Nói về Nghị quyết công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới, đồng chí nhấn mạnh: Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí của Đảng càng trở nên cấp thiết và quan trọng hơn khi cách mạng bước vào giai đoạn phát triển mới, đặt ra những yêu cầu mới. Hội nghị Trung ương 5 lần này bàn về công tác tư tưởng, lý luận, báo chí trong đặc điểm và yêu cầu mới đó.
Chúng ta đều biết, trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta đang đứng trước những cơ hội mới do những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của 20 năm đổi mới trên tất cả các lĩnh vực mang lại, đồng thời cũng đứng trước những yêu cầu, thách thức mới trong hoàn cảnh mới. Những yêu cầu mới đòi hỏi công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải có sự bứt phá mạnh mẽ, vươn lên, khắc phục cho được tình trạng lạc hậu trên một số lĩnh vực, phải nâng cao tầm nhìn, đổi mới sâu sắc nội dung, phương pháp, mở rộng phạm vi và năng lực hoạt động, làm tròn chức năng, vai trò đi trước, mở đường cho sự phát triển của đất nước trong những năm tới.
Nhận thức trên của Trung ương thể hiện ngay trong cách đặt vấn đề. Việc Trung ương điều chỉnh tên gọi của Nghị quyết từ “Những vấn đề tư tưởng, lý luận và báo chí trong tình hình mới” thành “Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới” hoàn toàn không đơn thuần ở từ ngữ, câu chữ, mà qua đó nhấn mạnh trách nhiệm chủ thể của công tác tư tưởng, lý luận, báo chí là toàn Đảng và các cơ quan của Đảng; đặt công tác tư tưởng, lý luận, báo chí trước những yêu cầu mới, cơ bản, cấp bách và phức tạp, đòi hỏi công tác này phải đáp ứng, phải giải quyết.
Trong báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của Trung ương, Bộ Chính trị xác định các yêu cầu mới đối với công tác tư tưởng, lý luận, báo chí, gồm các điểm sau:
Một là, những năm tới, mục tiêu, nhiệm vụ của công tác tư tưởng, lý luận và báo chí nặng nề hơn, thể hiện trước hết ở chỗ công tác tư tưởng, lý luận, báo chí phải thích ứng và phục vụ có hiệu quả cao nhất những mục tiêu lớn của cách mạng nước ta trong giai đoạn mới. Từ nay đến năm 2020, đất nước ta phải hoàn thành 2 nhiệm vụ có tính lịch sử là: ra khỏi tình trạng kém phát triển trước năm 2010 và đến năm 2020, cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nhiệm vụ nặng nề đó đòi hỏi công tác tư tưởng, lý luận và báo chí một sự phấn đấu mới, phải nỗ lực tìm tòi, đổi mới mạnh mẽ hơn về nội dung và phương pháp hoạt động.
Hai là, quá trình hội nhập sâu và trực tiếp vào đời sống kinh tế quốc tế cùng với sự mở rộng giao lưu và hợp tác quốc tế trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đang đặt chúng ta trước những thách thức gay gắt hơn, phức tạp hơn rất nhiều so với trước đây. Trong điều kiện đó, lĩnh vực tư tưởng, lý luận và báo chí phải tiếp cận trực tiếp với các trào lưu, các khuynh hướng tư tưởng bên ngoài xâm nhập vào nước ta, đang tác động nhanh và mạnh vào tư tưởng, tâm lý, tình cảm, lối sống của con người Việt
Ba là, ở trong nước, cùng với sự phát triển ngày càng mạnh của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập ngày càng trực tiếp vào kinh tế thế giới, bên cạnh những yếu tố tích cực, sẽ xuất hiện xu thế khách quan là sự phân hóa về thu nhập, sự khác biệt về lợi ích trong các tầng lớp và nhóm xã hội. Sự hình thành các nhóm lợi ích xã hội khác nhau chính là tiền đề để hình thành các khuynh hướng tư tưởng khác nhau, tác động trực tiếp vào khối đại đoàn kết toàn dân tộc, vào sự đồng thuận xã hội. Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí phải nhận thức rõ và có trách nhiệm lớn trong việc hóa giải những biểu hiện tiêu cực trong các xu thế này.
Bốn là, tình hình quốc tế đang tiếp tục biến đổi nhanh chóng, phức tạp, nhất là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, đặt ra những yêu cầu mới về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí.
Lần đầu tiên, Trung ương từ tổng kết thực tiễn đã xác định bốn quan điểm chỉ đạo đối với lĩnh vực tư tưởng, lý luận, báo chí, trong đó có những nội dung rất mới. Ví dụ, Trung ương khẳng định, đây là một bộ phận “đặc biệt quan trọng” trong toàn bộ hoạt động của Đảng; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ; là cơ sở để khẳng định, nâng cao vai trò tiên phong của Đảng ta về chính trị, lý luận, trí tuệ, văn hóa và đạo đức.
Một nội dung nữa trong quan điểm chỉ đạo của Đảng lần này cần chú ý: phải quan tâm đến tính đặc thù, những quy luật đặc thù của công tác tư tưởng, lý luận và báo chí để từ đó định ra những yêu cầu có tính phương pháp luận đúng đắn và phương pháp khoa học, phù hợp hơn. Trong quan điểm chỉ đạo thứ tư, Trung ương khẳng định công tác tư tưởng, lý luận và báo chí là công tác đối với con người, cho nên phải gắn chặt lý trí với tình cảm; gắn sự định hướng với tính tự nguyện.
Trung ương khẳng định mạnh mẽ công tác tư tưởng, lý luận và báo chí, một mặt, phải đấu tranh để bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; mặt khác cũng đồng thời nhấn mạnh vế thứ hai: “Phát triển” chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Về phương thức tiến hành, trong khi khẳng định cần phát huy sức mạnh tổng hợp để phát triển công tác tư tưởng, lý luận và báo chí, Trung ương cũng nhấn mạnh phải đề cao việc phát huy dân chủ, tự do tư tưởng, khai thác mọi tiềm năng sáng tạo của toàn Đảng và toàn xã hội, tạo bước phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên lĩnh vực này.
(ND)
