Triển khai đề án Kiện toàn đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh giai đoạn 2016-2020 là một chủ trương lớn của tỉnh. Thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện đề án trên. Báo Phú Yên có cuộc phỏng vấn ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, xung quanh nội dung trên.

Ông Lê Thanh Lam

* Hoạt động của thành phần kinh tế tập thể tỉnh trong thời gian qua đã có sự khởi sắc, ông nhận xét như thế nào về thành phần kinh tế tập thể của tỉnh?

- Nông nghiệp là lĩnh vực hoạt động hiệu quả của kinh tế tập thể, trong đó các HTX đóng vai trò chủ lực. Thông qua công tác khuyến nông, các dịch vụ phục vụ sản xuất như làm đất, thủy lợi nội đồng, cung ứng lúa giống…, các HTX nông nghiệp đã giúp thành viên nâng cao sản lượng và năng suất cây trồng, liên kết với các doanh nghiệp tăng khả năng tiêu thụ nông sản cho thành viên HTX… Hoạt động phi nông nghiệp tại các HTX đang tạo ra việc làm cho lao động nông thôn, hỗ trợ vốn vay cho các hộ thành viên và là nguồn thu nhập chính cho các HTX.

Bên cạnh đó, các HTX cũng tồn tại nhiều hạn chế, như sức cạnh tranh trên thị trường yếu, cơ sở vật chất và trang thiết bị cũ kỹ, nguồn vốn hạn chế lại bị cầm vốn do nợ tồn đọng nhiều, năng lực của cán bộ quản lý còn thấp…

* Vậy chúng ta đã bỏ ngỏ những tiềm năng nào khiến thành phần kinh tế tập thể chưa thực sự phát triển?

- Thứ nhất, chúng ta chưa tận dụng được những chính sách hỗ trợ làm cơ hội thúc đẩy kinh tế tập thể, trong đó có HTX phát triển. Hàng năm, các HTX được thụ hưởng khoảng 10 chính sách ưu đãi như tín dụng, đất đai, nông nghiệp nông thôn, hoàn thiện hạ tầng cơ sở… Nhưng các HTX không đủ điều kiện thụ hưởng dẫn tới bỏ lỡ cơ hội. Điển hình như chính sách tín dụng, mới nhất có Nghị định 55 của Thủ tướng Chính phủ giúp các HTX nông nghiệp tiếp cận vốn vay từ các ngân hàng. Toàn tỉnh chỉ có 19 HTX, liên hiệp HTX, tổ hợp tác tiếp cận được nguồn vốn này, chiếm hơn 15% tổng số HTX đang hoạt động, với tổng dư nợ gần 10 tỉ đồng.

Thứ hai, tiềm năng của tỉnh còn nhiều nhưng các HTX chưa khai thác được hết. Có thể kể tới vùng miền núi với nhiều cơ hội để phát triển các HTX kinh doanh vận tải. Vì ở vùng này nhu cầu vận chuyển mía, sắn của các hộ dân đi bán cho nhà máy đường, nhà máy sắn rất cao. Trong khi đó, thực tế hiện nay vùng này không còn HTX giao thông vận tải nào. Phú Yên cũng có vùng nuôi trồng và khai thác thủy hải sản, những làng nghề truyền thống như bó chổi đót, bánh tráng… Đây là tiềm năng cho sự phát triển các tổ hợp tác, tiền thân của các HTX sau này. Nhưng các tổ hợp tác vẫn bị bỏ ngỏ, hoạt động tự phát và chưa được định hướng phát triển lâu dài.

Thứ ba, nguồn nhân lực chất lượng cao tại các HTX rất thiếu. Chúng ta có Nghị quyết 113 của HĐND tỉnh khóa VI, tạo điều kiện thu hút trí thức trẻ về công tác tại UBND các xã, tạo nguồn cán bộ làm công tác quản lý nhà nước đối với các HTX nông nghiệp; nhưng đến nay mới chỉ có 35/100 trí thức trẻ về cơ sở.

Lực lượng thành viên đông đảo chính là khách hàng tiềm năng của các HTX khi các HTX hoạt động theo Luật HTX 2012 - Ảnh: MINH DUYÊN

* Theo ông, nguyên nhân nào dẫn tới thực trạng trên?

- Đó là nhận thức của mọi người về vai trò của thành phần kinh tế tập thể không khả quan, nên khó thu hút thành viên tham gia HTX, khó thu hút người có trình độ chuyên môn cao về HTX làm việc. Bản thân các HTX và tổ hợp tác chưa khắc phục được những yếu kém về vốn, công nghệ, phương án sản xuất kinh doanh… nên không thu hút được đầu tư, khó liên doanh liên kết để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, khi chuyển đổi hoạt động sang Luật HTX 2012, nhiều HTX lúng túng trong việc duy trì các hoạt động kinh doanh vì những hoạt động này đang mang lại doanh thu chính, giúp các HTX duy trì các dịch vụ công ích, “bà đỡ” cho hộ thành viên; nhưng trên thực tế chính các HTX lại không biết phải chuyển các dịch vụ này hoạt động như thế nào cho phù hợp với luật.

* Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh đưa kinh tế tập thể phát triển theo hướng nào?

- Liên minh HTX tỉnh đã định hướng coi phát triển kinh tế hợp tác là một phần của chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh. Liên minh HTX tỉnh lấy thu nhập của HTX, người lao động trong HTX và kinh tế hộ đạt năm sau cao hơn năm trước là kết quả đánh giá.

Từ nay tới cuối năm, chúng tôi sẽ đẩy mạnh chuyển đổi hoạt động các HTX theo Luật HTX 2012, tích cực thu hồi nợ đọng, lành mạnh hóa tài chính tại các HTX và củng cố lại phương án sản xuất kinh doanh… Cố gắng đến cuối năm 2016, toàn tỉnh có 97 HTX chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012, thu nhập bình quân mỗi HTX đạt gần 2,7 tỉ đồng, tăng 7% so với năm 2015, thu nhập bình quân của người lao động làm việc trong HTX đạt 25,8 triệu đồng/người/năm, tăng gần 2 triệu đồng/người/năm so với năm 2015…

Giai đoạn 2017-2020, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục phát triển HTX theo hướng đa dạng sản phẩm gắn với nhu cầu của thị trường; xây dựng mô hình HTX kiểu mới theo hướng công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp trong đó chủ yếu áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật để tạo ra sản phẩm phù hợp thị trường. Phấn đấu đến cuối năm 2017 có 134 HTX hoạt động hiệu quả, giải quyết việc làm cho hơn 2.400 lao động với thu nhập bình quân 26,5 triệu đồng/ người/năm, doanh thu mỗi HTX đạt gần 3 tỉ đồng/năm…

* Xin cảm ơn ông!

MINH DUYÊN