Cá rô đầu vuông được nhân giống đầu tiên vào năm 2008 từ ao nuôi của một hộ nông dân tại huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang.
Đặc điểm khác với cá rô đồng là giữa cá rô đầu vuông đực và cái không chênh lệch nhiều về kích cỡ, trọng lượng, hình thể tăng trưởng trong cùng một ao. Cá rô đầu vuông có ưu điểm vượt trội là tốc độ sinh trưởng nhanh hơn rất nhiều so với cá rô đồng, con đực và con cái tăng trưởng đều nhau. Nuôi 4 tháng đầu có thể đạt trọng lượng 150 đến 200g/con và nếu kéo dài 7 tháng, trọng lượng cá có thể đạt từ 500 đến 800g/con. Kích thước và trọng lượng lớn, chất lượng cá thơm ngon, thời gian nuôi càng kéo dài, cá càng lớn chứ không giảm cân như cá rô đồng. Cá rô đầu vuông thành thục sau 8 tháng tuổi, có tập tính giữ con, sinh sản tập trung vào mùa mưa, khoảng tháng 6, tháng 7 và có khả năng sinh sản nhiều lần trong năm. Hiện nay ở Phú Yên có nhiều hộ tự bỏ vốn đầu tư nuôi cá rô đầu vuông thương phẩm. Để nuôi cá rô đầu vuông thương phẩm thành công, người nuôi cá cần lưu ý một số vấn đề kỹ thuật liên quan như sau:
Chọn và cải tạo ao nuôi: Ao nuôi cá rô đầu vuông phải có diện tích tối thiểu trên 200m2. Độ sâu mực nước từ 1,6 đến 2m. Xung quanh bờ ao phải thoáng, không có bóng cây, ao nuôi cá phải chủ động được nguồn nước cấp và nguồn nước thải, không ảnh hưởng đến các hộ nuôi xung quanh cũng như sinh hoạt của người dân. Cải tạo ao nuôi bằng cách tác cạn nước trong ao nuôi, bắt hết cá tạp. Rải vôi với lượng 7 đến 10 kg/100m2, phơi đáy ao từ 3 đến 5 ngày. Bơm nước mới cho ao với mức nước 50cm. Gây thức ăn tự nhiên cho ao bằng cách sử dụng bột đậu nành hòa vào nước rồi tạt xuống ao với lượng 3 đến 5 kg/100m2 hoặc có thể dùng phân hóa học N-P-K với lượng 1 đến 2 kg/100m2. Hai ngày sau tiến hành bơm nước đủ cho ao nuôi.
Chọn và thả giống nuôi: Cỡ cá rô đầu vuông giống thả thích hợp nhất là từ 150 đến 200 con/kg, cá giống phải đồng cỡ, không dị hình, dị tật, cá bơi lội nhanh nhẹn, màu sắc tươi sáng. Thả giống cá rô đầu vuông nên thả vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, để bao cá giống xuống ao ngâm 10 đến 20 phút rồi mở miệng bao cho cá ra từ từ.
Chăm sóc và quản lý: Thức ăn cho cá rô là thức ăn công nghiệp hoặc thức ăn chế biến. Thức ăn công nghiệp có độ đạm từ 28 đến 35% tùy giai đoạn cá nuôi mà cho thức ăn có độ đạm khác nhau. Cá giai đoạn mới thả đến 1 tháng tuổi cho ăn thức ăn 35% độ đạm, khẩu phần ăn bằng 5 đến 7% trọng lượng cơ thể. Cá giai đoạn từ 1 tháng đến 2 tháng tuổi, cho ăn thức ăn 30% độ đạm, khẩu phần ăn bằng 4 đến 6% trọng lượng cơ thể. Cá giai đoạn 2 tháng đến thu hoạch, cho ăn thức ăn 28% độ đạm, khẩu phần cho ăn bằng 2 đến 3% trọng lượng cơ thể. Thức ăn chế biến, gồm 30% bột cá hoặc cá tạp xay nhuyễn, cám tấm 70%. Trộn 2 loại này lại nấu chín cho cá ăn, khẩu phần cho ăn tương tự như cho cá ăn bằng thức ăn công nghiệp. Định kỳ 7 đến 10 ngày thay nước cho ao nuôi một lần, lượng nước thay từ 20 đến 40% lượng nước trong ao.
Phòng một số bệnh thường gặp trên cá rô đầu vuông: Hiện nay, người nuôi cá rô đầu vuông thường gặp phải trường hợp cá bị các triệu chứng như: Sình bụng, đen thân, nấm nhớt, xuất huyết… Tất cả những trường hợp này do chế độ cho ăn không hợp lý, môi trường ao nuôi bị ô nhiễm và có thể do chất lượng của thức ăn đang sử dụng không tốt. Muốn phòng được các loại bệnh này cần đảm bảo nguồn nước cấp vào ao không bị ô nhiễm và tránh thả cá giống lúc thời tiết giao mùa. Định kỳ bón vôi khử trùng nơi cho ăn, điều chỉnh khẩu phần ăn, số lần cho ăn trong ngày phải phù hợp, duy trì chất lượng môi trường ao nuôi, định kỳ diệt khuẩn môi trường ao và đặc biệt là phải bổ sung các vitamine, acid amin và các khoáng chất cần thiết cho cá…
Hy vọng, với những khuyến cáo nêu trên sẽ giúp bà con nông ngư dân vững tin áp dụng các biện pháp kỹ thuật vào quá trình nuôi cá rô đầu vuông thương phẩm đạt hiệu quả cao. Tạo thêm nguồn thực phẩm có giá trị cao để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài địa phương.
NGUYỄN KHẮC TÂN
(Trung tâm KN-KN Phú Yên)
