Khi chỉ quản lý sản xuất, phạm vi hoạt động của HTX thường ở cấp thôn. Hiện nay, nhiều HTX nâng cao khả năng bao tiêu nông sản nên phạm vi hoạt động không còn bị giới hạn. Năng lực quản trị thương mại chính là yếu tố quyết định phạm vi, quy mô hoạt động của HTX.

Sáp nhập, hợp nhất để “lớn” lên

Chủ trương sáp nhập, hợp nhất là tiền đề để các HTX mở rộng phạm vi hoạt động theo đơn vị hành chính. Theo Liên minh HTX tỉnh, năm 2012 cùng với Luật HTX năm 2012, các HTX của tỉnh được kiện toàn theo hướng mở rộng phạm vi hoạt động bằng chủ trương hợp nhất, sáp nhập HTX cấp thôn, xóm thành HTX toàn xã. Ngoài mục đích xóa bỏ dần những HTX hoạt động không hiệu quả thì chủ trương này giúp mở rộng phạm vi hoạt động để từ đó tăng khả năng tiếp cận thị trường cho HTX. Kết quả, số lượng HTX cấp thôn giảm, một loạt HTX cấp huyện, cấp tỉnh ra đời.

Sự xuất hiện của Liên hiệp HTX Tây Hòa - liên hiệp HTX đầu tiên của tỉnh cho thấy nhu cầu liên kết, giao thương của HTX ngày một lớn. Theo ông Lê Ngọc Cửu, nguyên Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phong (huyện Tây Hòa), nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị Liên hiệp HTX Tây Hòa, thành viên của liên hiệp gồm 9 HTX, chủ yếu là các HTX nông nghiệp ở các xã trên địa bàn huyện. Việc quy tụ các HTX vào liên hiệp nhằm tạo ra sự liên kết hỗ trợ nhau trong sản xuất, tiêu thụ lúa giống các loại cũng như chia sẻ thị trường cung ứng vật tư nông nghiệp, xây dựng các công trình dân dụng...

Sau khi sáp nhập, nhiều HTX trở thành đơn vị kinh tế tập thể duy nhất trên địa bàn xã. Nhờ đó, HTX có cơ hội tham gia thị trường bằng các sản phẩm thương mại từ nguồn vốn hỗ trợ của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP).

Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An) chia sẻ: HTX thành công với mô hình giống nông hộ. Lúa giống của HTX cũng tham gia thị trường và được đánh giá tốt về chất lượng. Nhưng HTX chỉ bán dưới hình thức liên kết tiêu thụ bởi chưa đủ điều kiện về nhãn hiệu, thương hiệu độc quyền, mã hàng hóa…

Năm 2017, 2 HTX Nam, Bắc An Nghiệp sáp nhập thành HTX Nông nghiệp An Nghiệp hiện nay. Đến năm 2018, HTX cho ra đời sản phẩm gạo chất lượng cao Hoa Vàng. Gạo là nông sản đặc trưng của địa phương, nên sản phẩm của HTX được hỗ trợ xây dựng thương hiệu theo chuẩn OCOP.

Khẳng định vai trò bà đỡ của HTX

Không chỉ bao tiêu toàn bộ diện tích trồng đậu phộng ở xã, năm qua, HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước (huyện Đồng Xuân) còn bao tiêu thêm 11ha trồng đậu phộng của bà con ở một số xã trên địa bàn huyện. Phạm vi hoạt động của HTX theo đó vượt ra khỏi xã Xuân Phước.

Ông Nguyễn Dư, Giám đốc HTX này cho biết: Vụ vừa qua, HTX liên kết với các HTX ở các xã Xuân Quang 1, Xuân Long, Xuân Quang 3 giúp tiêu thụ 31 tấn đậu phộng, mang về giá trị kinh tế 620 triệu đồng. Có xưởng ép dầu đậu phộng nên mỗi vụ, HTX cần thêm nguồn nguyên liệu. Khả năng tiêu thụ dầu đậu phộng càng lớn thì phạm vi bao tiêu nông sản của HTX càng rộng.

“Hội đồng quản trị HTX rất mừng khi không chỉ nông sản của thành viên HTX được ổn định đầu ra mà nhiều hộ trồng đậu phộng trên địa bàn huyện cũng yên tâm gắn bó với loại cây trồng chuyển đổi này. Từ đây, vai trò bà đỡ của HTX cũng được khẳng định”, ông Dư chia sẻ thêm.

HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng (huyện Tây Hòa) được biết tới không chỉ bởi xây dựng thành công thương hiệu cho cây sen mà còn bởi khả năng tiêu thụ sản phẩm từ sen của HTX vượt ra khỏi phạm vi xã Hòa Đồng. Theo ông Nguyễn Đồng Minh, Giám đốc HTX này, mỗi vụ HTX tiêu thụ từ 600-800kg sen các loại. Đặc biệt, HTX ký đơn hàng cung cấp nguyên liệu từ sen với Công ty CP Thực phẩm Sen Đại Việt (tỉnh Đồng Tháp) nên có thể tiêu thụ 100% cho thành viên cùng nhiều hộ trồng sen tại các xã khác nếu đáp ứng yêu cầu về chất lượng.

Ông Võ Văn Dị, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phú (huyện Tây Hòa) cho biết: Thông qua liên kết với HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng, thành viên HTX Hòa Phú có cơ hội tiêu thụ các sản phẩm từ sen. Ổn định đầu ra nên HTX đang tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất từ hơn 2ha lên hơn 20ha vào năm 2025 để tăng thu nhập cho kinh tế hộ.

MINH DUYÊN