Những năm gần đây, tiêu được giá nên diện tích cây trồng tiêu của tỉnh ngày càng tăng nhanh, giúp nhiều hộ gia đình vươn lên làm giàu. Tuy nhiên, hiện nay việc người dân ồ ạt phát triển diện tích trồng tiêu, nguy cơ sẽ phá vỡ quy hoạch vùng trồng tiêu của tỉnh, dẫn đến nhiều rủi ro về dịch bệnh, mất giá…

TĂNG NGẦM DIỆN TÍCH

Vườn tiêu có diện tích 3.500m² hơn một năm tuổi của anh Nguyễn Công Loan, ở thôn Mỹ Bình, xã Sơn Thành Đông, huyện Tây Hòa, đang sinh trưởng tốt nhờ chăm sóc kỹ và áp dụng quy trình khép kín với tổng vốn đầu tư gần 300 triệu đồng. Cách đây hai năm, diện tích đất này được trồng sắn, bắp, đậu các loại, nhưng hiệu quả kinh tế thấp, nên anh Loan quyết định chuyển sang trồng tiêu. “Thấy người ta đổ xô trồng tiêu, mình có đất tốt nên cũng đầu tư trồng 560 gốc mà không có ai hướng dẫn. Tuy tiêu chưa thu hoạch, nhưng thấy phát triển khá tốt. Nếu tiêu bị nhiễm bệnh thì tự học hỏi, tìm tòi trên internet để chữa trị. Giá tiêu từ 150.000-170.000 đồng/kg khô là có lãi, nếu xuống 100.000-120.000 đồng/kg thì cầm cự do đầu tư ban đầu quá lớn”, anh Loan nói.

Cũng ở thôn Mỹ Bình, anh Hồ Hoàn Toàn đã chuyển đổi diện tích 4.000m² từ trồng sắn sang trồng tiêu. Vụ vừa qua, giá tiêu gần 200.000 đồng/kg khô, anh Toàn lãi 170 triệu đồng. Thấy thu nhập cao, anh Toàn đang ươm giống để tiếp tục mở rộng diện tích thêm 2.500m² nữa. Theo anh Toàn, vùng đất này chỉ có trồng tiêu là mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp cuộc sống người dân phát triển, nếu cây phát triển ổn định không bị bệnh.

Ông Nguyễn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Thành Đông, cho biết: Toàn xã có gần 300ha tiêu, nhưng đến nay chỉ có hai vùng trồng tiêu được quy hoạch ở thôn Mỹ Bình và Thành An với diện tích 19,5ha, hiện người dân đã trồng gần hết. Những năm tới, địa phương tiếp tục quy hoạch vùng khác đủ điều kiện về thổ nhưỡng và nước tưới để nhân dân trồng tiêu phát triển kinh tế hộ gia đình. Nhưng hiện đã có từ 4-5 hộ trồng tiêu tự phát với diện tích từ 4.000-5.000m².

Theo Sở NN-PTNT, năm 2015, diện tích trồng tiêu toàn tỉnh khoảng 800ha, tăng 100ha so với năm 2014 và gấp đôi so với cách đây 5 năm. Tiêu trồng tập trung chủ yếu tại xã Sơn Thành Đông, Sơn Thành Tây (huyện Tây Hòa) với gần 700ha và huyện Sông Hinh 100ha… Năng suất tiêu bình quân khoảng 28 tạ/ha, tổng sản lượng hơn 1.200 tấn, tăng hơn 350 tấn so với năm 2014. Nhưng trên thực tế, đến thời điểm này, diện tích trồng tiêu của tỉnh đã “rục rịch” tăng và có chiều hướng tăng nhanh trong vài năm tới. Riêng huyện Sông Hinh đến nay đã có khoảng 150ha, tăng 50ha do với dự kiến.

NGUY CƠ PHÁ VỠ QUY HOẠCH

Theo Sở NN-PTNT, diện tích quy hoạch tiêu của tỉnh đến năm 2020 khoảng 1.000ha. Tuy nhiên, với tình hình hiện nay, rất có thể quy hoạch trên sẽ bị phá vỡ nếu không có giải pháp hiệu quả.

Theo ông Trần Thanh Định, Phó Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh, mặc dù huyện có nhiều vùng đủ điều kiện trồng tiêu, nhưng huyện cũng chỉ dừng lại ở tối đa 500ha sau năm 2020, gắn với chuỗi kỹ thuật của Công ty CP Vina cà phê Sơn Thành trồng tiêu VietGAP theo chuỗi của quốc tế, vừa sản suất tốt, tiêu thụ được mà giá thành lại cao. UBND huyện đã làm việc với Công ty CP Vina cà phê Sơn Thành để liên kết các hộ dân trồng tiêu ở Sông Hinh, trồng theo mô hình VietGAP.

Trong khi đó, xã Sơn Thành Đông cũng đang vận động người dân không nên trồng tiêu tự phát vì rủi ro cao và khuyến khích trồng cây bơ cho thu nhập tương đối ổn định. Theo UBND xã Sơn Thành Đông, do đất đai ngày càng bạc màu, giá sắn bấp bênh, nên nhiều người dân đã có định hướng xin phép chuyển đổi sang trồng tiêu. Tuy nhiên, trên diện tích đất trồng sắn trước đây, nhân dân không đủ kinh phí để đầu tư trồng tiêu. Xã đang phối hợp với các ngành liên quan xây dựng đề án định hướng, vận đồng bà con trồng cây bơ.

Ông Nguyễn Đức Thắng, Phó Phòng NN-PTNT (Sở NN-PTNT), cho biết: Thời gian qua, giá hồ tiêu tăng khá cao, nông dân tự phát mở rộng diện tích sản xuất, có khả năng cung sẽ vượt cầu, dẫn đến giá cả sẽ giảm thấp, sản xuất thiếu bền vững. Do mở rộng sản xuất mà thiếu hiểu biết về kỹ thuật, giống, thuốc bảo vệ thực vật và đầu tư chăm sóc, dẫn đến tình trạng sâu bệnh trên nhiều vườn tiêu diễn ra khá trầm trọng.

Cũng theo ông Thắng, các địa phương cần ổn định sản xuất, không nên tăng diện tích quá nhanh và tránh đầu tư tràn lan. Không nên vì lợi nhuận trước mắt mà đầu tư chăm bón nhiều phân hóa học để kích thích cho cây tiêu tăng trưởng nhanh, tăng năng suất, khai thác cạn kiệt vườn, làm cho cây tiêu mau thoái hóa. Cần tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp, cơ quan quản lý, nhà khoa học và nông dân để xây dựng mô hình “Vườn tiêu mẫu” áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, đồng bộ...

PHƯƠNG NAM