Bộ KH-ĐT vừa có Công văn 464 và Bộ Tài chính có Thông tư 340 về hỗ trợ phát triển HTX đến năm 2020 theo Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ nhằm hiện thực hóa việc kiện toàn, đổi mới tại các HTX. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, xung quanh vấn đề này.

Ông Lê Thanh Lam - Ảnh: MINH DUYÊN

* Ông cho biết ý nghĩa của Công văn 464 và Thông tư 340 trong hỗ trợ phát triển HTX?

- Quyết định 2261 của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực từ năm 2014. Tuy nhiên, Phú Yên cũng như các địa phương khác trong cả nước gặp khó khi triển khai quyết định này. Nguyên nhân là do chưa bố trí được nguồn kinh phí để thực hiện cũng như chưa có chế tài cụ thể cho việc triển khai từng danh mục hỗ trợ. Đến tháng 12/2016, Bộ Tài chính có Thông tư 340 hướng dẫn về mức hỗ trợ và cơ chế tài chính cho công tác bồi dưỡng nguồn nhân lực HTX và thành lập mới, tổ chức lại hoạt động của HTX theo Chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015-2020. Tháng 1/2017, Bộ KH-ĐT có Công văn 464 cho phép lồng ghép nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 vào hỗ trợ thực hiện Quyết định 2261. Hai văn bản này ra đời đã tháo gỡ khó khăn về vốn để củng cố hoạt động tại các HTX.

* Những nội dung thể hiện rõ nhất sự hỗ trợ HTX của hai văn bản đó là gì, thưa ông?

- Hai văn bản nói trên, một hỗ trợ HTX khi thành lập và một hỗ trợ HTX trong quá trình nâng cao hoạt động. Cụ thể, Thông tư 340 của Bộ Tài chính quy định rõ việc sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ. Trong đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ 100% kinh phí bồi dưỡng nhân lực cho HTX và nguồn này lấy từ kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; kinh phí thành lập mới HTX, đăng ký thay đổi theo quy định của Luật HTX do ngân sách địa phương hỗ trợ 100%; tổ chức lại hoạt động của HTX do ngân sách địa phương hỗ trợ 50% còn lại do HTX tự trang trải bằng nguồn vốn tự có hoặc vốn huy động. Thông tư cũng nêu rõ cán bộ quản lý và thành viên HTX tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng được hỗ trợ 100% công tác phí, giáo trình tài liệu và 50% chi phí ăn ở. HTX nông, lâm, ngư, diêm nghiệp được hỗ trợ 1 lần tối đa 36 tháng để thuê tối đa 3 lao động có trình độ cao đẳng trở lên về HTX làm việc; các HTX lĩnh vực khác thì được hỗ trợ thuê 1 lao động có trình độ cao đẳng trở lên…

Còn tại Công văn 464, Bộ KH-ĐT khẳng định nguồn vốn cho hỗ trợ phát triển HTX từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, vì các HTX gắn với tiêu chí 13 về tổ chức sản xuất. Đồng thời, Bộ KH-ĐT cũng chỉ rõ các bộ, ngành, địa phương tập trung hỗ trợ cho các HTX, liên hiệp HTX hoạt động theo cụm liên kết ngành, tạo chuỗi giá trị bền vững cho các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của địa phương và tập trung cho các HTX cung cấp dịch vụ thiết yếu phục vụ cộng đồng để thực hiện các công việc như giữ gìn vệ sinh môi trường, cung cấp nước sạch… nhằm hỗ trợ hoàn thành các tiêu chí khác trong bộ 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

* Trên địa bàn tỉnh, những HTX nào sẽ được hưởng lợi và Liên minh HTX tỉnh có kế hoạch như thế nào để thành phần kinh tế tập thể thụ hưởng có hiệu quả từ sự hỗ trợ này, thưa ông?

- Mọi HTX đang hoạt động trên địa bàn tỉnh đều có cơ hội hưởng lợi, thậm chí cả những nhóm người muốn tham gia vào thành phần kinh tế tập thể tiến hành đăng ký thành lập HTX. Trước mắt, những HTX nông, lâm, ngư, diêm nghiệp sẽ được hưởng lợi trước tiên từ nguồn vốn xây dựng nông thôn mới. Bởi tại những đơn vị này, ngoài công tác khuyến nông, chăm lo sản xuất nông nghiệp còn có các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh tế hộ. Các HTX này cũng đang góp phần tích cực cùng chính quyền địa phương hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Tiếp đến là những HTX công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp gắn với những sản phẩm thủ công đã có mặt trên thị trường. Những đơn vị này sẽ được hỗ trợ để mở rộng quy mô, phạm vi sản xuất và xúc tiến thương mại, giúp sản phẩm ngày càng có chỗ đứng trên thị trường. Đây là những HTX tạo ra việc làm cho lao động nông nhàn, góp phần quan trọng vào ổn định kinh tế - xã hội vùng nông thôn…

Để các HTX - nòng cốt của thành phần kinh tế tập thể, được thụ hưởng từ nguồn vốn hỗ trợ này, Liên minh HTX tỉnh sẽ tiếp tục triển khai đề án Đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế hợp tác, HTX tỉnh giai đoạn 2016-2020, đã được Ban Chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh thông qua vào tháng 12/2016. Theo đó, từ năm 2017-2020, đơn vị sẽ hoàn thành việc rà soát, chuyển đổi HTX theo Luật HTX 2012. Từ đây, các địa phương thực hiện giải thể những HTX nhiều năm liền hoạt động không hiệu quả, không đủ điều kiện chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012; nâng cao hoạt động của các HTX đang hoạt động bằng cách sáp nhập, hợp nhất những đơn vị ở phạm vi thôn, xóm, sao cho mỗi xã có ít nhất 1 HTX hoạt động hiệu quả. Các HTX sẽ được củng cố thành các HTX kiểu mới theo những mô hình hoạt động phù hợp với Luật HTX 2012 như mở rộng hoạt động dịch vụ nông nghiệp tổng hợp, giải quyết việc làm cho người lao động, hoạt động thương mại dịch vụ khai thác và quản lý chợ nông thôn, dịch vụ phục vụ kinh tế hộ thành viên, mở rộng liên doanh liên kết, HTX chuyên ngành nghề trong nông nghiệp...

Máy của HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa Quang Nam (huyện Phú Hòa) đang thi công đường nội đồng, góp phần xây dựng NTM trên địa bàn xã - Ảnh: MINH DUYÊN

* Từ thực tế hoạt động của các HTX ở Phú Yên, theo ông, sự hỗ trợ này sẽ tạo ra thay đổi như thế nào cho các HTX?

- Hiện Phú Yên có nhiều HTX có nông sản mang thương hiệu gắn với HTX như lúa giống HTX Hòa Quang Nam, rau an toàn HTX Bình Ngọc, gỗ mỹ nghệ HTX Tân Hòa Bình... Các HTX cũng đã liên kết được với các doanh nghiệp tạo ra chuỗi liên kết từ sản xuất cánh đồng mẫu lớn đến tiêu thụ sản phẩm như HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp, HTX Nông nghiệp An Thạch… Một số HTX tổ chức tốt dịch vụ trở thành địa chỉ tin cậy của người dân như dịch vụ cày đất, tuốt lúa ở HTX Nông nghiệp An Ninh Tây, vận tải khách của HTX dịch vụ vận tải khách du lịch Yên Phú… Đây chính là hình thái căn bản của một HTX kiểu mới. Tuy nhiên, các HTX mới dừng lại ở quy mô nhỏ lẻ, chưa thực sự mạnh, khả năng cạnh tranh trên thị trường còn hạn chế, mà nguyên nhân chủ yếu là do các HTX thiếu vốn để tổ chức hoạt động. Ví dụ, HTX Nông nghiệp Nam An Nghiệp thiếu vốn để xây dựng một xưởng sản xuất, chế biến lúa giống, HTX Nông nghiệp An Ninh Tây thiếu vốn để hiện đại hóa máy móc và củng cố tổ kỹ thuật…

Thực tế cho thấy, các HTX trên địa bàn tỉnh đang trong quá trình kiện toàn, đổi mới hướng tới mô hình HTX kiểu mới chứ chưa có HTX nào đã trở thành HTX kiểu mới. Do đó, sự hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, từ sự đầu tư của các sở, ngành và chính quyền địa phương theo tinh thần Thông tư 340 và Công văn 464 sẽ thực sự giúp các HTX kiểu mới ra đời. Trước mắt, kinh tế tập thể sẽ hoàn thành được mục tiêu từ nay tới năm 2020, cả tỉnh sẽ có từ 5-10 mô hình HTX kiểu mới thành công, để nhân rộng ra 117 HTX đang hoạt động hiện nay. Các HTX tiếp tục trở thành chỗ dựa vững chắc của các hộ dân trong sản xuất và phát triển kinh tế hộ; không còn HTX yếu hoạt động cầm chừng như hiện nay...

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN (thực hiện)