KỲ I: “Xẻ thịt” đất nông trường
Khu vực Nông trường cà phê Vân Hòa trước đây, hiện có gần 100 ngôi nhà xây dựng trái phép ngang nhiên tồn tại. Đó là hậu quả của một thời gian dài Ban giám đốc Nông trường cà phê Vân Hòa buông lỏng quản lý đất đai để nông trường viên thi nhau “xẻ thịt” đất sản xuất nhận khoán chuyển nhượng, mua bán, sử dụng đất sai mục đích.
 |
|
Nhà xây dựng trái phép trên đất nhận khoán ở Nông trường Vân Hòa trước đây- Ảnh: N.TRƯỜNG |
THI NHAU BÁN ĐẤT NHẬN KHOÁN, XÂY NHÀ TRÁI PHÉP
Thanh tra Sở Tài nguyên-Môi trường Phú Yên phát hiện dọc tuyến ĐT643 qua ba thôn Vân Hòa, Phong Hậu và Suối Phèn (xã Sơn Long) thuộc phần đất Nông trường Vân Hòa quản lý trước đây, có 105 trường hợp chuyển nhượng, chuyển đổi, lấn chiếm, sử dụng đất không đúng mục đích. Trong đó, có 32 người bán đất nhận khoán của nông trường cho 81 người với diện tích 52.751m2, thu số tiền hơn 300 triệu đồng. Theo Thanh tra Sở Tài nguyên-Môi trường Phú Yên, đây là hành vi cố ý chiếm dụng đất đai, tài nguyên của Nhà nước để thu lợi bất chính. Trường hợp chuyển nhượng đất trái phép bắt đầu xảy ra vào năm 2002, khi ông Hoàng Thế Chuẩn bán 600m2 đất cho ông Nguyễn Quốc Cổ cùng thôn Vân Hòa lấy 1,7 triệu đồng. Việc mua bán đất nhận khoán những năm sau đó vẫn âm ỉ tiếp diễn nhưng từ cuối năm 2006 bắt đầu rộ lên một cách công khai, kéo dài cả năm 2007. Đó là thời điểm Nông trường Vân Hòa tiến hành giải thể do sản xuất kinh doanh thua lỗ. Những hộ được giao khoán đất dọc tuyến ĐT643 chớp “thời cơ” ngang nhiên chuyển nhượng, bán đất trái phép để thu lợi cho cá nhân. Trong năm 2007, có hàng chục trường hợp bán đất diễn ra công khai, chẳng hạn như trường hợp của ông Đặng Hùng Vương (ở xã Hòa An, huyện Phú Hòa) bán 4.600m2 đất cho 11 người thu hơn 34 triệu đồng; hoặc ông Nguyễn Duy Quyến (ở thôn Suối Phèn, xã Sơn Long) bán đất cho 8 người với diện tích hơn 3.200m2 thu 19,7 triệu đồng. Ông Đào Ngọc Lai (ở thôn Suối Phèn) trong hai năm 2005 và 2006 đã bốn lần bán đất với hơn 3.000m2, đến năm 2007 bán thêm ba lần nữa với 3.300 m2, thu tất cả 25,8 triệu đồng. Việc bán đất đó không chỉ giữa người dân tại chỗ với nhau mà còn có một số người đến từ nhiều nơi khác như Phú Lâm (TP Tuy Hòa), Suối Bạc (huyện Sơn Hòa), Xuân Phước, Xuân Sơn Bắc (huyện Đồng Xuân)…
Trong sai phạm quản lý đất đai ở Nông trường Vân Hòa có trường hợp thuộc trách nhiệm của Ban Giám đốc Nông trường khi tự ý ký giấy cấp đất của nông trường cho 5 công nhân xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp với diện tích 6.740m2. Việc làm đó đã vi phạm thẩm quyền cấp đất, tiếp tay cho công nhân nông trường sử dụng đất sai mục đích. Thực tế, việc sử dụng đất sai mục đích không chỉ rộ lên gần đây mà đã xảy ra từ nhiều năm trước có lúc ngấm ngầm, có lúc công khai. Từ năm 2002, hộ ông Nguyễn Xuân Nghĩa (ở thôn Phong Hậu, xã Sơn Long) đã tự ý chuyển mục đích sử dụng đất nhận khoán của nông trường để xây dựng nhà ở nhưng không ai xử lý nên nhiều người “thi đua” làm theo. Năm 2005, ông Mai Khắc Lưu (ở thôn Phong Hậu) xây dựng nhà ở trái phép trên diện tích 540m2, bán 300m2 đất cho ông Phạm Hữu Quyết (trú cùng thôn) lấy 3 triệu đồng, tạo điều kiện cho ông Quyết cùng xây dựng nhà ở trái phép trên đất nông nghiệp. Còn bà Đoàn Thị Thăng, là một trong năm người được giám đốc nông trường “ưu ái” cấp cho 400m2 đất xây nhà, lại đem 1800m2 đất nhận khoán bán cho ba người khác bỏ túi 10,5 triệu đồng. Đến nay, trên đất lấn chiếm, mua bán, chuyển nhượng trái phép đó, đã có 82 hộ tiến hành xây dựng nhà ở với diện tích 3.872m2.
 |
|
Xây nhà chiếm đất sản xuất ở thôn Phong Hậu (xã Sơn Long, Sơn Hòa), thuộc Nông trường Vân Hòa trước đây - Ảnh: N.TRƯỞNG |
TRÁCH NHIỆM THUỘC VỀ AI?
Với trách nhiệm quản lý Nhà nước tại địa phương, giữa năm 2007, UBND xã Sơn Định đã tiến hành kiểm tra, ra quyết định xử phạt hành chính 81 trường hợp có hành vi sử dụng đất không đúng mục đích, xây dựng nhà ở trái phép với số tiền phạt 15,8 triệu đồng. Tuy nhiên, tình trạng xây dựng nhà ở trên đất sản xuất nông nghiệp ở địa phương này vẫn tiếp diễn. Dọc ĐT643 ngang qua các thôn Phong Hậu, Suối Phèn, phần lớn đất trồng cà phê của nông trường trước đây đã được người dân chuyển sang trồng mía, sắn. Mùa này mía đã thu hoạch, chỉ có rẫy sắn lên xanh tươi tốt. Giữa những rẫy sắn đó, nhiều ngôi nhà mới mọc lên, hướng mặt ra đường được xây cất tạm bợ với mục đích lấn chiếm đất đai. Những ngôi nhà này có diện tích 20-24m2 tường chưa trát vữa, cửa khóa nằm giữa đám sắn. Bên cạnh đó, có những nhà vừa xây phần móng bằng đá chẻ thì dừng lại. Bí thư Đảng ủy xã Sơn Long Đinh Văn Hoàng giải thích: “Qua kiểm tra, chúng tôi được biết những hộ mua đất xây nhà dọc trục đường ĐT643 phần lớn là công nhân nông trường. Trước đây họ ở sâu bên trong rừng, điều kiện sinh hoạt gặp nhiều khó khăn nên tìm cách “nhảy” ra mặt đường. Khi chính quyền lập biên bản xử phạt, họ đều thừa nhận xây nhà trên đất nông nghiệp là vi phạm pháp luật nên đã tự giác nộp phạt. Hơn nữa, xét thấy nhu cầu xây dựng nhà ở của họ là chính đáng nên vì lẽ đó mà xã không cưỡng chế tháo dỡ. Còn sai phạm của người dân chậm xử lý, trước hết thuộc về trách nhiệm của Ban giám đốc Nông trường cà phê Vân Hòa trước đây, được Nhà nước giao quyền quản lý nhưng đã buông lỏng công tác quản lý đất đai để xảy ra tình trạng hộ nhận khoán đất sản xuất mua bán trái phép, sử dụng đất sai mục đích làm thiệt hại đến tài nguyên đất đai diễn ra trong thời gian dài mà không phối hợp với chính quyền sở tại để giải quyết”. Về biện pháp xử lý những hộ xây dựng nhà cửa trái phép dọc tuyến ĐT 643, Bí thư Đảng ủy xã Sơn Long cho biết: “Chúng tôi có đề nghị với huyện, thu hồi toàn bộ số tiền chuyển nhượng đất trái phép; đối với những hộ có nhu cầu nhà ở chính đáng thì chấp nhận hợp thức hóa giao đất ở có thu tiền sử dụng đất; còn đối với những trường hợp chuyển nhượng đất với ý định kinh doanh thì sẽ thu hồi đất”.
Thực tế cho thấy việc thực hiện Luật Đất đai ở Sơn Long còn nhiều bất cập. Trong thời gian dài, việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch điểm dân cư của xã chưa được thực hiện, nên chưa có cơ sở để giải quyết đất ở của người dân đang có nhu cầu ngày càng gia tăng dẫn đến người dân sử dụng đất sai mục đích. Sau khi Nông trường Vân Hòa giải thể, ngày 15/2/2008, UBND tỉnh Phú Yên đã ra quyết định thu hồi đất của Nông trường Vân Hòa giao cho địa phương quản lý nhưng việc bàn giao chỉ trên giấy tờ, chưa xác định được mốc giới rõ ràng trên thực địa. Nếu những tồn tại trên không sớm giải quyết, tình hình chuyển nhượng, lấn chiếm, sử dụng đất đai không đúng mục đích ở địa phương này sẽ còn tiếp diễn.
NGUYÊN TRƯỜNG- HOÀI
