Theo thống kê của Cục Chăn nuôi, mỗi năm, đàn vật nuôi của nước ta thải ra môi trường hơn 80 triệu tấn chất thải rắn, vài chục tỉ khối chất thải lỏng và hàng trăm triệu tấn chất thải khí. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 40 đến 70% chất thải rắn được xử lý, còn lại trực tiếp xả ra môi trường.
Hiện nay, hầu hết các cơ sở chăn nuôi không có nhà xử lý phân hoàn chỉnh đạt tiêu chuẩn chất lượng. Khoảng 40% chất thải lỏng được dùng tưới hoa màu, nuôi cá hoặc đổ thẳng ra hệ thống thoát nước của khu dân cư. Một số phương pháp kiểm soát chất thải chăn nuôi đang được áp dụng như xây hầm biogas, ủ phân… đều không phát huy được mọi tính năng cần có. Hiện nay, phương pháp sử dụng nền độn lót bằng nền sinh học tuy mới được đưa vào thử nghiệm ở một số địa phương trong nước nhưng đã mở ra triển vọng tốt về xử lý chất thải trong chăn nuôi.
Đệm lót sinh học là đệm lót trên nền chuồng chăn nuôi. Mùn cưa được thu gom từ các cơ sở sản xuất, chế biến gỗ được đưa vào nền chuồng nuôi, sau đó được rải lên trên mặt một lớp hệ men vi sinh vật có ích. Hiện men này có tác dụng phân giải phân, nước tiểu do vật nuôi thải ra, hạn chế sinh khí hôi, thối; ức chế và tiêu diệt sự phát triển của hệ vi sinh vật có hại, khống chế sự lên men sinh khí hôi thối; phân giải một phần mùn cưa; giữ ấm cho vật nuôi do đệm lót luôn luôn ấm bởi nhiệt từ hoạt động của hệ men vi sinh vật. Trong men vi sinh có hàng triệu tế bào vi sinh vật hữu ích, khi được trộn với chất độn chuồng, các vi sinh vật này sẽ phân hủy những chất hữu cơ trong phân gia súc gia cầm và chất gây mùi hôi thối. Đệm lót làm nền chuồng nuôi sẽ thay cho nền bê tông như truyền thống. Các loại vi sinh vật sinh sôi phát triển trong mùn cưa sẽ phân giải toàn bộ nước tiểu và phân gia súc gia cầm thải ra. Thời gian để phân giải nước tiểu mất khoảng 3 giờ, còn phân trong vòng 2 đến 3 ngày. Do đó, giảm đáng kể mùi hôi thối của phân, giảm ruồi muỗi, tạo môi trường thông thoáng cho gia súc gia cầm phát triển khỏe mạnh và không gây ảnh hưởng đến đời sống của con người. Đặc biệt, khi áp dụng phương pháp này trong chăn nuôi heo thì protein vi sinh vật tạo ra trong mùn cưa của độn lót sẽ trở thành thức ăn sinh thái cho heo. Khi được phân giải, các chất dinh dưỡng trong phân heo sẽ chuyển hóa thành protein của vi sinh vật có lợi. Đặc biệt, đệm lót chứa các vi sinh vật có lợi tạo ra được “bức tường lửa” rất hiệu quả trong việc phòng chống các bệnh dịch có hại như lở mồm long móng, tai xanh, cúm…
Quy trình kỹ thuật sử dụng men sinh học làm chất độn lót chuồng trong chăn nuôi: Trộn đều men với 10kg bột bắp, rải đều 20cm mùn cưa trên nền chuồng, sau đó rắc men và dùng cào trộn đều. Cứ làm như vậy 3 lần, khi đó nền chuồng cao khoảng 60cm, dùng bình tưới nước đều lên mặt, dùng bao tải phủ kín mặt chuồng, hàng ngày mở ra tưới nước đủ ẩm. Sau 1 tuần có thể thả gia súc vào nuôi. Những ngày trời nắng nóng dùng bình tưới bổ sung nước có tác dụng vừa làm mát vừa hạn chế bụi. Sau khi sử dụng 1 năm cần bỏ 20cm lớp chất độn chuồng trên cùng thay vào đó là lớp mùn cưa mới, bổ sung 1/2 lượng men vi sinh so với lượng men ban đầu. Làm như vậy chất độn chuồng có thể sử dụng 4 năm mới phải thay.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
