Hiện Luật HTX năm 2012 là hành lang pháp lý quan trọng nhất quy định hoạt động của HTX. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng thực tế, luật này bộc lộ một số điểm chưa phù hợp với cơ chế thị trường cũng như thiếu thống nhất với các quy định của ngành, lĩnh vực mà HTX tham gia.

HTX và các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh kỳ vọng việc sửa đổi Luật HTX năm 2012 sẽ giúp nâng cao giá trị của thành phần kinh tế này.

Cần khắc phục hạn chế cũ

HTX cần vốn đầu tư hoạt động nhưng thành viên không được góp vốn nhiều. Cũng như vậy, sản phẩm dịch vụ của HTX chỉ được phục vụ chủ yếu cho chính thành viên trong đơn vị mình… Những bất cập này với kinh tế tập thể nòng cốt là các HTX đã tồn tại suốt thời gian dài cần được khắc phục trong Luật HTX sửa đổi.

Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), cho biết: Thành viên chỉ được góp cổ phần không vượt quá 20% trong tổng vốn điều lệ là quy định gây khó cho HTX trong quá trình huy động vốn góp. Luật quy định thành viên HTX phải góp vốn nhằm giúp các HTX giải quyết yếu điểm về vốn đầu tư. Nhưng cũng chính luật lại không cho phép huy động nhiều vốn. Trên thực tế, một HTX nông nghiệp có rất nhiều thành viên, khả năng tài chính của mỗi thành viên khác nhau nên khả năng góp vốn cũng không giống nhau.

Nộp thuế thu nhập là nghĩa vụ để qua đó đóng góp vào sự phát triển chung. Tuy nhiên, HTX không phải là doanh nghiệp mà là mô hình kinh tế mang những đặc thù riêng. Vì vậy, thay vì áp quy định của Luật Doanh nghiệp nên đưa quy định HTX nộp thuế thu nhập HTX, thành viên nộp thuế thu nhập cá nhân vào Luật HTX 2012. Theo ông Nguyễn Hữu Hồng, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Hòa Trị 2 (huyện Phú Hòa), tại HTX những dịch vụ phục vụ sản xuất nông nghiệp được miễn thuế, còn hoạt động kinh doanh phải chịu thuế. Trong khi đó, Luật HTX năm 2012 và một số thông tư hướng dẫn quy định HTX chỉ được bán ra bên ngoài từ 30-50% trong tổng sản phẩm, dịch vụ còn lại phải bán cho thành viên HTX. Như vậy, HTX phải nộp thuế như doanh nghiệp nhưng lại không được tự do tiêu thụ sản phẩm như doanh nghiệp. Đây cũng là một điểm hạn chế trong quy định của Luật HTX 2012 cần được chỉnh sửa.

Việc quy định, tỉ lệ bán ra bên ngoài với các HTX phi nông nghiệp lại càng gây khó. Ông Lương Tấn Thái, Giám đốc HTX Tân Hòa Bình (huyện Tây Hòa), cho biết: Luật nên khuyến khích HTX mở rộng tiếp cận thị trường bằng cách tạo điều kiện cho các sản phẩm làng nghề được xuất khẩu ra nước ngoài. Có như vậy mới tăng việc làm, tạo thu nhập cho thành viên và người lao động trong HTX, qua đó để HTX đóng góp nhiều vào GRDP của tỉnh.

Quan tâm đến tính khả thi

Dự án Luật HTX sửa đổi vừa được Quốc hội thảo luận, thu hút sự quan tâm của HTX và các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh. Trong đó, các HTX quan tâm đến tính khả thi của các chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, thuế… Theo ông Phùng Minh Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa), Đảng và Nhà nước quan tâm đến thành phần kinh tế tập thể nên dành nhiều chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, trên thực tế HTX được thụ hưởng không nhiều. Dẫu biết rằng năng lực tiếp cận của HTX yếu, nhưng vì yếu nên mới cần những ưu đãi từ chính sách. Quốc hội yêu cầu rà soát để bảo đảm tính khả thi, minh bạch của chính sách là rất cần thiết. Vì chỉ có rà soát, đánh giá lại khả năng tiếp cận của HTX, trên cơ sở đó luật hóa mới đảm bảo được sự ưu đãi đến được với HTX.

Còn ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Chủ tịch Quốc hội nhất trí tiếp tục củng cố vai trò của Liên minh HTX là phù hợp. Bởi đây là tổ chức được thành lập từ lâu thực hiện nhiệm vụ đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của thành viên. Thông qua hệ thống liên minh từ trung ương tới địa phương, Liên minh HTX cấp tỉnh đang làm tốt vai trò đồng hành cùng các HTX trong phát triển kinh tế hộ. Thời gian qua, cùng với những thay đổi trong quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, vai trò của liên minh cũng giảm theo. Điều này là lãng phí nhân lực. Nên nhìn nhận liên minh ở góc độ đồng hành quản lý… 

BẠCH VÂN