Những ngày qua, nhiều phụ nữ ở huyện Sơn Hòa tất bật chuẩn bị dụng cụ để lên rừng hái nấm khoang về bán. Tuy nhiên, do thời tiết năm nay thất thường, nấm mọc sâu trong rừng và số lượng ngày càng ít nên người đi hái nấm gặp không ít khó khăn.
Nấm khoang được bày bán tại chợ thị trấn Củng Sơn - Ảnh: N.HÂN
Trời vừa tảng sáng, sương còn chưa tan hết, chị Nguyễn Thị Tuyết Nga (35 tuổi) ở thị trấn Củng Sơn cùng một số người bạn gần nhà bắt đầu ngày làm việc của mình. Hành trang không thể thiếu của các chị ngoài đèn pin, gùi, rổ hoặc bao nilon để đựng nấm, là một thanh tre vót mỏng để nạy nấm mọc ở vùng đất cứng được dễ dàng hơn. Chị Nga cho biết: Thông thường, cứ đến cuối tháng 9 đầu tháng 10 âm lịch hàng năm, khi tiết trời ở miền núi bắt đầu se lạnh, từng khoang nấm lúp xúp nhú lên khỏi mặt đất. Nấm thường mọc thành từng đám hoặc chỉ có vài tai, lúc “núp” trong bụi rậm, khi ở tít trên cao, nhưng cũng có những khoang nấm lộ rõ ven đường đi, thậm chí mọc trong vườn nhà. Năm nay, do thời tiết thất thường nên nấm mọc sâu trong rừng và ngày càng ít ỏi. Lượng người đi hái nấm tăng lên nên việc cạnh tranh là không thể tránh khỏi. Chính vì vậy, người dân thường đi hái nấm từ 2-3 giờ sáng với hy vọng sẽ “săn” được nhiều nấm loại 1 (là loại nấm vừa mọc, hình cái dù, chưa xòe mũ nấm). “Ngày hôm trước, trong lúc đang nhổ nấm, tôi phát hiện gần đó có một khoang nấm mới nhú, chưa thành búp, dự định ngày mai sẽ tới lấy. Không ngờ, sáng hôm sau đã có người nhổ nấm đi rồi” chị Võ Thị Mỹ Như, một người đi hái nấm khoang ở xã Krông Pa kể.
Theo những người chuyên đi hái nấm khoang, loại nấm này thường mọc lại cùng một vị trí so với mùa nấm trước hoặc chỉ dịch chuyển một ít trong bán kính từ 1 đến 2m. Người nào “hạp” nấm, một ngày có thể kiếm được vài ba ký, còn người không may mắn thì có đi cả ngày trời cũng về tay không. “Nhiều lúc mê nấm, phát hiện thấy nấm mọc trong bụi rậm đầy gai góc nhưng tôi vẫn cố gắng chui vô hái. Cũng có lúc đang hái nấm, do không để ý nên bị rắn lục đuổi, chúng tôi phải bỏ chạy, sau đó mới quay lại hái. Còn chuyện bị vắt cắn, muỗi rừng đốt là bình thường” - Mí Hoa, một người chuyên hái nấm ở xã Suối Trai kể.
Bà Trần Thị Mận ở xã Sơn Phước thì cho biết: Hái nấm phải đúng cách thì nấm mới còn nguyên. Khi nhổ nấm ở nơi đất xốp, chỉ cần cầm vào thân nấm nhấc nhẹ hoặc xoay nhẹ là nấm sẽ bật gốc, còn chỗ đất cứng thì phải dùng tay hoặc cành cây bới đất, rồi dùng thanh tre vót mỏng để nạy chân nấm lên. Nếu làm nhanh hoặc mạnh thì nấm sẽ bị gãy. Đặc biệt, chúng tôi không bao giờ dùng dao hoặc vật bằng kim loại để lấy nấm vì “hơi dao” sẽ khiến nấm không mọc ở vị trí đó nữa.
Theo nhiều người dân địa phương, mùa nấm khoang chỉ kéo dài chừng hơn một tháng, chia làm 3 đến 4 đợt. Nấm khoang ngon và được giá nhất là loại nấm búp, vừa nhú khỏi mặt đất từ 3 đến 4cm, mũ nấm chưa kịp nở bung. Hiện nấm búp bán tại chợ và một số tuyến đường ở thị trấn Củng Sơn có giá từ 170.000 đồng đến 180.000 đồng/kg; nấm nở rẻ hơn, giá từ 120.000 đồng đến 140.000 đồng/kg. Chị Hà Thị Hồng ở xã Suối Trai cho biết: “Một ngày vất vả hái nấm trên rừng, nếu gặp may, tôi có thể kiếm được từ 400.000 đến 500.000 đồng, cao gấp đôi, gấp 3 lần so với một ngày công cuốc cỏ, chặt mía thuê. Vì vậy, dù có vất vả nhưng cứ tới mùa nấm khoang là tôi lại chuẩn bị hành trang đi rừng. Đợt này nấm ít nhưng bù lại giá cao hơn mọi năm nên công cán bỏ ra cũng xứng đáng”. Theo chị Hồng, nấm khoang nhiều chất dinh dưỡng, có thể chế biến thành nhiều món ngon như xào, nướng, nấu cháo, đúc bánh xèo, nấu canh với các loại rau… Nấm khoang hái về chỉ cần ngâm nước muối, rửa sạch đất bám trên nấm dưới vòi nước đang chảy; khi rửa phải nhẹ tay tránh làm nấm bị vỡ hay bị nhão sẽ mất chất ngọt.
Còn chị Lê Thị Thu Hằng, một người bán nấm ở thị trấn Củng Sơn, cho hay: “Nấm khoang không trồng nhân tạo nên nếu không đúng mùa thì có tiền cũng chẳng thể mua được. Tôi bán nấm khoang đã mấy năm nay nên có nhiều mối quen, cứ đến mùa là khách gọi điện đặt hàng rồi bán lại cho các đầu nậu, các đầu nậu này bán cho thương lái ở vùng đồng bằng. Năm nay thời tiết không thuận lợi, nấm ít xuất hiện, việc thu gom nấm cũng khó khăn hơn. Giá nấm năm nay cao hơn 20.000 đồng đến 30.000 đồng/kg so với năm ngoái nhưng cứ đem ra bán một lúc là hết”.
VÂN THẢO
