Trong gần 3 năm nỗ lực chuyển đổi hoạt động của các HTX theo Luật HTX 2012, bên cạnh những thuận lợi thì các cấp, ngành và cả HTX gặp không ít khó khăn. Nguyên nhân, ngoài các HTX yếu năng lực hoạt động, còn do sự thay đổi trong quản lý hành chính.
 |
| Người nông dân sẵn sàng sử dụng dịch vụ của HTX, nhưng không mặn mà với việc góp vốn trở thành thành viên - Ảnh: M.DUYÊN |
CHỒNG CHÉO QUẢN LÝ
Đến nay, cả tỉnh có 59 trong tổng số 123 HTX thay đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. Trong quá trình hoàn tất thủ tục, cấp đăng ký mới cho các HTX, các phòng chuyên môn cấp huyện gặp không ít lúng túng.
Thời gian đầu, khi luật mới có hiệu lực, tại các địa phương, việc phân định rõ phòng nào quản lý trực tiếp các HTX gây nhiều tranh cãi. Suốt thời gian dài, Phòng Kinh tế Hạ tầng chịu trách nhiệm quản lý hoạt động của các HTX, gồm cấp đăng ký, nắm bắt hoạt động tổng hợp báo cáo tham mưu cho UBND huyện. Nay, Luật HTX 2012 quy định Phòng Tài chính Kế hoạch chịu trách nhiệm quản lý HTX thay Phòng Kinh tế Hạ tầng. Sự chuyển giao này khiến nhiều cán bộ không khỏi bỡ ngỡ và chưa kịp nắm bắt nhiệm vụ mới.
Theo ông Vũ Ngọc Khoa, Trưởng Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tuy An, từ khi Luật HTX 2012 có hiệu lực, UBND huyện giao Phòng Tài chính Kế hoạch thay Phòng Kinh tế Hạ tầng quản lý các HTX. Sau khi được tập huấn, cán bộ chuyên môn của phòng không gặp khó khăn trong việc thẩm định hồ sơ để cấp đăng ký hoạt động cho HTX mới ra đời. Nhưng đối với một số HTX có lịch sử hoạt động lâu đời thì việc hướng dẫn hoàn tất thủ tục cho hợp lý với Luật HTX 2012 đã gặp không ít khó khăn. Đó là số lượng thành viên tham gia HTX đông nhưng số người có góp vốn lại ít. Thậm chí, trong danh sách thành viên HTX có thành viên ảo. Những thành viên này tham gia vào HTX từ vài chục năm nay, góp vốn bằng công điểm, hoặc sản phẩm phục vụ sản xuất như trâu, bò, lúa, công cụ lao động…. Đến nay, nhiều thành viên đã già yếu, bệnh đau, có người đã mất nhưng tên họ vẫn tồn tại trong danh sách thành viên… Phòng Kinh tế Hạ tầng đã quản lý từ lâu, nắm bắt được lịch sử tồn tại của từng HTX sẽ rút ngắn được thời gian trong quá trình thẩm định, còn Phòng Tài chính Kế hoạch do mới nắm bắt nên mất nhiều thời gian, công sức hơn…
Một số ít địa phương, các HTX hoạt động trên lĩnh vực nông nghiệp giao Phòng NN-PTNT phụ trách; lĩnh vực phi nông nghiệp giao Phòng Kinh tế Hạ tầng quản lý. Ông Nguyễn Khắc Sự, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Sông Hinh, cho biết: Từ trước tới nay, phòng vẫn là đơn vị quản lý các HTX. Cán bộ phòng vẫn thực hiện việc nắm bắt tình hình hoạt động, xây dựng báo cáo tổng hợp, phối hợp với các HTX trong triển khai các hoạt động sản xuất nông lâm nghiệp… Khi Luật HTX 2012 có hiệu lực, cán bộ phòng cũng thực hiện việc rà soát, hỗ trợ các HTX nông nghiệp sửa đổi điều lệ hoạt động mới, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh… Trong trường hợp giao việc quản lý các HTX cho Phòng Tài chính Kế hoạch như quy định của luật thì với trách nhiệm quản lý hoạt động chuyên môn phòng vẫn phải nắm bắt hoạt động của các HTX nông nghiệp.
Những khó khăn nêu trên có thể giải quyết được bằng việc phối hợp làm việc giữa các phòng. Điều gây nhiều vướng mắc hơn cả cho các HTX hiện nay, đó chính là việc Luật HTX 2012 quy định tách việc đăng ký hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân và Liên hiệp HTX giao cho Phòng Đăng ký Kinh doanh thuộc Sở KH-ĐT. Từ đây dẫn tới việc khi duyệt hồ sơ cấp đăng ký cho các HTX, cơ quan chức năng không chấp nhận hồ sơ đăng ký hoạt động sản xuất kinh doanh có hoạt động tín dụng nội bộ. Cán bộ chuyên môn yêu cầu HTX phải tách riêng dịch vụ này và tới cơ quan khác đăng ký hoạt động. Ông Trần Công Lũy, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp 1 phường 9 (TP Tuy Hòa), cho biết: Từ trước tới nay, hoạt động tín dụng nội bộ nằm trong nhóm hoạt động kinh doanh dịch vụ chung của HTX. Hoạt động này chỉ như là dịch vụ hỗ trợ thành viên trong sản xuất kinh tế hộ. Nay tách ra, đăng ký riêng thì vô hình chung một HTX được cấp 2 đăng ký hoạt động.
KHÓ KHĂN TỪ PHÍA HTX
Thu hút thành viên góp vốn là khó khăn lớn nhất đối với một số HTX hiện nay trong việc chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. Theo phản ảnh của nhiều HTX, từ trước đến nay các HTX duy trì hoạt động bằng nguồn cấp bù hỗ trợ của Nhà nước. Những người sử dụng dịch vụ của HTX đóng thêm kinh phí thủy lợi cho việc duy tu bảo dưỡng công trình chứ không tham gia góp vốn hay tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX. HTX vẫn gọi họ là xã viên, nay là thành viên. Nhưng Luật HTX 2012 quy định, thành viên là người có góp vốn. Để được cấp đăng ký hoạt động theo luật mới, HTX phải có vốn điều lệ là vốn góp của thành viên. Nhưng huy động thế nào khi mà người trẻ không mặn mà với mô hình HTX, còn người lớn tuổi vẫn nặng nề với cái bóng trì trệ của thời kỳ bao cấp.
Không thu hút được người dân góp vốn, nhiều HTX vẫn quen với việc sử dụng vốn tự có làm vốn điều lệ. Ông Cao Văn Thọ, Giám đốc HTX Kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Thọ 1 (TX Sông Cầu), cho biết: Huy động thành viên góp vốn vào HTX là rất khó, nhất là đối với những HTX hoạt động không hiệu quả. Vốn điều lệ hiện nay tại HTX hơn 550 triệu đồng, nhưng chỉ có 152 triệu đồng là vốn góp từ trước để lại, còn lại chủ yếu là vốn tích lũy từ lãi trong suốt quá trình hoạt động đến nay.
Ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Xây dựng lại thành viên góp vốn là việc cần làm ngay đối với các HTX nếu muốn chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. Sau ngày 30/6/2016, các HTX không huy động được thành viên góp vốn, không được cấp đăng ký chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012 thì phải chuyển sang hình thức hoạt động khác hoặc giải thể. Đối với việc chuyển đơn vị quản lý từ Phòng Kinh tế Hạ tầng sang phòng Tài chính Kế hoạch là yêu cầu của luật.
MINH DUYÊN
