Những năm trước đây, nhiều HTX của tỉnh tồn tại nhưng không hoạt động khiến số lượng HTX nhiều nhưng chất lượng không cao. Việc giải thể các HTX không còn hoạt động là bước đi đầu tiên của quá trình kiện toàn các HTX trên địa bàn tỉnh. Liên quan tới vấn đề này, Báo Phú Yên đã trao đổi với ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh.
Xin ông cho biết những ảnh hưởng mà các HTX tuy đã ngừng hoạt động nhiều năm nhưng vẫn tồn tại?
- Toàn tỉnh hiện có 197 HTX nhưng chỉ có 123 đơn vị đang hoạt động. Trong 74 HTX đã ngừng hoạt động có những đơn vị ngừng hơn 5 năm nay. Sự tồn tại của những HTX này ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển của thành phần kinh tế tập thể, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, khi mà các cấp, ngành đang nỗ lực củng cố để xây dựng mô hình HTX kiểu mới, năng động hơn và sẵn sàng hòa nhập thị trường. Nhìn vào các HTX đã ngừng hoạt động, người dân sẽ mất lòng tin, khiến việc thu hút thành viên tham gia góp vốn vào HTX để duy trì hoạt động gặp khó khăn. Trên thực tế, nhiều HTX rơi vào tình trạng dù đã đi vào hoạt động hơn chục năm nay nhưng vẫn không có thành viên góp vốn và nhiều địa phương vận động thành lập HTX mà các hộ dân không mặn mà.
* Nguyên nhân nào khiến những HTX này dù đã ngừng hoạt động nhưng chưa thể giải thể, thưa ông?
- Các HTX này tồn tại ở 3 trạng thái. Một là, HTX trong tình trạng “thoi thóp”, chờ cơ hội củng cố; hai là không hiểu hết thủ tục hành chính nên việc giải thể đến nay vẫn nằm trong hồ sơ của cơ quan có thẩm quyền; ba là muốn giải thể nhưng không được giải thể do một số hợp đồng kinh doanh chưa được thực hiện dứt điểm. Những điều này dẫn tới tình trạng dù không hoạt động nhưng nhiều HTX vẫn chưa giải thể.
Cụ thể, những HTX hoạt động ở phạm vi thôn, liên thôn, chỉ làm một vài dịch vụ hỗ trợ như thủy lợi nội đồng, khuyến nông… thu nhập có được chủ yếu từ nguồn quỹ hỗ trợ của Nhà nước trích lại. Khi chính quyền xã gom các dịch vụ này để triển khai đồng bộ trên phạm vi toàn xã, HTX không đủ khả năng quản lý nên giao lại cho đơn vị khác thực hiện. HTX tuy mất nguồn thu chính, nhưng nguồn vốn tích lũy vẫn còn, không đủ để chia cho thành viên nhưng cũng không lớn để HTX mở dịch vụ kinh doanh khác. Vậy nên HTX tuy không hoạt động gì vẫn có cơ hội tồn tại. Một số HTX khác khi không còn hoạt động đã thực hiện quy trình giải thể, nhưng thiếu một số giấy tờ hành chính. Một số HTX có nợ do thực hiện các hợp đồng vay vốn, trong quá trình hoạt động bị thua lỗ, không trả được nên không được bên cho vay đồng thuận giải thể.
* Trong quá trình củng cố hoạt động cho các HTX, Liên minh HTX tỉnh đã thực hiện những giải pháp nào để hạn chế tình trạng trên?
- Từ năm 2003, sau khi các HTX thoát khỏi bao cấp, hoạt động tự thu, chi như một doanh nghiệp vừa và nhỏ thì tình trạng hoạt động cầm chừng, không còn khả năng duy trì hoạt động ở các HTX mới xuất hiện nhiều. Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã thực hiện đồng bộ 3 giải pháp, gồm giải thể bắt buộc đối với những HTX không còn khả năng phục hồi; sáp nhập những HTX hoạt động cầm chừng vào HTX khá; hợp nhất những HTX hoạt động trên cùng địa bàn thôn. Tất cả nhằm tạo điều kiện về vật chất, củng cố hạ tầng cơ sở để các HTX có nền tảng hoạt động cũng như mở rộng phạm vi quản lý. Từ năm 2012 đến nay, toàn tỉnh đã giải thể 12 HTX, đồng thời sáp nhập và hợp nhất 20 HTX ở quy mô thôn, liên thôn, khu phố thành 9 HTX mới. Thực tế hoạt động tại các HTX sau khi sáp nhập, hợp nhất cho thấy, những HTX này đã hoạt động hiệu quả, trở thành chỗ dựa tin cậy của bà con và hỗ trợ đắc lực cho chính quyền các cấp trong phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân. 9 HTX mới đều đáp ứng tiêu chí 13 về hình thức tổ chức hoạt động hiệu quả trong xây dựng nông thôn mới.
* Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh có kế hoạch gì để trên địa bàn tỉnh không còn HTX chỉ tồn tại mang tính hình thức?
- Bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả phải chấp nhận cả sự tồn tại của những HTX kém hơn, thậm chí hoạt động cầm chừng. Đánh giá hiệu quả hoạt động của một HTX không chỉ dựa trên lợi nhuận nó mang lại hàng năm, mà phải dựa vào khả năng đáp ứng dịch vụ, phục vụ kinh tế hộ theo đúng bản chất “bà đỡ” của thành phần kinh tế tập thể. Tuy nhiên, việc để các HTX không còn hoạt động mà vẫn tồn tại nhiều năm liền là một hạn chế trong quản lý. Liên minh HTX tỉnh đã xây dựng kế hoạch giải thể HTX theo quan điểm củng cố kiện toàn hoạt động là chính, còn để phải giải thể hẳn chỉ là biện pháp cuối cùng. Chúng tôi ưu tiên hợp nhất, sáp nhập HTX để nâng phạm vi hoạt động cho HTX từ cấp thôn lên cấp xã. Đồng thời với việc giải thể HTX sẽ là thành lập mới tại những địa phương chưa có mô hình tổ chức sản xuất nào.
Đối với những HTX không còn khả năng vực dậy, đơn vị kiên quyết giải thể. Để tạo thuận lợi về thủ tục hành chính trong quá trình giải thể cho các HTX, Liên minh HTX tỉnh đã làm việc với UBND các địa phương, cử cán bộ chuyên môn hướng dẫn cụ thể cho các HTX. Nếu HTX nào không có kinh phí giải thể, thì chính quyền sẽ trích ngân sách địa phương để thực hiện. Riêng một số HTX còn nợ ngân hàng cũng như đối tác kinh doanh về vốn vay, Liên minh HTX tỉnh xin cơ chế giải thể cho từng trường hợp. Theo dự kiến, trong năm nay, tỉnh sẽ kiện toàn 2/3 HTX giao thông vận tải đã ngừng hoạt động, 27 HTX thủy sản xin cơ chế giải thể, số HTX còn lại sẽ hoàn tất thủ tục giải thể bắt buộc.
* Xin cảm ơn ông!
MINH DUYÊN
