Tết đến xuân về có nhiều điều để nhớ. Nhiều người con của quê hương Phú Yên càng không thể quên Tết Giáp Ngọ 1954 giặc Pháp mở chiến dịch Át lăng huy động tổng lực thủy, lục, không quân khống chế vùng trời, vùng biển, vùng đất Phú Yên. Tết năm đó, dưới sự lãnh đạo của Ðảng, Phú Yên tập trung tất cả nhân tài vật lực chống giặc ngoại xâm. Tết Giáp Ngọ 60 năm trước, Phú Yên vừa chiến đấu vừa ăn tết trên chiến hào đánh Pháp.
Cựu binh Trần Doãn Phu kể chuyện đánh giặc ở Phú Yên mùa xuân Giáp Ngọ 1954 với thế hệ trẻ - Ảnh: H.ANH
Cuối năm 1953, trước dã tâm giặc Pháp mở chiến dịch Át lăng đánh chiếm vùng tự do Phú Yên, toàn tỉnh Phú Yên bừng lên hào khí mới sẵn sàng đương đầu với giặc ngoại xâm. Theo chủ trương của trên, bộ đội chủ lực quân khu tiến công bắc Tây Nguyên, còn vùng tự do giao cho bộ đội địa phương, dân quân du kích kìm chân địch. Các đơn vị bộ đội, dân quân du kích ra sức xây dựng lực lượng, rào làng chiến đấu, đào giao thông hào liên thôn, liên xã, đào hầm trú ẩn, tránh bom đạn. Quân, dân Phú Yên ngoan cường đánh địch, đạp bằng mọi trở ngại tiến công địch. Từng địa phương trong tỉnh phát động nhân dân quyết tâm đánh địch bằng vũ khí tự tạo như hầm chông, cạm bẫy, địa lôi cùng với mìn mũi, lựu đạn, súng các loại do Liên khu 5 cấp… Khi địch đến, toàn dân thực hiện “vườn không nhà trống”. Giặc đến địa phương nào thì địa phương đó đánh tiêu hao, tiêu diệt, không cho chúng dễ bề kiểm soát.
Địch thực hiện ý định đánh nhanh, thắng nhanh, sáng 20/1/1954 (16 tháng Chạp năm Quý Tỵ), hai tiểu đoàn Thủy quân lục chiến của giặc Pháp đã ào ạt đổ quân lên bãi biển phường 6 TX Tuy Hòa. Chúng có nhiều tàu lớn nhỏ được trang bị vũ khí hiện đại, nhiều trọng pháo từ tàu chiến bắn hàng ngàn quả đạn lên các làng ven biển TX Tuy Hòa và dọc quốc lộ 1. Trên trời máy bay các loại gầm rú thả bom đánh phá các điểm mà chúng nghi ngờ quân ta giấu quân, dưới biển tàu thủy nã đại bác lên dọn đường cho bộ binh tiến quân… Bầu trời, mặt đất lúc này bị bom đạn cày xới đảo lộn vô cùng khốc liệt. Địch có tham vọng chiếm lĩnh TX Tuy Hòa trong vòng một ngày nhưng chúng đã vấp phải sự kháng cự mãnh liệt của quân dân ta. Dù lực lượng đông và được trang bị các phương tiện chiến tranh hiện đại nhưng địch đối mặt với sự chống trả quyết liệt của bộ đội tỉnh, bộ đội địa phương và dân quân du kích. Ngày đầu tiên, quân ta đã diệt, làm bị thương hàng trăm tên. Trước sự chống cự ngoan cường của quân ta, phải hơn 10 ngày địch mới chiếm được TX Tuy Hòa và chiếm đóng một số vùng ở các huyện phía nam và phía tây thị xã.
Tết Giáp Ngọ 1954, đồng bào Phú Yên đồng tâm hiệp lực tập trung đánh giặc giữ làng. Cũng có những địa phương giặc chưa đến, đồng bào vẫn tổ chức tết đầm ấm, tranh thủ tạo ra các hương vị ngày tết như gói bánh tét, làm bánh cốm, kẹo lạc vừng để tặng bộ đội, du kích trên đường hành quân hoặc trực tiếp canh phòng trên công sự, ở chiến hào trong những ngày tết. Có những vùng quê phải hứng chịu sự tàn phá của bom đạn, nhà cửa cháy trụi, cháy cả bàn thờ tổ tiên rất đau lòng. Nhiều gia đình phải dựng lều tạm bên cạnh giao thông hào để đón tết, niệm hương cầu nguyện tổ tiên phù hộ tai qua, nạn khỏi và nung nấu ý chí căm thù quân xâm lược. Trong dịp tết cũng có nhiều chiến sĩ, đồng bào ngã xuống quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh, bảo vệ từng tấc đất quê hương.
Ngày 16/2/1954, sau khi bổ sung lực lượng, giặc Pháp tiến đánh ra các huyện phía bắc tỉnh. Chúng huênh hoang đã chiếm được Phú Yên. Trong khi đó trên chiến trường Tây Nguyên ta giải phóng tỉnh Kon Tum và bắc Tây Nguyên. Bộ đội chủ lực Liên khu 5 đã tiêu diệt và bắt sống nhiều tù binh của Binh đoàn 100 cơ động của giặc Pháp. Tại Phú Yên, giặc Pháp bị quân, dân ta chặn đánh tơi bời, đánh tan địch ở Suối Cối, Xuân Sơn, đèo Quán Cau… làm cho giặc hốt hoảng rút chạy co cụm ở TX Tuy Hòa. Thừa thắng, bộ đội chủ lực kết hợp với bộ đội địa phương và dân quân du kích địa phương đồng loạt phản công, bao vây TX Tuy Hòa để tiêu diệt địch hoàn toàn. Đúng thời điểm đó, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết.
Mùa xuân Giáp Ngọ 1954, quân dân Phú Yên đã viết bản anh hùng ca bất tử trong trang sử vàng của dân tộc, đánh bại cuộc hành quân quy mô mang tên chiến dịch Át lăng của giặc Pháp, được Đại tướng, Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp tuyên dương và gửi thư khen. Tết Giáp Ngọ này, vừa tròn một lục thập hoa giáp 60 năm, chúng ta vui xuân, đón tết trong niềm vui mới, vận hội mới, càng nhớ lại mùa xuân khói lửa hào hùng 60 năm trước.
HÀ ANH
(Ghi theo lời kể của các cựu chiến binh thời kháng chiến chống Pháp)
