Phó vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ – Bộ Công nghiệp Nguyễn Đình Hiệp

- Ngành năng lượng Việt Nam trong giai đoạn gần đây đã có bước phát triển mạnh trong tất cả các khâu thăm dò, khai thác, sản xuất và truyền tải, phân phối, xuất nhập khẩu năng lượng. Ngành năng lượng, về cơ bản đã đáp ứng đủ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập, chủ yếu là các vấn đề như: Hiệu suất chung của ngành năng lượng còn thấp, nhiều cơ sở sản xuất năng lượng vẫn duy trì công nghệ lạc hậu, ô nhiễm môi trường lớn; hiệu quả hoạt động kinh doanh còn chưa cao, năng suất lao động của các ngành (nhất là than và điện) còn thấp; việc định giá năng lượng còn nhiều bất cập, còn bù lỗ, bù giá chéo lớn giữa các nhóm khách hàng; đầu tư phát triển năng lượng còn thấp so với nhu cầu, thủ tục đầu tư phức tạp, tiến độ thực hiện nhiều công trình còn chậm…

Riêng vấn đề thiếu hụt năng lượng, ngoài nguyên nhân nhiều công trình cung cấp năng lượng có tiến độ thi công chậm, còn có việc sử dụng năng lượng không hiệu quả, gây lãng phí. Vì vậy, ngày 3/9/2003, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 102 gồm 9 chương 27 điều quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Cùng với đó là chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

* Việc sử dụng năng lượng đã có những phạm vi điều chỉnh và biện pháp, chế tài từ nhiều năm qua, nhưng việc thực hiện đạt hiệu quả thế nào, thưa phó vụ trưởng?

- Trên thực tế, các chế tài vẫn chưa được các ngành, các cấp áp dụng mặc dù đã được ban hành. Còn về phạm vi điều chỉnh bao gồm 4 lĩnh vực: Cơ sở sản xuất công nghiệp, các tòa nhà (building), sinh hoạt và trang thiết bị. Với cơ sở sản xuất và các tòa nhà thương mại có tốc độ xây dựng rất nhanh, sản lượng năng lượng sử dụng rất lớn nhưng chưa hợp lý và hiệu quả. Trong sinh hoạt, mọi người ưa thích sử dụng thiết bị sử dụng năng lượng có hiệu suất cao nhưng chưa có chế tài. Với các trang thiết bị thì nhà sản xuất vẫn chưa thật sự hướng đến sản phẩm sử dụng năng lượng tiết kiệm, thân thiện với môi trường.

Có hai biện pháp điều chỉnh gồm biện pháp quản lý và biện pháp công nghệ. Nghị định 102 hướng đến quản lý chặt đối tượng là cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, là các cơ sở có mức tiêu thụ nhiên liệu và nhiệt năng tổng cộng hàng năm quy đổi 1.000 TOE (tấn dầu tương đương) trở lên hoặc công suất sử dụng điện trung bình từ 500 KW trở lên, hoặc tiêu thụ điện năng hằng năm từ 3 triệu KWh trở lên. Đối với các cơ sở sản xuất công nghiệp, hằng năm phải đăng ký chỉ tiêu tiết kiệm năng lượng, lập bảng thống kê tình hình sử dụng năng lượng, chỉ tiêu tiêu hao năng lượng trên một đơn vị sản phẩm để báo cáo sở công nghiệp.

Biện pháp công nghệ là cải tiến, hợp lý hóa quá trình đốt nhiên liệu và các quá trình giải nhiệt, làm lạnh, chuyển hóa nhiệt năng thành cơ năng; giảm tổn thất nhiệt do truyền nhiệt, sử dụng lại nhiệt thải; cải tiến, hợp lý hóa quá trình chuyển hóa nhiệt năng thành điện năng, giảm tổn thất điện năng trong truyền tải, phân phối, sử dụng điện năng; cải tiến, hợp lý hóa từ điện năng thành cơ năng, nhiệt năng; lựa chọn thay thế hợp lý nguồn năng lượng, phát triển, sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo…

Những thiết bị điện tiết kiệm năng lượng đang được khuyến khích sử dụng – Ảnh: LY KHA

* Các sản phẩm sử dụng, tiêu hao năng lượng lớn hiện vẫn chưa được quản lý. Nếu quản lý các mặt hàng này, người tiêu dùng có chịu giá tăng hoặc những vấn đề khác?

- Hiện Chính phủ đã thành lập Ban soạn thảo Bộ Luật Tiết kiệm năng lượng và sẽ trình Quốc hội vào năm 2008. Có thể sẽ được ban hành trong năm 2009. Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng hướng đến việc thực thi bộ luật này. Trong giai đoạn này, mục tiêu chủ yếu vẫn là tuyên truyền nâng cao nhận thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Với các loại thiết bị sử dụng năng lượng, sẽ có chính sách dán nhãn cho những sản phẩm đạt chuẩn về tiết kiệm năng lượng. Việc quản lý này dựa trên nguyên tắc 3E: Economic efficiency (hiệu quả kinh tế), Environment protection (bảo vệ môi trường) và Enthery security (an ninh năng lượng). Dự kiến năm 2008, có 4 loại thiết bị sẽ được kiểm định dán nhãn tiết kiệm năng lượng gồm: Đèn huỳnh quang, máy điều hòa nhiệt độ, tủ lạnh và động cơ điện. Đến khoảng 2015 sẽ kiểm soát và dán nhãn cho 15 loại thiết bị sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả.

* Xin cảm ơn Phó vụ trưởng!

PHẠM LY KHA (thực hiện)