sông Côn gồm 28 bản đồ; 4 tập bản đồ của 4 tỉnh Gia Lai, Đắc Lắc, Bình Định, Phú Yên, mỗi tập bản đồ có 26 bản đồ chuyên đề.
Để thực hiện có hiệu quả các giải pháp này, các nhà khoa học kiến nghị Nhà nước sớm xem xét và quyết định thành lập cơ quan quản lý lưu vực sông Ba và sông Côn. Các tỉnh trên lưu vực 2 sông này cần từng bước khai thác, sử dụng các kết quả của đề tài, đặc biệt là cơ sở dữ liệu bản đồ. Trước hết, các địa phương cần xây dựng chiến lược và chính sách sử dụng hợp lý tài nguyên nhất là tài nguyên nước. Hơn nữa, các tỉnh trên lưu vực sông Ba và sông Côn cần xem xét lại quy hoạch bậc thang thủy điện trên lưu vực, trên cơ sở đánh giá tổng hợp các nhu cầu dùng nước và đảm bảo lượng nước sinh thái ở các cửa sông.
(TTXVN)
