Một trong những phương pháp hỗ trợ tích cực cho việc dạy học là bản đồ tư duy. Bản đồ tư duy là một phương pháp dạy học mới với cách ghi chép, trình bày bài học chủ yếu là hình ảnh, màu sắc và các mạng lưới liên tưởng.

Sử dụng giáo án điện tử để hỗ trợ thiết kế bản đồ tư duy giúp học sinh tiếp thu bài học tốt hơn - Ảnh: T.HẰNG

Dạy học bằng bản đồ tư duy không chỉ giúp học sinh tránh học vẹt, học thuộc lòng một cách máy móc mà còn giúp cho học sinh không nhàm chán, luôn sôi nổi, hào hứng và dễ dàng phát triển ý tưởng của mình, qua đó phát huy tính sáng tạo của mỗi học sinh. Phương pháp này đặc biệt có ích trong các tiết ôn tập hoặc củng cố kiến thức sau mỗi bài học.

Ứng dụng bản đồ tư duy là cơ hội giúp cho học sinh làm việc thực sự. Thông qua bản đồ tư duy giúp các em nhớ lâu, lưu giữ kiến thức tốt hơn và thu hút học sinh đến trường, đến lớp thường xuyên hơn. Đặc biệt là giúp các em học trung bình, học yếu có niềm tin, từ đó cải thiện kết quả học tập, nâng cao chất lượng giáo dục.

Ưu điểm lớn nhất của bản đồ tư duy trong dạy học là dễ áp dụng, dễ nhân rộng, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng và tư duy khoa học, logic, nhớ lâu nhớ sâu kiến thức, tránh được lối học vẹt, thuộc lòng máy móc… Qua bản đồ tư duy, học sinh rất hứng thú, nhiều em đã hình thành được kỹ năng thiết lập bản đồ tư duy cho các bài, các chương. Bản đồ tư duy có thể vẽ trên giấy bìa, bảng phụ, sử dụng bút chì, màu, phấn, tẩy… hoặc cũng có thể thiết kế trên powerpoint hay các phần mềm chuyên dùng để hỗ trợ thiết kế bản đồ tư duy. Tuy nhiên tốt nhất vẫn là sử dụng giấy, bút chì, bút màu, tẩy để tự vẽ. Có tự vẽ thì người học mới dễ dàng phát triển ý tưởng, qua đó phát huy tính sáng tạo của mỗi người.

Khi vẽ bản đồ tư duy dạy học cần chú ý các bước: Viết tiêu đề (tạo cho trung tâm một hình ảnh rõ ràng để miêu tả được nội dung tổng quát); vẽ đường xuất phát (đường xuất phát từ vòng tròn chứa tiêu đề và đặt tên những đường thẳng phù hợp với ý chính đã chọn); vẽ đường phân nhánh (đường phân nhánh xuất phát từ hình trung tâm và nối với một ý phụ); mở phân nhánh chi tiết cho mỗi ý (vẽ hình phân nhánh chi tiết các ý cho đến khi đạt được một bản đồ hoàn hảo). Khi vẽ bản đồ tư duy trong một tiết học cần cân nhắc đến thời gian. Vì trong chương trình học có những chương, bài với nội dung dài, khó mà yêu cầu học sinh vẽ bản đồ tư duy tại lớp thì sẽ tốn nhiều thời gian. Khi vẽ không nên sa đà vào việc trang trí. Vì việc làm này sẽ tốn nhiều thời gian và làm sao nhãng ít nhiều đến nội dung bài học mà học sinh cần quan tâm.

Tóm lại, việc áp dụng phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy kết hợp với các phương pháp khác như: học nhóm, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy đang là phương pháp phù hợp và hiệu quả trong quá trình giáo dục.

NGÔ MÃ THIÊN