Thời gian qua, với nỗ lực của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, việc xây dựng NTM đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực, quyết tâm cao hơn nữa của các cấp, ngành, địa phương.

Nhiều tiêu chí khó thực hiện

Theo Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, đến nay, toàn tỉnh đã có 2 huyện được công nhận đạt chuẩn NTM; 64/83 xã đạt chuẩn NTM, trong đó 16 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; có 16 khu dân cư NTM kiểu mẫu và 19 vườn mẫu NTM được công nhận. Bước sang giai đoạn 2021-2025, công tác xây dựng NTM đang gặp phải rất nhiều thách thức khi một số chỉ tiêu trong bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM, NTM nâng cao có sự thay đổi theo hướng nâng cao. Theo đó, các xã chưa đạt hoặc đã đạt chuẩn tiếp tục xây dựng xã NTM nâng cao sẽ gặp nhiều khó khăn trong thực hiện.

Ông Hồ Văn Nhân, Phó Chánh văn phòng Điều phối NTM tỉnh cho hay: Giai đoạn này, để công nhận đạt chuẩn NTM, các xã phải đạt 19 tiêu chí với 57 chỉ tiêu, tăng 18 chỉ tiêu so với giai đoạn trước. Mức độ đạt chuẩn các tiêu chí cũng được nâng cao như: tiêu chí số 11 về nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới quy định hộ nghèo là hộ có thu nhập bình quân đầu người dưới 1,5 triệu đồng/tháng (trong khi chuẩn cũ dưới 700.000 đồng/người/tháng) nên nhiều xã tỉ lệ hộ nghèo tăng cao; tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất, bổ sung các chỉ tiêu mới (có tổ khuyến nông cộng đồng, thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực của xã gắn với xây dựng vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGAP hoặc tương đương); hay chỉ tiêu 17.1 về tỉ lệ hộ sử dụng nước sạch theo quy chuẩn, yêu cầu phải có ít nhất 25% hộ sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung, trong khi đó hầu hết các xã chưa có công trình này, dẫn đến khó thực hiện.

Vì vậy, một số xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM không duy trì được một số tiêu chí, chỉ tiêu. Qua rà soát, bình quân tiêu chí xã NTM của tỉnh giảm, chỉ còn 15 -16 tiêu chí/xã. Còn lại 19 xã chưa đạt chuẩn NTM, phần lớn điều kiện kinh tế khó khăn, cơ sở vật chất chưa đảm bảo; thu nhập người dân còn thấp, tỉ lệ nghèo đa chiều còn rất cao, do đó khó hoàn thành mục tiêu đề ra.

Chủ động triển khai

Huyện Tuy An có 14/14 xã được công nhận đạt chuẩn NTM. Tuy nhiên, khi rà soát, đánh giá lại theo bộ tiêu chí giai đoạn mới, địa phương này còn nhiều chỉ tiêu, tiêu chí chưa đạt chuẩn, tập trung vào các tiêu chí cần nhiều nguồn lực để thực hiện như: trường học, cơ sở vật chất văn hóa, thông tin và truyền thông; các tiêu chí liên quan đến đời sống của người dân như thu nhập, hộ nghèo, môi trường, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn. Đối với việc xây dựng huyện NTM, Tuy An chỉ đạt 3/9 tiêu chí, tỉ lệ đạt các tiêu chí còn thấp so với quy định.

Ông Nguyễn Văn Hoàng, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy An cho biết: “Huyện đang tập trung chỉ đạo, đôn đốc các xã giải ngân nguồn vốn sự nghiệp ngân sách trung ương hỗ trợ, khẩn trương khắc phục các tồn tại, bất cập. Trong đó tiếp tục giữ vững các tiêu chí đã đạt, đầu tư đạt chuẩn các tiêu chí chưa đạt, ưu tiên thực hiện các tiêu chí chưa đạt mà cần ít vốn đầu tư. Đồng thời phối hợp với các ban ngành xây dựng lộ trình thực hiện theo mốc thời gian cụ thể, có kế hoạch bố trí nguồn vốn đầu tư có hiệu quả và đẩy mạnh phát triển sản xuất tăng thu nhập cho người dân. Tuy An phấn đấu sớm hoàn thành 9/9 tiêu chí huyện NTM và thực hiện đạt chuẩn các tiêu chí đô thị văn minh trên địa bàn thị trấn Chí Thạnh...”.

Xã Hòa Quang Bắc (huyện Phú Hòa) phấn đấu hoàn thành mục tiêu về đích xã NTM kiểu mẫu trong năm 2023. Tuy nhiên theo bộ tiêu chí mới, xã mới đạt 13/19 tiêu chí NTM nâng cao, còn 6 tiêu chí chưa đạt. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Quang Bắc Phan Thanh Đồng, để hoàn thiện các tiêu chí xã đạt chuẩn NTM nâng cao, địa phương tiếp tục đầu tư nâng cao chất lượng các chỉ tiêu, tiêu chí đã đạt nhưng chưa bền vững; tiếp tục rà soát xác định các nội dung, phần việc cần thực hiện để hoàn thành các chỉ tiêu theo kế hoạch của UBND xã về thực hiện các tiêu chí NTM nâng cao không đạt.

“Địa phương đã ban hành kế hoạch xây dựng xã NTM kiểu mẫu và phân công cán bộ phụ trách theo dõi từng chỉ tiêu, tiêu chí. Phấn đấu cuối năm 2023, thu nhập bình quân đầu người đạt 61,6 triệu đồng; xây dựng thôn Hạnh Lâm trở thành thôn thông minh; vận động bằng nhiều nguồn lực để đưa mạng wifi đến những điểm công cộng nhà văn hóa thôn; xây dựng và thực hiện các mô hình ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất; có ít nhất 1 sản phẩm OCOP được xếp hạng từ 4 sao trở lên…”, ông Đồng cho biết.

Theo bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, Chánh văn phòng Điều phối NTM tỉnh, hầu hết tiêu chí trong giai đoạn 2021-2025 khó thực hiện và cao hơn so với giai đoạn trước. “Bộ tiêu chí xây dựng NTM không nên áp dụng chung cho cả nước mà cần có những cơ chế riêng cho từng vùng. Vì vậy, trên cơ sở những văn bản hướng dẫn của trung ương, cơ quan thường trực, Văn phòng Điều phối NTM tỉnh đang tham mưu tổng hợp hướng dẫn các địa phương rà soát đánh giá lại những chỉ tiêu, tiêu chí giai đoạn mới để có giải pháp, lộ trình, giúp các địa phương hoàn thành những chỉ tiêu, tiêu chí theo đúng kế hoạch đề ra”, bà Thủy khẳng định.  

NGỌC HÂN