HTX là một trong những kênh truyền thống hỗ trợ tiêu thụ nông sản cho bà con nông dân. Nhưng cũng có thời điểm bà con không cần tới HTX, đó là khi giá nông sản tăng, khan hàng, thương lái tìm tới tận cửa gạ mua. Khi HTX chỉ là đơn vị trung gian liên kết bao tiêu cho bà con thì đây không là vấn đề lớn. Hiện nay, HTX thiết lập được dây chuyền sản xuất, chế biến và chủ động ký hợp đồng cung cấp sản phẩm cho đối tác thì vấn đề đảm bảo nguyên liệu đáp ứng đơn hàng là rất quan trọng. Đã đến lúc, các HTX chú trọng hơn tới hợp đồng bao tiêu, tăng tính thương mại trong mối quan hệ cung cầu với người dân.
Câu chuyện của HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Hòa Thành (TX Đông Hòa) cho thấy, ở đâu có giá cao thì bà con bán, nên HTX phải chủ động nguyên liệu. Ông Phạm Đức Hậu, Giám đốc HTX này, cho biết: Với quy mô sản xuất và khả năng xúc tiến thương mại như hiện nay, HTX cần từ 60-80 tấn lúa/năm. Ngoài khả năng tự cung cấp, HTX thường thu mua của bà con trung bình 50 tấn/năm. Lúa chín rộ đồng, bà con thường tự mang lúa tới bán cho HTX theo hình thức cân bán trực tiếp chứ không có hợp đồng bao tiêu từ đầu vụ. Có thời điểm, dù chưa có nhu cầu, HTX vẫn thu mua cho bà con. Ngược lại, khi giá lúa tăng bà con lại mang bán cho thương lái. Bà con cũng không muốn bị ràng buộc hợp đồng. Để chủ động, HTX thuê lại diện tích 5% của xã làm nơi cung cấp lúa nguyên liệu chủ động cho các đơn hàng gạo chất lượng cao Hòa Thành.
Với HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), nhiều năm nay HTX duy trì hợp đồng thu mua lúa với hàng chục hộ dân theo giá thị trường. HTX có nhà kho, có máy sấy lúa nên không gặp khó trong việc dự trữ số lượng lớn những lúc bà con không bán được cho bên ngoài. Theo ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX, để duy trì hợp đồng, HTX luôn phải đảm bảo lợi ích cho bà con. Dù hợp đồng đầu vụ có ký 5.000 đồng/kg lúa, nhưng khi thu hoạch giá thị trường là 7.000 đồng/kg thì HTX vẫn phải đảm bảo thu mua với giá thấp nhất 7.000 đồng/kg. Ngược lại khi giá xuống, HTX lại đàm phán với bà con điều chỉnh hợp đồng theo giá xuống. Bà con ít khi quan tâm tới các điều khoản trong hợp đồng nhưng khi phân tích có tình, có lý trên cơ sở thực tế thì bà con dễ dàng đồng thuận.
Hòa nhập thị trường cũng đồng nghĩa với việc HTX và cả người dân phải quen với các hợp đồng kinh tế, cơ bản nhất là hợp đồng thu mua nông sản. Việc thực hiện theo hợp đồng trên cơ sở những căn cứ của pháp luật sẽ tạo ra thói quen làm việc hiện đại, chuyên nghiệp, làm cơ sở để hướng tới nền kinh tế nông nghiệp bền vững.
MINH DUYÊN
