Bộ KH&ĐT đã có văn bản hướng dẫn địa phương giải thể các HTX ngừng hoạt động nhiều năm, nhưng đến nay do còn nhiều vướng mắc, việc giải quyết chưa đạt kết quả như mong đợi.

Giậm chân tại chỗ

Năm 2020, toàn tỉnh có 46 HTX ngừng hoạt động nhiều năm liền chưa giải thể; năm 2021 con số này là 57 và thống kê mới nhất của Sở KH&ĐT đến giữa năm 2023 là 113 HTX; chỉ có 2 HTX ngừng hoạt động giải thể xong. Điều đáng nói, năm 2021, Bộ KH&ĐT có Công văn 6563 về hướng dẫn xử lý HTX không hoạt động, khó khăn trong giải thể, chưa đăng ký và tổ chức lại hoạt động theo Luật HTX năm 2012.

Ngay sau đó, UBND tỉnh có văn bản giao Sở KH&ĐT, Sở Tài chính, Cục Thuế tỉnh và Liên minh HTX tỉnh phối hợp xử lý, nhưng việc giải thể HTX ngừng hoạt động vẫn giậm chân tại chỗ. Đến năm 2022, UBND tỉnh tiếp tục giao thêm Sở NN&PTNT, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Phú Yên, UBND các huyện, thị xã, thành phố cùng các đơn vị nói trên phối hợp xử lý dứt điểm các HTX ngừng hoạt động trong thời gian dài. Hiện tại vẫn chưa thấy kết quả khả quan.

Theo ông Đặng Kim Ba, Phó Giám đốc Sở KH&ĐT, mặc dù tỉnh giao nhiệm vụ cụ thể cho từng ban ngành, địa phương kèm hướng dẫn, nhưng thực tế việc tiến hành giải thể các HTX này gặp nhiều khó khăn. Tính từ ngày 1/1/2022-30/6/2023, toàn tỉnh chỉ có 2 HTX ngừng hoạt động được xử lý giải thể dứt điểm. Số HTX ngừng hoạt động mới tiếp tục tăng, trong khi việc giải thể các HTX ngừng hoạt động cũ lại rất chậm. Nguyên nhân là do khó hoàn tất thủ tục giải thể khi không còn chứng từ sổ sách, thành viên; trình độ quản lý HTX hạn chế, HTX ra đời vì mục đích tiếp cận vốn vay ưu đãi…

Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Cái khó nằm ở các HTX còn nợ, gồm cả nợ thuế và các tổ chức tín dụng. Giải pháp từ trước tới nay là chờ chủ trương xóa nợ. Điều này gây khó cho tổ chức tín dụng bởi việc cho vay, thu hồi nợ đều có các quy định cụ thể, không thể vì một vài đơn vị hoạt động không hiệu quả mà xóa nợ, sẽ thành tiền lệ xấu. Đơn cử, HTX Song A (TX Sông Cầu) ngừng hoạt động từ năm 2009 do bão lũ. Đến nay, HTX này còn nợ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam (thuộc Liên minh HTX Việt Nam) hơn 300 triệu đồng. Liên minh HTX tỉnh cũng có văn bản gửi Liên minh HTX Việt Nam xem xét xóa nợ, nhưng nhiều năm vẫn chưa được giải quyết. Thời gian tới, nếu tiếp tục xin xóa nợ thì lại tiếp tục chờ.

Tìm cách gỡ vướng

Theo ông Lê Thanh Lam, để giải quyết vấn đề một cách khả thi, thay vì chỉ làm công văn xin xóa nợ, Liên minh HTX đề xuất các đơn vị chuyên môn về tài chính, tín dụng nghiên cứu hồ sơ của từng HTX, đối chiếu với các quy định của pháp luật hiện hành xem có cơ hội được xóa nợ không. Nếu được xóa nợ thì cần hoàn tất những thủ tục gì, nếu không cũng báo cáo lại UBND tỉnh để có phương án khác.

Các HTX có vướng mắc về thủ tục hành chính như thiếu con dấu, giấy tờ hay những thành viên cũ không còn…, về mặt hành chính có thể giải quyết theo hướng dẫn của Bộ KH&ĐT, nhưng mấu chốt là vấn đề kinh phí để tổ chức giải thể. Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, địa phương không bố trí được kinh phí để tổ chức giải thể các HTX ngừng hoạt động, nên chỉ chờ vào ngân sách tỉnh giao về. Trong khi đó, theo Sở KH&ĐT, ngân sách tỉnh đang gặp khó khăn, chưa thể bố trí ngay kinh phí xử lý các trường hợp này. Thời gian tới, Sở Tài chính tham mưu cấp có thẩm quyền cân đối, bố trí vốn cho các địa phương.

Trường hợp các HTX đăng ký thành lập nhưng không đi vào hoạt động cũng không hoàn tất thủ tục chấm dứt mã số thuế để giải thể theo quy định của pháp luật thì UBND cấp huyện, thị xã, thành phố là nơi cấp đăng ký hoạt động phải chịu trách nhiệm.

Về vấn đề này, ông Đặng Kim Ba cho biết, Sở KH&ĐT đã hoàn tất báo cáo tình hình HTX ngừng hoạt động chờ giải thể trên địa bàn Phú Yên trình Bộ KH&ĐT, UBND tỉnh và gửi các sở, ngành, đơn vị liên quan, trong đó đưa ra kiến nghị các giải pháp xử lý. Các cơ quan, đơn vị tùy theo trách nhiệm được giao để thực hiện theo chỉ đạo của UBND tỉnh.

BẠCH VÂN