Đảo Lý Sơn nằm ở phía đông bắc tỉnh Quảng Ngãi, cách đất liền khoảng 24km. Vùng đất này còn có tên gọi là Cù Lao Ré, vốn được tách ra từ huyện Bình Sơn của tỉnh Quảng Ngãi từ năm 1992 và trở thành huyện đảo tiền tiêu từ khi đó. Ngày nay, cuộc sống người dân trên huyện đảo này đã phát triển mạnh nhiều mặt. Để đi Lý Sơn, chúng ta phải về cảng Sa Kỳ rồi mua vé ngồi thuyền cao tốc khoảng hơn một giờ đồng hồ trên biển mới đến được nơi.
Nhiều du khách tham quan Di tích Âm Linh Tự và mộ lính Hoàng Sa tại thôn Tây, xã An Vĩnh - Ảnh: T.TRỰC
Một điều ấn tượng nhất khi đến Lý Sơn là chúng ta có dịp được chứng kiến nhiều di tích nổi tiếng. Ngoài những thắng cảnh thiên nhiên hoang sơ độc nhất vô nhị cả nước như chùa Hang, chùa Đục, Miệng núi lửa giếng Tiền…, nơi đây còn có nhiều di tích cấp tỉnh mang đậm kiến trúc nghệ thuật tôn giáo tín ngưỡng như Di tích đền thờ cá ông Lăng Chánh (thôn Đông, xã An Vĩnh), Di tích dinh bà Thiên Y-A-Na (thôn Tây, xã An Hải) và hàng loạt di tích cấp quốc qia như Di tích Đình Làng An Hải, Di tích dinh Tam Tòa và đặc biệt là cụm di tích liên quan đến hải đội Hoàng Sa được thiết lập từ thời chúa Nguyễn và triều Nguyễn như Di tích Âm Linh Tự, nhà thờ Phạm Quang Ảnh, nhà thờ Võ Văn Khiết...
Di tích Âm Linh Tự và mộ lính Hoàng Sa (thôn Tây, xã An Vĩnh) là nơi thờ đội hùng binh Hoàng Sa được xây dựng giữa thế kỷ XVII. Ngày đó, từ những chuyến hải trình đánh bắt gian nan bằng phương tiện thô sơ đến đảo Hoàng Sa đã làm cho rất nhiều lính Hoàng Sa bỏ mình trên biển. Tưởng nhớ đến họ, người dân trên đảo Lý Sơn xây dựng nên đền Âm Linh Tự để thờ phụng. Đây là di tích lịch sử quan trọng, chứng minh một cách trung thực chủ quyền quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam từ thời xưa. Cùng với Âm Linh Tự còn có Di tích Nhà thờ Phạm Quang Ảnh, Di tích Nhà thờ Võ Văn Khiết được xây dựng vào giữa thế kỷ XVII. Hai nhân vật trên cùng là đội trưởng đội Hoàng Sa đã hy sinh khi làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền Việt Nam trên quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Các di tích này có giá trị giáo dục to lớn cho thế hệ hôm nay và mai sau về tinh thần yêu nước bảo vệ Tổ quốc của cha anh.
Một điểm nhấn trong các cụm di tích ở Lý Sơn là Nhà trưng bày lưu niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải được khánh thành vào năm 2010, tọa lạc ngay trung tâm huyện. Phần sảnh của công trình là tượng đài cao hơn 4m, khắc họa 3 chân dung. Người đứng giữa là cai đội với một tay chỉ thẳng về hướng biển Đông, một tay đặt lên cột mốc chủ quyền khắc chữ Hán Nôm “Vạn lý Hoàng Sa”. Hai bên cai đội là hai dân binh, bên phải là một người cầm giáo, bên trái là một người vác lưới trên tay. Đây là những đại diện của đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải từ thời chúa Nguyễn lập đội Hoàng Sa để khai thác quần đảo Hoàng Sa và lập đội Bắc Hải, phụ trách các đảo xa ở phía nam quần đảo Hoàng Sa (nay là quần đảo Trường Sa). Kiến trúc nhà trưng bày có tổng diện tích là 180m2 gồm 3 phòng trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật, tranh ảnh có giá trị lịch sử góp phần minh chứng quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa vốn từ lâu là một bộ phận không thể tách rời của lãnh thổ Việt Nam. Công trình này nhằm bảo tồn, gìn giữ phát huy giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn, ghi nhớ công lao của các vị tiền nhân đối với dân, với nước trong việc giữ vững chủ quyền biển đảo hôm nay.
Ra đảo LýSơn du khách được tham quan các di tích, cảnh đẹp, được nghe các cụ lớn tuổi kểchuyện Hải đội Hoàng Sa, vềnhững người con đất đảo anh hùng đã hy sinh xương máu đểbảo vệHoàng Sa thân yêu…
ĐÀO TẤN TRỰC
