Những người làm báo Việt Nam ai cũng biết Bác Hồ là người khai sinh và đặt nền móng vững chắc cho nền báo chí cách mạng Việt Nam không ngừng lớn mạnh, góp phần tích cực trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vậy chúng ta cần học tập gì, học tập như thế nào về tấm gương hoạt động báo chí của Bác Hồ?
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác đã viết hơn 2.000 bài báo, 276 bài thơ, gần 500 trang truyện và ký với gần 200 bút danh. Người đã để lại cho các thế hệ nhà báo nhiều bài học lớn về nghề báo, trong đó có cách viết, cách nói.
Từ năm 1962, tại Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam, Bác Hồ đã căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Năm 1965, trong điện mừng Hội Nhà báo Á Phi, Người nhấn mạnh: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng để động viên quần chúng đoàn kết...”. Bác đặc biệt quan tâm đến tư cách của người làm báo, coi người làm báo là người chiến sĩ cách mạng trên mặt trận tư tưởng. Người luôn đặt ra những câu hỏi cụ thể: Viết để làm gì, viết cho ai, viết cái gì và viết như thế nào?
Như vậy, Người đã dạy chúng ta về mục đích, đối tượng phục vụ, nội dung và phương pháp làm báo. Người yêu cầu các nhà báo cần phải thường xuyên học tập, suốt đời rèn luyện không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị và bản lĩnh nghề nghiệp của mình. Là vị lãnh tụ uyên bác, thông thạo nhiều ngoại ngữ, Người lại am hiểu nhiều nền văn hóa và dày dạn kinh nghiệm nên đã in đậm dấu ấn tốt đẹp trong các tác phẩm báo chí của mình.
Trên thực tế, một số nhà báo lão thành tỏ ý khâm phục cách học nghiệp vụ báo chí của Bác, thậm chí băn khoăn tự hỏi không biết làm sao mà Người viết báo bằng nhiều thứ tiếng như: Việt, Pháp, Nga, Trung hay đến thế. Và giữa bao nhiêu công việc bề bộn, Bác lại có thể viết được nhiều tác phẩm báo chí như vậy. Chỉ riêng khối lượng sản phẩm báo chí đồ sộ chứng tỏ sức lao động báo chí của Bác bền bỉ biết chừng nào.
Tại Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam (ngày 8/9/1962), Người chỉ rõ: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng. Nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của báo chí đòi hỏi người làm báo phải có đủ phẩm chất của người cán bộ cách mạng, không ngại gian khó, hy sinh kể cả hy sinh tính mạng, vì nhân dân phục vụ. Người làm báo phải dùng cây bút, trang giấy làm vũ khí sắc bén chiến đấu cho mục đích vẻ vang của cách mạng, chứ không phải làm báo để lưu danh thiên cổ, muốn viết cho ai, muốn đăng bài mình lên các báo lớn”.
Đồng thời, Bác đã chỉ rõ một trong những khuyết điểm các nhà báo hay mắc phải đó là nắm vấn đề chính trị không được chắc chắn. Bác căn dặn: “…tất cả những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được”. Từ đó, Bác căn dặn: “Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hóa; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương chính sách của Đảng và Chính phủ; đi sâu thực tế, đi sâu quần chúng lao động. Làm báo phải hết sức cẩn thận về hình thức, về nội dung, về cách viết”.
Người cũng đã nhiều lần chỉ rõ: “Đối tượng của tờ báo là đại đa số quần chúng, một tờ báo không được đa số ham chuộng, thì không xứng đáng là một tờ báo; muốn được dân chúng ham chuộng, coi tờ báo ấy là của mình thì nội dung tức là các bài viết phải đơn giản, dễ hiểu, phổ thông, thiết thực, hoạt bát và hình thức - tức cách sắp đặt các bài, cách in phải sạch sẽ sáng sủa.
Bác đã truyền đạt cho những người viết báo một cách đơn giản, dễ hiểu: “Khi viết xong thì nhờ anh em xem và sửa giùm. Chớ tự ái, cho mình là tuyệt rồi. Tự ái là tự phụ, mà tự phụ là kẻ địch ngăn chặn con đường tiến bộ của chúng ta. Đó là bài học lớn cho những người làm báo”.
Tìm hiểu những điều Bác dạy, những người làm báo phải luôn ý thức được báo chí ta phải phục vụ công nông binh, phục vụ quần chúng. Làm sao để tờ báo, tạp chí, sách đến được từng người, từng nhà, nhân dân ta, kiều bào ta và bạn bè thế giới. Đồng thời, làm sao để quần chúng tự nguyện, tự giác đến với báo chí nhiều nhất. Đó là nguyên lý của báo chí cách mạng. Vì thế, phải nói những điều thiết thực, đúng đường lối chính trị, ít tếu, viết, vẽ dễ hiểu, phổ thông, trình bày rõ ràng, ít tiếp sang các trang khác, đặc biệt phải viết ngắn vì đồng bào không có thì giờ đọc dài, người lính không cho phép xem lâu.
Những lời căn dặn của Người về báo chí và những bài học kinh nghiệm về cách nói, cách viết báo càng suy ngẫm, càng soi rọi vào thực tiễn, càng thấy vẫn nguyên giá trị cho các thế hệ làm báo ở nước ta hôm nay và mai sau noi theo.
Học Bác, chúng ta phải rèn luyện tính tư tưởng, giáo dục, chiến đấu, chân thật và thẩm mỹ; kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện xa rời tôn chỉ mục đích và lập trường chính trị của báo chí cách mạng; chống khuynh hướng thương mại hoá, chạy theo lợi nhuận; chống hiện tượng lợi dụng báo chí và tự do ngôn luận để làm lộ bí mật quốc gia, thông tin kích động dư luận, xúc phạm và trù dập cán bộ, công dân.
Làm theo lời Bác, chúng ta phải góp phần vào việc xây dựng con người mới, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng về đời sống tinh thần của nhân dân; tiếp thu những tinh hoa văn hoá của nhân loại, đồng thời đấu tranh chống ảnh hưởng xấu độc của văn hoá ngoại lai, góp phần bảo vệ và xây dựng văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
BẢO DÂN - (Congly)
