Kể từ lúc ra đi (năm 1911), sau chặng đường 30 năm đặt chân lên 25 nước, khi nắm chắc tình hình thế giới và các điều kiện trong nước đã chín muồi, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trở về Tổ quốc (mùa xuân 1941) và nơi Bác đặt chân đầu tiên là Cao Bằng. Trở về nước, Người mở ra thời kỳ mới cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam.

Buổi Bác về 80 năm trước (1941-2021), nhà thơ Chế Lan Viên viết:

“Nở trắng hoa kim anh trên biên giới, Bác về

Xa nước ba mươi năm, một câu Kiều, Người vẫn nhớ

Mái tóc Bác đã phai màu quá nửa

Lòng son ngời như buổi mới ra đi”.

(Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi!)

Vừa về nước, Nguyễn Ái Quốc bắt tay vào việc xây dựng cơ sở cách mạng, tổ chức quần chúng. Ngày 8/2/1941, để bảo đảm an toàn, Người chuyển đến hang Pác Bó trong rừng núi để chỉ đạo phong trào cách mạng. Sau ngày 8/2/1941, Người dùng tảng đá bên bờ suối Lênin làm bàn viết, tiếp tục dịch cuốn Tóm tắt lịch sử Ðảng Cộng sản Nga mà trước đó đã dịch một phần khi đang ở Trung Quốc. Bản dịch này được dùng làm tài liệu bồi dưỡng đảng viên.

Cũng tại đây, Nguyễn Ái Quốc liên tiếp mở nhiều lớp huấn luyện về tổ chức, vận động, chuẩn bị thành lập mặt trận dân tộc thống nhất lấy tên là Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh), về chương trình, điều lệ của Việt Minh. Phong trào Việt Minh từ đó đã thâm nhập vào từng chòm xóm, bản làng. Các tổ chức cứu quốc phát triển nhanh, mạnh. Cán bộ, đảng viên biết vận động tuyên truyền phù hợp với từng tầng lớp, từng lứa tuổi.

Sau 3 tháng thí điểm tổ chức phong trào Việt Minh, số hội viên ở 3 châu Hòa An, Hà Quảng, Nguyên Bình lên tới 2.000 người thuộc đủ các dân tộc Tày, Nùng, Kinh, Dao, Mông, đủ các tầng lớp thanh thiếu niên, phụ nữ, nông dân.

Tháng 3/1941, hai quần chúng cơ sở của cách mạng trên đường đi liên lạc cho đoàn thể bị bắt, Nguyễn Ái Quốc cùng các đồng chí đã chuyển trụ sở từ Pác Bó lên Lũng Lạn, cách hang Cốc Bó vài trăm mét.

Từ ngày 10-19/5/1941, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị lần thứ VIII của Trung ương Ðảng Cộng sản Ðông Dương tại Khuổi Nặm (Pác Bó - Cao Bằng). Tại hội nghị, Nguyễn Ái Quốc đưa ra những nhận định quan trọng về vấn đề dân tộc và quốc tế đang đặt ra đối với cách mạng Việt Nam: “Trong lúc này quyền lợi dân tộc giải phóng cao hơn hết thảy⁽¹⁾.

Ðây là hội nghị có tầm quan trọng lịch sử quyết định chính sách mới của Ðảng, đặt nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của cách mạng - giải phóng dân tộc là nhiệm vụ trọng tâm và cấp thiết của toàn dân, đề ra chủ trương thành lập tổ chức Việt Nam độc lập đồng minh (Mặt trận Việt Minh), xây dựng các căn cứ địa cách mạng, xây dựng và phát triển các lực lượng vũ trang, chuẩn bị vũ trang khởi nghĩa đánh đuổi Pháp - Nhật.

Sau Hội nghị Trung ương lần thứ VIII, phong trào cách mạng ở Cao Bằng như diều gặp gió, lên rất nhanh ở các địa phương, nhiều cơ sở cách mạng hình thành và ngày càng trở nên vững chắc. Tại Khuổi Nậm, ngày 6/6/1941, trong thư kêu gọi đồng bào cả nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Hiện thời muốn đánh Pháp, Nhật, ta chỉ cần một điều: “Toàn dân đoàn kết” và Người kêu gọi “Hỡi đồng bào yêu quý! Việc cứu quốc là việc chung. Ai là người Việt Nam đều phải kề vai gánh vác một phần trách nhiệm: người có tiền góp tiền, người có của góp của, người có sức góp sức, người có tài năng góp tài năng. Riêng phần tôi, xin đem hết tâm lực đi cùng các bạn, vì đồng bào mưu giành tự do độc lập, dầu phải hy sinh tính mệnh cũng không nề”⁽²⁾. Ngày 25/10/1941, Mặt trận Việt Minh công bố Tuyên ngôn, Chương trình và Ðiều lệ nêu cao ngọn cờ đại đoàn kết dân tộc.

Cũng chính tại đây, sau khi Mặt trận Việt Minh ra đời được hơn hai tháng, ngày 1/8/1941 báo Việt Nam độc lập (gọi tắt là Việt lập) do Nguyễn Ái Quốc sáng lập đã ra đời. Nội dung của báo tập trung vào các nội dung: Ðẩy mạnh việc cổ động, tuyên truyền, tổ chức nhân dân vào các hội cứu quốc của Việt Minh, chĩa mũi nhọn đấu tranh vào kẻ thù chủ yếu của cách mạng là phát xít Nhật - Pháp và bè lũ tay sai, hướng dẫn cách tổ chức các đội du kích, đội tự vệ, cách vận động binh lính, công tác đào tạo đội ngũ và hướng dẫn phương pháp tự rèn luyện cho cán bộ hội viên. Tuy chỉ in với số lượng vài trăm bản, phát hành trong phạm vi vài tỉnh, nhưng báo Việt Nam độc lập được quần chúng yêu mến.

Với mục đích: “Cốt làm cho dân ta hết ngu hèn, biết các việc, biết đoàn kết, đặng đánh Tây, đánh Nhật, làm cho Việt Nam độc lập, bình đẳng, tự do”⁽³⁾, báo Việt Nam độc lập đã cùng với nhiều tờ báo cách mạng khác, phát động toàn dân tiến tới Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi.

Như vậy, sau 30 năm bôn ba hải ngoại để tìm đường cứu nước, ngày 28/1/1941, Người đã trở về Tổ quốc, lập căn cứ địa cách mạng, trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến cứu quốc, đập tan ách thống trị của thực dân Pháp, phát xít Nhật, giành chính quyền về tay nhân dân bằng cuộc Cách mạng Tháng Tám lịch sử năm 1945, sau này là cuộc tổng tiến công nổi dậy, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước và để hôm nay, chúng ta có được những thắng lợi với những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử sau 35 năm đổi mới.

Thêm một mùa xuân mới lại về, nhớ về Pác Bó lòng ta nhớ Bác khôn nguôi. Càng nhớ Bác kính yêu, mỗi người dân Việt Nam quyết tâm, ra sức thi đua thực hiện nghị quyết, đại hội Ðảng các cấp và Nghị quyết Ðại hội Ðảng toàn quốc lần thứ XIII của Ðảng, nguyện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách, cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi ngày làm một việc tốt, góp phần cùng toàn Ðảng, toàn dân xây dựng đất nước Việt Nam “Ngày càng đàng hoàng, to đẹp hơn” như Bác từng mong muốn.

------------------------------

Chú thích:

(1) -Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb CTQG, HN 2000.

(2) - Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tập 3, tr 198.

(3) - Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử - tập 2, Học viện CTQG HCM.

NGUYỄN VĂN THANH