Năm 1997, Hợp tác xã sản xuất nông cụ nghề cá Mỹ Quang (HTX Mỹ Quang) vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Phú Yên (Ngân hàng Phát triển) hơn 760 triệu đồng. Sau hơn 10 năm hoạt động, số nợ đã lên tới 920 triệu đồng. Đến nay, HTX đã ngừng hoạt động nhưng số nợ này vẫn không có phương án giải quyết. Ngân hàng và các sở, ngành, đơn vị trong tỉnh đều muốn Chính phủ có cơ chế xóa nợ để HTX cải tổ lại.
Ông Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc HTX Mỹ Quang, cho biết: Để hoạt động đánh bắt xa bờ, đơn vị đã huy động được tổng nguồn vốn hơn 913 triệu đồng; trong đó, vay Ngân hàng Phát triển hơn 760 triệu đồng. Từ nguồn vốn này, HTX đã đầu tư 1 tàu vỏ gỗ, 1 máy thủy công suất 115CV cùng bộ giàn câu cá ngừ đại dương, màn chụp và 1 giàn lưới… Trong 5 năm đầu hoạt động, HTX khai thác hơn 120 tấn cá các loại, cho doanh thu gần 1,5 tỉ đồng. HTX thanh toán được 115 triệu đồng cho ngân hàng. Nhưng những năm sau đó, đánh bắt khó khăn, HTX liên tục thua lỗ. Trước tình hình này, tỉnh quyết định thu hồi nợ vay tín dụng ưu đãi của Nhà nước để đóng mới, cải hoán tàu đánh bắt hải sản xa bờ. Ngân hàng Phát triển đã thu hồi toàn bộ trang thiết bị tàu cá của HTX để bán đấu giá được 181 triệu đồng cộng với số vốn còn lại 198 triệu đồng, HTX tiếp tục thanh toán được 379 triệu đồng cho ngân hàng. HTX rơi vào tình trạng hết vốn, không còn trang thiết bị hoạt động nên chính thức ngừng hoạt động vào tháng 6/2007. Từ đó đến nay, số nợ còn lại 920 triệu đồng gồm tiền gốc 446 triệu đồng và lãi 474 triệu đồng, HTX không có khả năng thanh toán. HTX đề xuất giải thể nhưng chưa được chấp thuận.
Mới đây tại buổi làm việc của Ban Chỉ đạo đổi mới phát triển Kinh tế tập thể tỉnh với HTX Mỹ Quang, ông Phan Trọng Thủy, Chuyên viên Phòng Tín dụng (Ngân hàng Phát triển), cho biết: Sau khi HTX ngừng hoạt động, trong quyền hạn của mình, để giúp HTX không phải tiếp tục “gánh” lãi, chúng tôi đã đề xuất cấp trên dừng tính lãi với số tiền còn nợ của HTX từ năm 2008. Còn việc xóa nợ cho HTX là ngoài khả năng của ngân hàng vì đây là nguồn vốn ưu đãi của Chính phủ cho Chương trình đánh bắt xa bờ trên phạm vi cả nước nên khi chưa có quyết định xóa nợ của Chính phủ thì ngân hàng vẫn phải tiếp tục thu.
Theo ông Phạm Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy An, trong suốt quá trình hoạt động của HTX Mỹ Quang, UBND huyện nhận thấy, đơn vị đã sử dụng đúng mục đích nguồn vốn vay ưu đãi. HTX cũng nỗ lực nâng cao hoạt động bằng việc đầu tư kinh phí nâng công suất máy tàu từ 115CV lên 225CV, cũng như trang bị thêm thiết bị phục vụ đánh bắt. HTX cũng có ý thức đối với khoản nợ của ngân hàng. Cụ thể, khi có doanh thu, HTX đã trả ngân hàng 115 triệu đồng. Khi hoạt động không hiệu quả, HTX tìm cách bảo tồn vốn và huy động những đồng vốn cuối cùng để thanh toán cho ngân hàng. Chỉ tới khi không còn khả năng, HTX mới để khoản nợ kéo dài tới nay. Khó khăn của HTX Mỹ Quang cũng là khó khăn chung của các đơn vị kinh tế tập thể đánh bắt hải sản trong tỉnh gặp phải. Hiện thành viên HTX không còn ai, chỉ còn duy nhất người đứng đầu là giám đốc HTX, tài sản HTX cũng không còn gì. Trong hoàn cảnh này, để giải thể được, HTX chỉ còn cách xin cơ chế xóa nợ. Huyện Tuy An mong muốn các cấp, ngành liên quan, đặc biệt phía ngân hàng tham mưu để HTX hoàn tất thủ tục trình Chính phủ để sớm xóa được nợ cho HTX.
Liên quan tới vấn đề này, Liên minh HTX đã có kiến nghị đề xuất giải pháp xử lý đối với các HTX thủy sản, trong đó có HTX Mỹ Quang lên UBND tỉnh. Đó là đề nghị Nhà nước có chủ trương xem xét xóa nợ để giải thể, đồng thời kiện toàn theo hướng gắn hoạt động của HTX này với nghề sản xuất chế biến nước mắm.
BẠCH VÂN
