Ở mục 4 của dự thảo, chương III, Tổ chức công đoàn. Phần b, về nhiệm vụ các loại hình CĐCS (Điều 15,16,17,18,19), theo tôi cần xác định rõ hơn vai trò, chức năng của công đoàn cơ sở (CĐCS) cho phù hợp với thực tiễn.
CĐCS trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp Nhà nước cũng như chính quyền đều chịu sự lãnh đạo chung của cấp ủy. Người đứng đầu chính quyền và Chủ tịch CĐCS thường cùng được cơ cấu trong cấp ủy. Có khi, một cấp phó của chính quyền lại được cơ cấu bầu làm Chủ tịch CĐCS. Người lao động và người quản lý đều ăn lương Nhà nước, do đó hầu như không có mâu thuẫn gì lớn, có chăng là mâu thuẫn về sự phân chia quỹ phúc lợi, hoặc việc áp dụng chế độ, chính sách về việc làm, tiền lương chưa được đầy đủ, đúng quy định, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động. Nhưng những mâu thuẫn đó không có tính đối kháng, thường được CĐCS và chính quyền bàn bạc giải quyết dưới sự lãnh đạo của cấp ủy. Vì vậy, nhiều khi không thấy được vai trò của công đoàn trong việc “chăm lo đời sống và bảo vệ quyền, lợi ích cho đoàn viên”. Công đoàn bị mang tiếng “ăn theo nói leo” chính quyền. Thực tế, trong các cơ quan, doanh nghiệp Nhà nước, CĐCS thường thực hiện chức năng “Tham gia quản lý và tổ chức phong trào thi đua yêu nước” tốt hơn và quan trọng hơn chức năng “Chăm lo đời sống, bảo vệ quyền lợi...”.
Trong khi đó, ở các doanh nghiệp ngoài Nhà nước, mục đích lớn nhất của người quản lý là lợi nhuận. Để có nhiều lợi nhuận, buộc họ phải tìm nhiều cách vừa nâng cao năng suất lao động, đầu tư trang thiết bị, đổi mới công nghệ..., giảm chi phí sản xuất, trong đó có việc khống chế mức lương của người lao động, trốân tránh trách nhiệm đóng các loại phí bảo hiểm, chi phí bảo hộ lao động... cho người lao động. Điều này thường dẫn đến những mâu thuẫn có tính đối kháng giữa người sử dụng lao động và người lao động. Nhiều cuộc bãi công, đình công của công nhân ở nhiều doanh nghiệp trong thời gian qua cho thấy rõ điều đó. Do đó vai trò chính của công đoàn là thực hiện chức năng “bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của người lao động”.
Từ những phân tích trên, theo tôi, trong chương III của Điều lệ Công đoàn cần phân định rõ chức năng của CĐCS trong các loại hình doanh nghiệp, cơ quan. Đối với loại hình nào chức năng nào là chính và quan trọng nhất, thì đưa lên đầu, để các CĐCS xác định đúng tầm quan trọng của mỗi chức năng, có biện pháp thực hiện tốt vai trò của mình. Đồng thời, các cấp công đoàn trên cơ sở có biện pháp chỉ đạo cụ thể, sâu sát thực tế hơn.
TRẦN HỮU THỌ
