Làng nghề chiếu cói Phú Tân xã An Cư, huyện Tuy An là một trong những điển hình được Hội nông dân tỉnh đứng ra triển khai thực hiện. Từ lâu, người dân Phú Tân chủ yếu dựa vào nguồn lợi thuỷ sản ven đầm Ô Loan và nghề dệt chiếu. Thôn có 384 hộ thì có 320 hộ làm thêm nghề dệt chiếu; một hộ mỗi năm có thể đưa ra thị trường từ 400 đôi đến cả nghìn đôi chiếu, chủ yếu tiêu thụ ngoài tỉnh thuộc khu vực miền Trung và Tây nguyên...
Thu hoạch cói ở làng dệt chiếu Phú Tân, huyện Tuy An
Tuy nhiên, những năm qua việc nuôi tôm sú mang tính tự phát cùng với sử dụng các phương tiện khai thác có tính huỷ diệt đã và đang làm cạn kiệt nguồn lợi thuỷ sản trên đầm Ô Loan nên đời sống của bà con Phú Tân càng khó khăn hơn. Tuy vậy, nhiều hộ vẫn cố gắng gìn giữ nghề dệt chiếu truyền thống nhằm tăng thêm thu nhập. Để giúp cho bà con Phú Tân làm ăn, năm 2002 từ nguồn vốn của Hội nông dân Việt Nam, Hội nông dân tỉnh Phú Yên đã triển khai dự án khôi phục làng nghề truyền thống, qua đó đã giúp cho 107 hộ dệt chiếu học tập kỹ thuật từ khâu thâm canh cây cói đến kỹ thuật nhuộm màu và ra một sản phẩm hoàn chỉnh. Nhờ thế trên diện tích trồng cói gần 19 hecta không chỉ cho năng suất gần 6,8 tấn/ha/năm, cao hơn trước đây gần 1,8 tấn/ha/năm mà sợi cói cũng mềm hơn và trong ruột không "bũn". Điều đó tạo ra những chiếc chiếu tốt hơn mà còn tiết kiệm 10% chi phí do giảm nguyên liệu bị hư. Bên cạnh đó, bà con còn học được phương pháp dùng trục kéo để chẻ cói: Nếu như trước đây mỗi ngày chỉ chẻ 4 bó cói (mỗi bó sản xuất 3 chiếc chiếu khổ 1,6 mét) thì nay dùng loại trục kéo mới từ vùng cói Nga Sơn (Thanh Hoá) chuyển giao nên năng suất đã tăng gấp 3 lần, nghĩa là mỗi ngày một lao động có thể chẻ 12 bó cói. Bà con cũng đã học kỹ thuật pha nhuộm màu nên sản phẩm tốt hơn, giữ được độ màu không phai. Mặc dù sản phẩm có chất lượng hơn trước nhưng gía bán vẫn không tăng nên chiếu của Phú Tân được mọi người chấp nhận và mỗi ngày có trên dưới 500 đôi chiếu được chở đi tiêu thụ ra ngoài tỉnh".
RỘN RÀNG LÀNG BÁN ĐỊNH THÀNH
Cũng với cách làm trên, 40 hộ nghèo ở thôn Định Thành (xã Hoà Định Đông, huyện Phú Hoà) được Hội nông dân Phú Yên mở lớp hướng dẫn về qui trình làm bún, phương pháp vận hành thiết bị làm bún cũng như biện pháp xử lý môi trường do nước thải ra . Những hộ tham gia dự án được hỗ trợ 100 triệu đồng (không hoàn lại) để mua thiết bị. Các hộ chia thành 5 nhóm, mỗi nhóm được trang bị một cụm thiết bị gồm một máy xay công suất 60 kg/giờ, một máy cán bột 60 kg/giờ, mô tơ 3 ngựa, thêm bộ phận vét và ray bột. Với thiết bị này thì giảm chi phí rất nhiều mà lượng bún làm ra hàng ngày tăng từ 1,6 đến 2 lần tuỳ theo nhu cầu của khách hàng đặt trước.
Gia đình anh Lê Thanh Chương, một trong những hộ nông dân tham gia dự án "Phát triển làng nghề làm bún" ở thôn Định Thành, xã Hòa Định Đông (Phú Hòa) do Hội nông dân Phú Yên triển - Ảnh: Tuấn Lê
Nhờ có dự án "Phát triển nghề làm bún truyền thống" mà hiện nay Định Thành có đến 70 hộ làm nghề này. Nếu tính thấp nhất một hộ sản xuất 30 kg bún/ngày thì mỗi ngày Định Thành cung cấp cho nhu cầu xã hội trên 2.100 kg, tăng gần gấp 2 lần so với trước đây; đồng thời do nguyên liệu làm bún (gạo) tăng nên có điều kiện tận dụng nước thừa trong quá trình ngâm, xay gạo và cán bột để chăn nuôi heo. Bà con cũng đã ý thức xây dựng hệ thống thoát nước thải, không xả nước bừa bãi như trước đây và nâng cao nhận thức về an toàn lao động. Tuy nhiên, về lâu dài Định Thành cũng cần sớm đang đa dạng hoá sản phẩm như làm thêm bánh tráng, bánh ướt, bánh bèo hoặc những loại thực phẩm khác bằng bột...vì thực tế các cụm thiết bị vẫn còn thừa công suất.
Thế Lập
