Bộ Y tế vừa có quyết định phê duyệt đề án Khung bảo tồn nguồn gen cấp bộ giai đoạn 5 năm 2021-2025. Đề án nhằm lưu giữ, bảo tồn an toàn các nguồn gen cây thuốc quý, hiếm, có giá trị phục vụ yêu cầu nghiên cứu, học tập và khai thác, phát triển, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên dược liệu Việt Nam; góp phần phát triển y tế, kinh tế - xã hội và bảo tồn đa dạng sinh học, đồng thời xây dựng được ngân hàng gen cây thuốc ở Việt Nam.
Việt Nam hiện có khoảng 10.350 loài thực vật bậc cao có mạch, khoảng 800 loài rêu, 600 loài nấm và hơn 2.000 loài tảo, trong đó có nhiều loài thực vật sử dụng làm thuốc. Việt Nam là một trong 10 trung tâm đa dạng sinh học phong phú nhất thế giới và được xếp hạng 16 trên thế giới về đa dạng nguồn gen. Trong đó có rất nhiều nguồn gen được ứng dụng làm thuốc phòng và chữa bệnh.
Tính đến nay, Việt Nam đã thống kê được 5.117 loài và dưới loài, thuộc 1.823 chi, 360 họ của 8 ngành thực vật bậc cao có mạch, cùng với một số taxon thuộc nhóm rêu, tảo và nấm lớn, chiếm khoảng 36% trong số 10.500 loài thực vật bậc cao có mạch đã biết. So với 35.000 loài cây làm thuốc trên toàn thế giới, số loài cây thuốc Việt Nam được biết đến chiếm khoảng 11%.
Theo đề án, về công tác thu thập nguồn gen, dự kiến tiến hành thu thập 239 nguồn gen (loài) bổ sung vào mạng lưới lưu giữ và bảo tồn ở các vùng sinh thái khác nhau trên cả nước. Xây dựng và mở rộng mạng lưới bảo tồn nguồn gen cây thuốc trong mạng lưới hệ thống bảo tồn: Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai, Vườn bảo tồn cây thuốc Phú Yên, Vườn bảo tồn cây thuốc khu vực Tây Nguyên. Thu thập 214 mẫu hạt giống bổ sung vào ngân hàng gen.
Trong công tác lưu giữ, bảo tồn, sẽ bảo tồn và lưu giữ an toàn 1.199 nguồn gen (832 loài). Trong đó, 964 nguồn gen trong hệ thống vườn của Viện Dược liệu, 136 nguồn gen trong vườn cây thuốc Đông Nam Bộ (Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai), 99 nguồn gen tại vườn cây thuốc Phú Yên. Bảo tồn tại chỗ 66 nguồn gen (loài) đang bị đe dọa tuyệt chủng. Bảo tồn hạt giống trong kho lạnh hiện có và số thu thập mới cho ngân hàng hạt giống. Bảo tồn nguồn gen in vitro của 15 loài.
Đồng thời, đề án sẽ xây dựng được cơ sở dữ liệu của nguồn gen đang bảo tồn (dự kiến trên 1.000 nguồn gen); biên tập bản thảo và xuất bản cuốn sách “Bảo tồn nguồn gen cây thuốc Việt Nam” khoảng từ 200 đến 250 loài; cập nhật dữ liệu lên website để khai thác và sử dụng; hoàn thiện tư liệu về sơ đồ vườn bảo tồn, biển tên, sự thay đổi đối với các nguồn gen đang bảo tồn và lưu giữ; xây dựng cơ sở dữ liệu của 15 nguồn gen bảo tồn in vitro.
Cũng theo đề án, dự kiến hướng dẫn và đào tạo 10 cử nhân/kỹ sư, 5 thạc sĩ về lĩnh vực bảo tồn cây thuốc; đào tạo nguồn nhân lực bảo tồn nguồn gen cho 100 cán bộ; hoàn thiện hồ sơ mạng lưới tham gia công tác bảo tồn nguồn gen…
YÊN LAN
