Các đài BBC, RFA và các tổ chức phản động nước ngoài đồng loạt đưa tin Báo cáo chung về tình hình các nhà báo Việt Nam của 3 tổ chức Commitee to Protect Journalist (Ủy ban Bảo vệ nhà báo - CPJ), Freedom House và Robert F. Kennedy Human Rights (Quỹ nhân quyền RFK) gửi Liên Hợp Quốc. Báo cáo này đưa ra đánh giá đầy định kiến và không tôn trọng sự thật, cho rằng các nhà báo ở Việt Nam thường xuyên bị bắt giữ hoặc bỏ tù. Thâm độc hơn, họ công bố báo cáo vào ngày 2/11, ngày Quốc tế chấm dứt quyền miễn trừ đối với tội ác chống lại các nhà báo, trước đợt kiểm điểm định kỳ phổ quát (UPR) của Việt Nam sẽ diễn ra tại Geneva vào tháng 4-5/2024.

KỲ 1: Tổ chức nhân quyền bảo vệ người vi phạm pháp luật Việt Nam

Báo cáo chung đánh giá, các nhà báo ở Việt Nam đang phải đối mặt với các mối đe dọa và ngược đãi trên diện rộng, thường xuyên bị bắt giữ hoặc bỏ tù vì các bài viết và bình luận của họ. Theo CPJ thì Việt Nam là một trong những nước bỏ tù các nhà báo nhiều nhất thế giới, với 21 người ngồi tù tính đến ngày 1/12/2022. Trong nửa đầu năm 2023, ít nhất 20 nhà báo, nhà hoạt động và người bảo vệ nhân quyền đã bị bắt. Một số người bị quản thúc tại gia, thường là vào các ngày quốc lễ hoặc trong các chuyến thăm của quan chức nước ngoài.

Đồ họa: MẠNH HÙNG

Đọc những số liệu này, người ta không khỏi ngạc nhiên và nhiều câu hỏi được đặt ra. CPJ, Freedom House và RFK Human Rights là những tổ chức nào mà lại ra sức bảo vệ những kẻ lợi dụng quyền tự do dân chủ, vi phạm pháp luật Việt Nam? CPJ lấy số liệu này từ đâu? Phải chăng các tổ chức này không biết luật pháp Việt Nam, không hiểu và không phân biệt được đâu là nhà báo, đâu là những người sử dụng mạng xã hội để phát biểu ý kiến, quan điểm cá nhân?

Đôi nét về CPJ, Freedom House và RFK Human Rights

CPJ là một tổ chức phi lợi nhuận độc lập, thành lập năm 1981 có trụ sở ở New York. Tiêu chí ban đầu của ủy ban này là thông qua các kênh ngoại giao nhằm thúc đẩy tự do báo chí và bảo vệ các quyền của nhà báo trên khắp thế giới. Freedom House cũng là tổ chức phi chính phủ, phần lớn được Chính phủ Mỹ tài trợ, có trụ sở tại Washington D.C. Theo tuyên bố được đưa ra, mục đích hoạt động của Freedom House là tiến hành nghiên cứu và ủng hộ dân chủ, tự do chính trị và quyền con người. RFK Human Rights là tổ chức phi lợi nhuận được thành lập năm 1968, cũng có trụ sở tại Washington D.C. Tổ chức này đưa ra tuyên bố ủng hộ các vấn đề liên quan nhân quyền trên thế giới. Tuy nhiên, nhiều năm qua, những thông tin mà các tổ chức này nêu ra liên quan đến nhiều nước, trong đó có Việt Nam lại không đúng với tình hình thực tế, mang động cơ tiêu cực về chính trị. Riêng CPJ, dư luận cáo buộc từ năm 2008 đến nay, tổ chức này đã bị lũng đoạn nhằm phục vụ mưu đồ chính trị riêng, trong đó có các hoạt động xuyên tạc tình hình tự do báo chí tại Việt Nam.

Có hay không 21 “nhà báo” ngồi tù?

Trong danh sách 21 nhân vật được gọi là “nhà báo” theo Báo cáo chung có nhiều cái tên quen thuộc như Trương Châu Hữu Danh, Phạm Đoan Trang, Nguyễn Thanh Nhã, Nguyễn Phước Trung Bảo, Lê Mạnh Hà, Phạm Chí Dũng, Lê Hữu Minh Tuấn, Nguyễn Tường Thụy... Xin nhắc lại “trích ngang” của một số “nhà báo” này.

Trương Châu Hữu Danh và Nguyễn Phước Trung Bảo, Đoàn Kiên Giang, Nguyễn Thanh Nhã, Lê Thế Thắng bị tòa tuyên án 14 năm 6 tháng tù về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Trương Châu Hữu Danh cùng nhóm này và một số cá nhân tạo trang fanpage Báo sạch, group Làm báo sạch và kênh YouTube BS Chanel để viết, đăng tải các bài viết, video các chủ đề để chia sẻ trên mạng xã hội facebook. Cá nhân Trương Châu Hữu Danh cũng có facebook và fanpage. Những “nhà báo” này đã lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí để viết, đăng những thông tin chưa được kiểm chứng, không đúng sự thật lên mạng xã hội làm cho một bộ phận công chúng hiểu sai sự thật, tạo điều kiện cho các phần tử lợi dụng tham gia bình luận tiêu cực, kích động. Thậm chí, họ còn lôi kéo một bộ phận người dân có nhận thức lệch lạc tham gia chống phá đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tại phiên tòa, Trương Châu Hữu Danh và đồng phạm đã thừa nhận các hành vi vi phạm pháp luật của mình.

BBC News Tiếng Việt đưa tin về Báo cáo chung của CPJ, Freedom House và RFK Human Rights

Phạm Đoan Trang (tên thật là Phạm Thị Đoan Trang) là một trong những “nhà dân chủ” được tổ chức Việt Tân và các tổ chức phản động tung hô, là người có tư tưởng và hành vi chống đối quyết liệt. Đối tượng này đang thi hành án tù về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam”. Trang từng là phóng viên, cộng tác viên của một số báo và đã bị kỷ luật buộc thôi việc do xuất cảnh đi nước ngoài không xin phép. Trang là một trong những người sáng lập và duy trì hoạt động của Nhà xuất bản Tự do - một tổ chức dân sự trá hình, hoạt động trái phép; lập và điều hành các trang mạng như Luật Khoa tạp chí, Phamdoantrang.com, The Vietnamese magazine… Trang còn viết, tán phát bất hợp pháp nhiều bài viết, cuốn sách có nội dung chính trị xấu như Cẩm nang truyền thông, Từ Facebook xuống đường, Bầu cử phi dân chủ ở Việt Nam, Chính trị bình dân, Cẩm nang nuôi tù... bôi nhọ, xuyên tạc thể chế chính trị, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; xuyên tạc tình hình dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam; hướng dẫn cách thức hoạt động chống chính quyền; kêu gọi biểu tình, lật đổ chế độ ở Việt Nam.

Lê Mạnh Hà bị tuyên án 8 năm tù về tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam” và quản chế 5 năm tại địa phương sau khi hoàn thành xong hình phạt tù. Hà tự tạo lập, quản trị, sử dụng kênh YouTube Tiếng dân TV Lê Hà, các fanpage facebook Dân oan Thủy điện, Dân oan và Nhà báo để đăng tải, bình luận, chia sẻ các video, bài viết có nội dung xuyên tạc lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, thành quả cách mạng, phỉ báng chính quyền nhân dân, nói xấu chế độ XHCN ở nước ta; xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đòi thay đổi thể chế chính trị của Việt Nam; có lời lẽ xúc phạm Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh đạo Đảng, Nhà nước, phao tin bịa đặt gây hoang mang trong Nhân dân...

Trong danh sách các “nhà báo” bị giam giữ theo Báo cáo chung, CPJ ghi rõ Trương Châu Hữu Danh thuộc tổ chức Báo Sạch (Clean Newspaper); Phạm Đoan Trang thuộc Luật Khoa tạp chí và Việt Nam tạp chí (Luat Khoa, The Vietnamese); Lê Mạnh Hà thuộc Tiếng Dân TV (Voice of the People TV). Còn Phạm Chí Dũng, Lê Hữu Minh Tuấn... là người làm việc độc lập (freelancer).

Theo Điều 14 và Điều 16, Luật Báo chí 2016, thì cơ quan báo chí là cơ quan ngôn luận của các cơ quan, tổ chức hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam; khoản 1, Điều 25 quy định nhà báo là người hoạt động báo chí được cấp thẻ nhà báo; khoản 3, Điều 25 quy định nhà báo có nghĩa vụ “Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân; phản ánh ý kiến, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân. Bảo vệ quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát hiện, tuyên truyền và bảo vệ nhân tố tích cực; đấu tranh phòng, chống các tư tưởng, hành vi sai phạm”.

Căn cứ Luật Báo chí 2016 thì 21 nhân vật đang bị giam giữ vì có hành vi vi phạm pháp luật Việt Nam nói trên, có người từng công tác ở cơ quan báo chí đã bị kỷ luật buộc thôi việc, Hội Nhà báo Việt Nam khai trừ; có người hoạt động tự do hoặc tự lập và quản lý các tài khoản trên ứng dụng mạng xã hội và tự phong mình là “nhà báo”.

Những tổ chức phi chính phủ như CPJ, Freedom House, JFK Humman Rights mà hồ đồ, không phân biệt đâu là nhà báo, đâu là những kẻ lộng ngôn trên mạng xã hội thì quả là đáng tiếc. Nếu có những người từng làm báo bị cơ quan chức năng xử lý thì đó chính là những kẻ vi phạm Luật Báo chí. Những kẻ này bị bắt không phải vì họ làm nghề viết báo, mà vì họ vi phạm pháp luật, tung tin giả, tin xấu độc, xâm phạm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của Việt Nam.

KỲ CUỐI: Những người cần đọc lại Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền

PHẠM HOÀNG - HUYỀN TRÂN