Nông dân Phú Yên đang bước vào thời kỳ cao điểm gieo sạ vụ hè thu 2008. Những thiệt hại trong vụ đông xuân vừa qua đã làm tình hình thiếu hụt lúa giống ở Phú Yên càng thêm nghiêm trọng. Lúc này các địa phương và ngành nông nghiệp đang tìm giải pháp lâu dài cho một chương trình sản xuất lúa giống tại Phú Yên. Tuy nhiên làm sao để chương trình thực sự hiệu quả là cả một vấn đề.

Nông dân đánh giá lúa giống sau khi sản xuất tại HTX Hòa Mỹ Tây (Tây Hòa) - Ảnh: LY KHA

 

Phú Yên có diện tích sản xuất lúa bình quân mỗi vụ giao động từ 23.000 ha đến hơn 25.000 ha (tùy vào vụ đông xuân hay hè thu). Theo phương pháp sạ lan truyền thống thì nhu cầu lúa giống mỗi vụ trên toàn tỉnh khoảng 5.000 tấn, còn áp dụng phương pháp sạ hàng thì số lượng giống cũng lên đến 3.700 tấn.

Trước nhu cầu khá cao về lúa giống ở địa phương, những năm gần đây, hai trại giống lúa nông nghiệp (thuộc Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên) ở hai xã Hòa An (Phú Hòa) và Hòa Đồng (Tây Hòa) đã du nhập, khảo nghiệm nhiều loại lúa cho năng suất cao, có khả năng thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng ở Phú Yên để nhân giống, cung ứng cho nông dân. Tuy nhiên với diện tích 19ha của cả hai trại giống, lượng lúa giống sản xuất được chỉ khoảng 100 tấn/vụ. Cùng với 20 tấn do trung tâm liên kết với các hợp tác xã sản xuất, tổng số lượng giống mỗi vụ khoảng 120 tấn, chỉ có thể đáp ứng được khoảng 3% nhu cầu giống xác nhận cho bà con nông dân ở Phú Yên. Giải pháp để nâng cao sản lượng lúa giống, theo các nhà chuyên môn, không còn cách nào ngoài chú trọng phát triển, đẩy mạnh chương trình sản xuất lúa giống.

PHÂN CẤP CHƯƠNG TRÌNH SẢN XUẤT GIỐNG

Kỹ sư Nguyễn Văn Phương, phụ trách Phòng Nông nghiệp, Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Phú Yên, cho rằng: Trong điều kiện sản xuất, quỹ đất của hai trại giống như hiện nay, muốn nâng cao năng lực sản xuất lúa giống cần tổ chức lại chương trình sản xuất tại chỗ. Trong đó phân cấp theo hướng: Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên sẽ làm nhiệm vụ du nhập, khảo nghiệm, sản xuất giống siêu nguyên chủng và nguyên chủng; các hợp tác xã nông nghiệp ở địa phương đảm nhận việc sản xuất giống lúa xác nhận trên cơ sở nguồn giống nguyên chủng do trung tâm này cung cấp.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Phúc, phụ trách Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên, muốn phát động phong trào sản xuất lúa giống rộng rãi trong dân, tiến đến xã hội hóa chương trình này, tỉnh phải có cơ chế hỗ trợ giá mua lúa giống. Hằng năm, thay vì phải bỏ ra hàng tỉ đồng để mua giống lúa từ các trại giống trong nước với giá cao, tỉnh dùng số tiền này hỗ trợ vào giá mua giống cho dân để họ mạnh dạn đầu tư làm giống. Một khi người dân thấy việc làm giống có lợi, sẽ tập trung đầu tư. Trung tâm Giống - Kỹ thuật cây trồng Phú Yên, các phòng nông nghiệp sẽ hỗ trợ kỹ thuật thông qua các chương trình tập huấn chuyển giao kỹ thuật.

Theo ông Dương Tấn Trung, Trưởng phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Đông Hòa, việc các hợp tác xã dành 5-10 ha đất để sản xuất lúa giống là có thể thực hiện được. Trước đây dự án sản xuất giống nông hộ đã triển khai thành công cũng là cơ sở rất tốt để xã hội hóa công tác sản xuất lúa giống. Để triển khai tốt chương trình, theo ông Trung, cũng cần có sự chỉ đạo thống nhất từ tỉnh xuống địa phương.

Nông dân so sánh các loại lúa giống  – Ảnh: LY KHA

 

KINH NGHIỆM TỪ HUYỆN PHÚ HÒA

Trong khi các địa phương, ngành nông nghiệp đang tìm hướng đi cho chương trình sản xuất lúa giống, huyện Phú Hòa đã chủ động sản xuất khoảng 30% lượng giống xác nhận tại chỗ phục vụ sản xuất, cung cấp cho nông dân các huyện. Hiện địa phương này vẫn tiếp tục mở rộng chương trình sản xuất lúa giống tại các hợp tác xã nông nghiệp và, trong nhân dân.

Trong 5 năm qua, Phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Phú Hòa đã đưa vào thử nghiệm 19 giống lúa có năng suất và chất lượng cao, đặc biệt là tập đoàn giống Ma Lâm và một số giống OMCS có triển vọng và thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng địa phương. Có thể nói chương trình sản xuất, cung ứng lúa giống ở Phú Hòa đã giúp tăng năng suất lúa từ 57 tạ/ha (năm 2002) lên con số kỷ lục 70 tạ/ha (năm 2007). Ông Lương Công Dũng, Trưởng phòng Nông nghiệp - Phát triển nông thôn huyện Phú Hòa, cho biết: “Để có được kết quả này, Phú Hòa đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp tác xã cũng như nông dân tham gia sản xuất lúa giống, đánh giá khả năng, các điều kiện mua, bán giống trên địa bàn. Trên cơ sở đó, phòng kiến nghị với các ngành liên quan của tỉnh có một số chính sách hỗ trợ để các hợp tác xã, nông dân yên tâm đầu tư sản xuất lúa giống”.

Ông Nguyễn Chín, Chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp Hòa Thắng 2 (Phú Hòa) cho biết: Tại hợp tác xã Hoà Thắng 2, trước khi các tiến bộ kỹ thuật được đưa xuống đồng ruộng, nhiều nông dân đã áp dụng trong sản xuất tại gia đình. Từ mô hình tưới nước tiết kiệm, ba giảm ba tăng, hiện nay là nông dân chủ động liên kết liên vùng để làm lúa giống. Chất lượng lúa giống sản xuất theo quy mô hộ gia đình không thua kém lúa giống được sản xuất tại các trại giống ở Phú Yên. Theo tính toán, việc áp dụng quy trình sản xuất lúa giống so với sản xuất lúa hàng hóa, chi phí cao hơn từ 20- 25%, nhưng thay vào đó năng suất vẫn đảm bảo và giá lúa giống bán ra cao hơn lúa hàng hóa từ 35- 40%.

Từ kinh nghiệm thực tế ở Phú Hòa cho thấy việc xã hội hóa sản xuất lúa giống hoàn toàn có thể thực hiện được. Tại cuộc họp triển khai công tác sản xuất vụ hè thu 2008, Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Trần Thị Hà đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của chương trình sản xuất lúa giống và chỉ đạo cho ngành nông nghiệp chủ động xây dựng đề án sản xuất lúa giống trình UBND tỉnh. Trên cơ sở đó tỉnh sẽ có chính sách đầu tư phù hợp, tiến tới chủ động lượng giống tại chỗ đạt chất lượng; từ đó nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị hạt gạo Phú Yên.q

LÊ BIẾT