Năm nay, giá muối lập “kỷ lục Việt Nam”. Nhờ đó, sau nhiều năm lam lũ với thu nhập quá thấp, diêm dân huyện Sông Cầu đã nhìn thấy những tia nắng vui trên các cánh đồng muối của mình.

Thu hoạch muối ở Sông Cầu - Ảnh: HUY HOÀNG

 

GIÁ MUỐI CAO NHẤT TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY

Năm nay, niềm vui thực sự đến với người làm muối Tuyết Diêm (xã Xuân Bình huyện Sông Cầu) khi giá muối cao nhất từ trước đến nay. Ông Nguyễn Hồng Hà, Chủ nhiệm Hợp tác xã muối Tuyết Diêm, cho biết năm nay thời tiết không thuận lợi nên nghề muối vào vụ chậm đến mấy tháng. Tuy nhiên, bù lại năm nay giá muối rất cao. Hiện giá muối tại ruộng được bán với giá 1.900- 2.000 đồng/kg, cao gấp 4-5 lần so với năm ngoái, nên diêm dân có lãi cao.  

Năm ngoái, khi gặp chúng tôi, ông Đặng Tho, 68 tuổi, diêm dân ở Tuyết Diêm than thở: giá muối quá thấp khiến diêm dân lỗ nặng. Phần lớn những gia đình làm muối đều bị nợ mà không biết lấy gì để trả. Hôm nay, gặp lại chúng tôi, gương mặt lam lũ của ông Tho đã bừng lên nụ cười rất tươi: “Mừng lắm mấy chú ơi, đây là lần đầu tiên trong hàng chục năm qua muối của chúng tôi mới có được cái giá đáng đồng bạc, những 2.000 đồng/ký”.

Theo ông Dương Đức Tuấn, Chủ nhiệm Hợp tác xã Xuân Phương, nguyên nhân giá muối ở mức cao là do miền Nam và miền Bắc đang mùa mưa nên muối miền Trung trở thành nguồn cung cấp chính cho thị trường cả nước. Trong khi đó, gần đây Bộ Công Thương đã cho nhập khẩu muối, khiến muối trong nước có giá hơn. Trên thế giới, nhu cầu thị trường muối xuất khẩu ở châu Phi, Trung Đông đang cao hơn mức bình thường cũng góp phần làm cho tình trạng khan hiếm muối thêm trầm trọng. Ông Dương Đức Tuấn dự đoán tình trạng khan hiếm muối có thể kéo dài đến hết năm nay, thậm chí sang năm tới.

Các đồng muối ở Sông Cầu đang vào vụ thu hoạch cao điểm. Ông Trương Ngọc Hóa, ở thôn Tuyết Diêm phấn khởi nói: “Mùa hè năm nay nắng gắt, ít mưa, lượng gió điều hòa thường xuyên nên muối kết tinh đạt chất lượng tốt”. Chỉ trong hai tuần đầu thu hoạch, trung bình mỗi hộ thu được 500 bao muối (mỗi bao 50kg), nhiều hộ đã thu được trên 700 bao. Anh Nguyễn Hòa (xã Xuân Bình) cho biết: “Sản lượng muối vụ này cao hơn hẳn vụ trước nên nhiều gia đình phải thuê thêm nhân công thu hoạch”. Sau khi trừ chi phí, nhiều gia đình đã thu được hơn 10 triệu đồng. Trong khi đó, dự kiến vụ thu hoạch muối sẽ kéo dài đến giữa tháng 9/2008.

LÀM SAO ĐỂ NIỀM VUI ĐƯỢC KÉO DÀI?

Niềm vui của diêm dân Sông Cầu được nhân lên khi đầu ra tiêu thụ muối năm nay khá ổn định. Mới đầu vụ, nhiều thương lái ở Quảng Trị, Bình Định, Đồng Tháp... đã tìm đến đặt mua hàng trước với diêm dân Sông Cầu. Nỗi lo tìm đầu ra cho muối như những năm trước nay không còn. Bà Đỗ Thị Nhỏ (xã Xuân Phương, Sông Cầu) cho biết: “Tụi tôi mới thu hoạch xong lứa đầu, rất nhiều thương lái tìm đến gom hàng với số lượng nhiều, giá mua cao. Họ còn hứa nếu khi cần gom hàng với số lượng lớn, diêm dân nào đáp ứng được yêu cầu đưa ra là sẵn sàng tăng thêm 10% giá mua và 15% tiền hoa hồng”. Đây là sự đổi mới hoàn toàn trong tiêu thụ muối bởi các năm trước diêm dân thường bị thương lái ép giá, nhất là mỗi khi thu hoạch cao điểm.

Tuy nhiên, ông Lương Công Tuấn, Trưởng phòng Kinh tế huyện Sông Cầu, tỏ ra băn khoăn: “Năm nay, tuy diêm dân được mùa muối nhưng chúng tôi vẫn lo khi đầu ra chưa thực sự ổn định. Từ việc được mùa muối năm nay, nếu diêm dân mở rộng diện tích sản xuất một cách ồ ạt thì rất dễ bị ứ đọng. Chính vì vậy, trong thời gian đến chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi sát sao thị trường, chủ động hướng dẫn, nhất là tìm thêm đầu ra ổn định lâu dài  cho diêm dân”. Trong khi đó, ông Nguyễn Tường Lâm, Chủ tịch UBND xã Xuân Bình, nói rằng  giá muối cao hiện nay chỉ là niềm vui trước mắt. Điều bức thiết là phải có chiến lược phát triển nghề muối mới có thể ổn định lâu dài. Trong đó Nhà nước cần hỗ trợ xây dựng tuyến đê bao kiên cố để hàng năm diêm dân không phải bỏ ra cả nửa tỉ đồng để gia cố rồi cuối vụ lại bị mưa gió cuốn đi. Mặt khác, Nhà nước cần sớm hỗ trợ diêm dân sản xuất theo hướng công nghiệp để giảm chi phí sản xuất. Đồng thời có chính sách bao tiêu sản phẩm để ổn định giá muối mới, không bị thương lái ép giá.

Ông Đặng Tho bày tỏ: Hầu hết diêm dân ở Tuyết Diêm đều khó khăn trong khi chi phí đầu tư làm muối khá cao, nhất là khâu đắp đê bao cho đồng muối; trung bình mỗi hộ phải chi phí vài chục triệu đồng mỗi vụ. Do đó, khi làm ra mẻ muối đầu tiên cũng là lúc trong nhà không còn tiền nên nhiều gia đình buộc phải bán muối non để trang trải cho đời sống. Ai cũng biết giá muối cuối vụ sẽ cao nhưng đâu có mấy người có khả năng giữ muối để chờ giá. Nhiều diêm dân tỏ ra bức xúc vì thời gian qua khi Nhà nước thả nổi giá muối cho thị trường, các thương lái chi phối hoàn toàn khâu tiêu thụ muối. Do tư thương tự làm giá nên người làm muối luôn bị lỗ. Anh Nguyễn Ngọc Hùng, 35 tuổi, ở thôn Tuyết Diêm, nói rằng gia đình anh đã hơn ba đời làm muối ở địa phương nhưng chưa bao giờ dám mơ làm giàu từ nghề này. Theo anh Hùng, mỗi khi muối được mùa thì giá thấp, mất mùa giá mới cao. Dù được hay mất mùa, giá muối vẫn luôn do các thương lái quyết định và tất nhiên họ là người được hưởng lợi nhiều nhất.

Không ít diêm dân ở Sông Cầu nói rằng họ bị “sốc” thâït sự khi nghe tin trong nửa đầu năm 2008 nước ta đã phải nhập khẩu một số lượng lớn muối, cả muối ăn và muối công nghiệp. Họ không hiểu tại sao một quốc gia có bờ biển rất dài, có số ngày nắng nhiều trong năm, nước biển có độ mặn cao, có nghề làm muối truyền thống từ rất lâu đời lại phải đi nhập khẩu cả muối để ăn. Trong khi đó, thực tế tại các đồng muối diêm dân lại không biết bán sản phẩm cho ai! Nhiều diêm dân ở Sông Cầu tự an ủi rằng đó là những vấn đề thuộc tầm vĩ mô của các ngành các cấp. Trước mắt, khi giá muối trên thị trường đang ở mức cao, ngày ngày diêm dân ở Sông Cầu luôn mong mặt trời lên sớm trên các cánh đồng muối.

TRÍ THANH- HUY HOÀNG