Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết (ĐĐK) dân tộc được hình thành trên cơ sở thực tiễn cách mạng Việt Nam và thực tiễn cách mạng thế giới. Tư tưởng ĐĐK dân tộc là một giá trị tinh thần to lớn, kế thừa truyền thống cực kỳ quý báu của dân tộc ta, được hun đúc trong suốt mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước.

Trong suốt tiến trình cách mạng của Đảng và nhân dân ta, ĐĐK đã trở thành một động lực to lớn, một triết lý nhân sinh và hành động cách mạng đưa nước ta vượt qua bao biến cố, thăng trầm của thiên tai, địch họa, tồn tại và phát triển. Do vậy, tư tưởng ĐĐK dân tộc của Hồ Chí Minh có giá trị lý luận, giá trị thực tiễn vô cùng to lớn đối với cách mạng nước ta.

Trước hết về giá trị lý luận, ĐĐK dân tộc là một chiến lược cách mạng trong hệ tư tưởng Hồ Chí Minh. Ngay từ khi có Đảng, tư tưởng ĐĐK của Hồ Chí Minh sớm trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong đường lối cách mạng Việt Nam, là động lực chủ yếu có tính quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng ĐĐK của Bác là sự phát triển và góp phần bổ sung quan trọng vào kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh, chưa xuất hiện vấn đề dân tộc thuộc địa.

Mác và Ph.Ăngghen mới bàn đến đoàn kết công nông ở mỗi nước, khẩu hiệu: “Vô sản tất cả các nước, đoàn kết lại!” để lật đổ chủ nghĩa tư bản. Khi chủ nghĩa tư bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc (thập niên 60 thế kỷ XIX), xuất hiện vấn đề dân tộc, thuộc địa; áp bức giai cấp và dân tộc diễn ra trên toàn thế giới. V.I. Lênin phát triển tư tưởng đó rộng ra quy mô toàn thế giới với khẩu hiệu: “Vô sản tất cả các nước và các dân tộc bị áp bức, đoàn kết lại!”. Tuy nhiên, do tính chất thời đại mà Lênin và Quốc tế Cộng sản cũng chưa kịp nhận thức đầy đủ vấn đề dân tộc thuộc địa. Vì vậy, tư tưởng đoàn kết dân tộc trong Mặt trận Dân tộc thống nhất chưa thật sự được quan tâm.

Là lãnh tụ cách mạng sinh ra từ một nước thuộc địa, có nhận thức sáng tạo, sớm tiếp thu lý luận giai cấp vô sản, Hồ Chí Minh đã nhận rõ “áp bức dân tộc còn lớn và bao trùm hơn tất cả mọi áp bức khác”, Người đứng ở “đỉnh cao hai cực dân tộc và giai cấp” hình thành tư tưởng ĐĐK dân tộc. Hồ Chí Minh nhận thức đầy đủ sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc mà hạt nhân là lòng yêu nước và tinh thần dân tộc. Đi theo chủ nghĩa Mác - Lênin, nghĩa là Hồ Chí Minh luôn luôn nhận thức và giải quyết mọi vấn đề trên lập trường của giai cấp công nhân. Nhưng nhờ hiểu rõ vấn đề thuộc địa nên Hồ Chí Minh đã bổ sung vào chủ nghĩa Mác - Lênin những vấn đề thuộc địa.

Lãnh đạo Ủy ban MTTQ tỉnh tặng quà cho các hộ neo đơn ở thôn Nguyên Xuân (xã Sơn Nguyên, huyện Sơn Hòa). Ảnh: NGỌC TÂN

Đoàn kết trong tư tưởng Hồ Chí Minh là “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết!”, chứa đựng trong đó nội dung đoàn kết trong Đảng, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế. Người không chỉ thấy sự cần thiết phải đoàn kết giai cấp vô sản tất cả các nước, đoàn kết giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức. Người đã đặc biệt chú trọng xây dựng hệ thống lý luận về Mặt trận Dân tộc thống nhất chứa đựng nhiều quan điểm về ĐĐK dân tộc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất bảo đảm tính bền vững, rộng rãi, lâu dài, là ngọn cờ tập hợp mọi giai tầng xã hội vào sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

Giá trị lý luận về tư tưởng ĐĐK toàn dân của Hồ Chí Minh, còn mãi soi sáng trong thực tiễn cách mạng hôm nay và mai sau; tiếp tục được Đảng ta vận dụng và phát triển sáng tạo theo tiến trình phát triển của cách mạng. Tư tưởng đoàn kết đổi mới của Đảng luôn dựa trên nền tảng tư tưởng ĐĐK của Hồ Chí Minh. Đó là tư tưởng ĐĐK toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Lấy mục tiêu giữ vững độc lập, thống nhất của Tổ quốc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh làm mục tiêu phấn đấu, xóa bỏ mặc cảm, định kiến, phân biệt đối xử về quá khứ, thành phần, giai cấp, xây dựng tinh thần cởi mở, tin cậy lẫn nhau, cùng hướng tới tương lai. ĐĐK hiện nay là sự nghiệp của cả dân tộc của cả hệ thống chính trị mà hạt nhân lãnh đạo là các tổ chức đảng được thực hiện bằng nhiều biện pháp, trong đó các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có ý nghĩa quan trọng hàng đầu.

Về giá trị thực tiễn: Tư tưởng ĐĐK của Hồ Chí Minh trở thành ngọn cờ quy tụ tất cả mọi con dân nước Việt từ miền ngược tới miền xuôi, từ nông thôn tới thành thị, từ rừng núi tới hải đảo vào Mặt trận Dân tộc thống nhất, tạo nên sức mạnh vô địch đưa tới thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, trong xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng đó đã trở thành nền tảng, chân lý soi đường để Đảng và nhân dân ta thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới trong suốt hơn 30 năm qua, đưa cách mạng Việt Nam vững bước đi lên theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Ngày nay, các thế lực thù địch tìm mọi cách chia rẽ khối ĐĐK toàn dân tộc bằng những thủ đoạn, chiêu bài khác nhau. Chúng thường kích động nhân dân, thổi phồng, khuếch đại các vấn đề “nhạy cảm” trong xã hội; lợi dụng những yếu kém trong quản lý của các cấp chính quyền rồi thổi phồng, từ cá biệt họ cho là toàn thể... làm cho người dân từ nghi ngờ đến mất lòng tin vào Đảng, chế độ. Chúng còn xuyên tạc một số chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta, nhất là chính sách về đối ngoại, dân tộc, tôn giáo để gây dư luận xấu trong nhân dân; lợi dụng tình hình phức tạp về biển đảo, phần tử cơ hội, công thần, cực đoan… để thực hiện “diễn biến hòa bình”, làm cho một bộ phận cán bộ, nhân dân tự diễn biến, tự chuyển hóa... dẫn đến mắc mưu làm suy giảm sức mạnh của khối ĐĐK toàn dân tộc.

Để giữ vững và phát huy những giá trị lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh về ĐĐK, tiếp tục truyền sức mạnh vào sự nghiệp đổi mới, chúng ta cần có sự nhận thức, hành động tỉnh táo và đúng đắn; làm tốt công tác tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng về xây dựng khối ĐĐK toàn dân tộc. Tập hợp, quy tụ công nhân, nông dân, đội ngũ trí thức, doanh nhân, thế hệ trẻ, phụ nữ, cựu chiến binh, người cao tuổi, các dân tộc, các tôn giáo, đồng bào định cư ở nước ngoài thành một khối thống nhất.

Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh với vai trò trung tâm phối hợp với các ban ngành, đoàn thể tập hợp, vận động, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân; đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các chương trình kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh vào cuộc sống, góp phần xây dựng sự đồng thuận trong xã hội, tạo động lực chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội xây dựng nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

NGUYỄN BÁ THUYẾT