Lãnh đạo sở GD-ÐT và lãnh đạo trường THPT chuyên luôn có sự trăn trở về đổi mới tổ chức, hoạt động và hình thức giảng dạy, nhưng những cố gắng đó đều chưa mang lại hiệu quả mong muốn. Một giải pháp được nhiều đại biểu thống nhất tại hội nghị liên kết bồi dưỡng học sinh giỏi các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ - Tây Nguyên, là hình thành mạng lưới giáo viên cốt cán của từng bộ môn trong toàn khu vực để chia sẻ và hợp tác.
Thực hành hóa học ở Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh - Ảnh: T.HẰNG
NHIỀU KHÓ KHĂN
Tại hội nghị liên kết bồi dưỡng học sinh giỏi các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ - Tây Nguyên vừa được tổ chức tại TP Tuy Hòa, các đại biểu cho biết, sau 45 năm xây dựng, đến nay cả nước đã có 76 trường THPT chuyên và 7 khối chuyên thuộc các trường đại học. Trong đó mỗi tỉnh có 1 trường THPT chuyên do sở GD-ĐT trực tiếp quản lý. Trong nhiều vấn đề của trường chuyên, các trường đang thực sự băn khoăn về chất lượng và hiệu quả của công việc bồi dưỡng học sinh giỏi.
Trước hết là về nguồn để xây dựng đội ngũ học sinh giỏi. Việc xây dựng các đội tuyển học sinh giỏi ở trường chuyên liên quan nhiều đến công tác tuyển sinh hằng năm. Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, kết quả tuyển sinh vào các trường chuyên ở khu vực Nam Trung Bộ - Tây Nguyên đạt tỉ lệ 1,67% trên tổng số học sinh THPT. Như vậy, về số lượng, tình hình chung không có khó khăn. Vấn đề quan tâm là chất lượng tuyển sinh đầu vào, đặc biệt là ở một vài môn chuyên như Tin học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý và tình hình ngày càng ít đi số học sinh dự thi vào trường chuyên. Do đó, điều được nhiều đại biểu trao đổi ở hội nghị là: biện pháp, cách tổ chức tuyển sinh như thế nào để thu hút được học sinh giỏi trên địa bàn toàn tỉnh vào trường chuyên. Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn (tỉnh Khánh Hòa) Trương Văn Điềm cho biết: “Ở tỉnh Khánh Hòa số học sinh đăng ký dự thi vào trường chuyên không nhiều nên khó chọn”. Còn ở tỉnh Phú Yên, tỉ lệ học sinh thuộc các huyện trên tổng số học sinh toàn Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh ngày càng thấp…
Về kế hoạch, chương trình, tài liệu giảng dạy môn chuyên, bồi dưỡng học sinh giỏi, đại biểu các trường cho rằng, trường chuyên tăng 50% cho thời lượng môn chuyên để thực hiện nội dung chuyên sâu theo khung chương trình và nội dung các chuyên đề được Bộ GD-ĐT quy định đang đặt các trường chuyên trước những khó khăn về cả hai phía thầy và trò. Giáo viên dạy chuyên gặp khó khăn trong phát triển chương trình, đào sâu nội dung. Trình độ không đồng đều của học sinh ở các lớp chuyên cũng là một khó khăn trong việc dạy các chuyên đề chuyên sâu. Trong bối cảnh khó khăn chung của hệ thống trường chuyên, việc bồi dưỡng giáo viên dạy chuyên là vấn đề vừa cấp thiết vừa lâu dài. Các đợt bồi dưỡng do Bộ GD-ĐT, các trường đại học tổ chức tuy có những cải tiến nhưng vẫn chưa thỏa mãn nhu cầu của các trường chuyên bởi số lượng giáo viên tham gia trực tiếp quá ít, nội dung bồi dưỡng mới chỉ dừng lại ở những vấn đề chung, mang ý nghĩa phương pháp luận.
Qua theo dõi kết quả thi học sinh giỏi những năm qua ở các địa phương trong khu vực cho thấy, thế mạnh của mỗi tỉnh chỉ ở một vài môn chuyên nào đó. Do đó, tại hội nghị, đại biểu các trường chuyên đặc biệt nhấn mạnh đến việc hình thành mạng lưới giáo viên cốt cán của từng bộ môn trong toàn khu vực để hợp tác và chia sẻ.
HỢP TÁC ÐỂ CHIA SẺ
Theo Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Phú Yên Trần Khắc Lễ, mỗi trường có một mạng lưới giáo viên tâm huyết, kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. Xác định được đầu mối của từng mạng lưới ở từng bộ môn để thường xuyên trao đổi và có sự chủ động trong hoạch định các kế hoạch hợp tác, liên kết, giao lưu là một nhu cầu tất yếu. Khi lực lượng giáo viên dạy chuyên nói chung và đội ngũ giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi nói riêng còn thiếu và chưa đủ mạnh thì liên kết vừa giúp các trường chia sẻ, vừa để tạo hợp lực cho toàn khu vực.
Qua quá trình thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi, nếu chỉ xét trên số giải học sinh giỏi quốc gia để đánh giá hiệu quả thì mấy năm học gần đây, Phú Yên ở vị trí dưới trung bình của khu vực và ngày càng có dấu hiệu thụt lùi. Trong bảng xếp thứ tự tỉ lệ học sinh giỏi đạt giải quốc gia so với số dự thi năm 2011, không tính hai trung tâm lớn của cả nước thì khu vực gồm 9 tỉnh quanh Hà Nội có tỉ lệ và số lượng cao nhất, thứ hai là khu vực 9 tỉnh Bắc Trung Bộ, thứ ba là khu vực 9 tỉnh quanh TP Hồ Chí Minh, cuối cùng là khu vực của 9 tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ - Tây Nguyên. Như vậy, Phú Yên chỉ có thể xếp ở vị trí dẫn đầu trong nhóm các tỉnh khó khăn nhất của cả nước.
Theo lãnh đạo các sở GD-ĐT và lãnh đạo trường THPT chuyên, trong những năm qua các địa phương luôn có sự trăn trở về đổi mới tổ chức, hoạt động và hình thức giảng dạy ở trường chuyên, nhưng những cố gắng đó đều chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Một giải pháp được nhiều đại biểu thống nhất tại hội nghị, đó là các tỉnh, các trường nên từ bỏ thói quen khép kín, tâm lý ngại hợp tác; cần tăng cường liên kết và cùng chia sẻ trách nhiệm. Nội dung liên kết chủ yếu được các trường xác định đó là xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán khu vực và phát triển nội dung tài liệu chuyên môn. Hình thức liên kết là thông qua hội đồng bộ môn dưới sự bảo trợ của sở GD-ĐT và lãnh đạo từng trường. Khu vực có 9 tỉnh và thường các đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh dự thi cấp quốc gia cũng độ 9 môn nên mỗi tỉnh bảo trợ một hội đồng bộ môn. Thành phần chủ yếu của hội đồng bộ môn là 9 tổ trưởng chuyên môn của 9 trường THPT chuyên trong khu vực, 5 đến 10 giáo viên cốt cán có năng lực giảng dạy tốt môn chuyên, có năng lực giảng dạy lưu động cho các đội tuyển học sinh giỏi.
Hiệu trưởng Trường THPT Chu Văn An (tỉnh Đắk Nông) Nguyễn Văn Được cho biết: “Chúng tôi hoàn toàn nhất trí với hình thức liên kết hợp tác giữa các trường chuyên trong khu vực. Thông qua đó, hy vọng sẽ nâng cao năng lực tổ chức, giảng dạy các lớp chuyên, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực”. Còn Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn (tỉnh Ninh Thuận) Trần Thanh Tuấn nói: “Nhà trường mới thành lập nên việc liên kết bồi dưỡng với các tỉnh khác đang còn nhiều hạn chế. Vì vậy, tôi đánh giá rất cao việc liên kết giữa các trường trong khu vực”.
QUỲNH ANH
