Xác định chuyển đổi số là nhu cầu cấp bách hiện nay, các cơ quan báo chí đang dần chuyển mình để phục vụ bạn đọc ngày càng tốt hơn.

Các đại biểu thảo luận trong chương trình đào tạo Chuyển đổi số báo chí do Cục Báo chí (Bộ TT-TT) phối hợp với Công ty Google tổ chức mới đây tại TP Hồ Chí Minh. Ảnh: LÊ HẢO

Theo đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, chuyển đổi số rõ ràng là con đường mà báo chí cần phải bước đi, thậm chí đi nhanh và quyết liệt; nếu không muốn bị tụt hậu, mất đi độc giả, khán thính giả, và hậu quả đương nhiên là sự sống còn của chính cơ quan báo chí.

“Chuyển đổi số hay là chết”

Từng đạt đến thời kỳ đỉnh cao của báo giấy với số lượng phát hành gần 500.000 bản/ngày, đứng đầu cả nước, nhưng không lâu sau đó, báo Tuổi Trẻ rơi vào thoái trào trước sự cạnh tranh gay gắt của báo điện tử. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều tờ báo trên cả nước khi những năm gần đây, độc giả, khán thính giả dần rời bỏ các nền tảng truyền thống và tìm đến nền tảng số.

Chia sẻ câu chuyện của đơn vị mình, ông Lê Xuân Trung, Phó Tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ cho hay: Thời gian qua, chúng tôi đã mất đi độc giả nhưng cũng có thêm độc giả. Lúc trước, độc giả của chúng tôi đọc báo giấy, bây giờ họ đọc báo điện tử. Khi lượng độc giả báo giấy giảm, lượng độc giả báo điện tử tăng và tăng nhiều hơn lượng giảm của độc giả báo giấy nên tổng lượng độc giả của chúng tôi hiện nay vẫn tăng. Nhận thấy xu hướng chuyển lên môi trường số của độc giả, Tuổi Trẻ xác định phải chuyển đổi số để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Trong thời buổi này, chuyển đổi số là vấn đề đương nhiên chứ không còn cách nào khác. Và hiện nay, chúng tôi xem chuyển đổi số là công cụ để thực hiện mục tiêu làm báo của mình.

Phát biểu tại khóa đào tạo Chuyển đổi số báo chí mới đây tại TP Hồ Chí Minh, bà Mai Hương Giang, Phó Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ TT-TT) cho biết: Chuyển đổi số báo chí là một trong hai câu chuyện được các cơ quan báo chí nhắc đến nhiều trong thời gian gần đây. Theo báo cáo về xu hướng báo chí thế giới, 44% những người được trả lời khảo sát cho biết, thúc đẩy chiến lược chuyển đổi số là sự thay đổi quan trọng nhất mà họ cần phải thực hiện để phát triển. Báo cáo các xu hướng và dự báo về báo chí, truyền thông và công nghệ năm 2021 của Viện Nghiên cứu báo chí Reuters cũng cho hay, có tới 76% những người tham gia khảo sát cho biết, đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy nhanh các kế hoạch chuyển đổi số của họ. Tác giả Nicolas Windpassinger có hẳn một cuốn sách với tựa đề “Chuyển đổi số hay là chết”; còn lãnh đạo các cơ quan báo chí cũng nhiều lần nhấn mạnh: chuyển đổi số quyết định sự sống còn của báo chí.

Tận dụng nhưng không phụ thuộc công nghệ

Chuyển đổi số là hoạt động thiết yếu. Vấn đề là làm cách nào để phục vụ bạn đọc trên môi trường số một cách tốt hơn. Liên quan đến điều này, ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng biên tập Báo điện tử VietnamPlus cho biết: Ngay từ đầu, chúng tôi đã tận dụng công nghệ để tìm hiểu độc giả là ai, họ đến từ đâu, từ đó phục vụ đúng nhu cầu của bạn đọc. Đối với VietnamPlus, khi xác định mình là người đi sau, chúng tôi xây dựng thương hiệu từ những bài long-form (bài viết định dạng dài với lượng thông tin sâu rộng, hình ảnh minh họa được thiết kế đẹp, đồ họa chỉn chu - PV) đặc sắc. Bên cạnh đó, VietnamPlus cũng đẩy mạnh báo chí dữ liệu, tạo ra sự khác biệt trong làng báo.

Mặc dù xác định các cơ quan báo chí cần sử dụng công nghệ để tạo ra những nội dung hấp dẫn nhằm chinh phục được các nhóm độc giả mới và phân phối nội dung hiệu quả trên môi trường số nhưng theo nhiều chuyên gia, đôi khi trong quá trình chuyển đổi số, công nghệ không cần quá cầu kỳ. Bởi công nghệ chỉ là công cụ; quan trọng là cơ quan báo chí biết mình phải làm gì và có chiến lược thực hiện điều đó như thế nào.

“Chuyển đổi số không phải là mua thêm bao nhiêu máy móc, đầu tư thêm bao nhiêu tiền mà là tiếp cận với bao nhiêu bạn đọc mới với những cách mới. Điều quan trọng nhất của chuyển đổi số không phải từ tiền, từ thiết bị công nghệ mà từ tư duy, nhất là tư duy của người lãnh đạo, họ có quyết tâm hay không, có tìm ra giải pháp để làm hay không”, ông Káp Thành Long, Phó Tổng biên tập Tạp chí điện tử Tri thức trực tuyến (Zing News) nói.

Theo bà Nguyễn Thị Thùy Dương, Quản lý Hợp tác chiến lược ngành Tin tức và Xuất bản của Công ty Google tại Đông Nam Á, hiện nay, Google có nhiều công cụ hỗ trợ phóng viên xây dựng, trình bày nội dung, phân tích dữ liệu nhanh hơn. Google cũng có một hệ sinh thái các sản phẩm phục vụ đo, đếm dữ liệu của các trang báo điện tử và nhiều tiện ích cơ bản khác. Đó đều là những công cụ miễn phí được cung cấp dựa trên nền tảng sẵn có của Google. Các cơ quan có thể sử dụng để phục vụ cho quá trình chuyển đổi số ở đơn vị mình.

Tham gia khóa đào tạo Chuyển đổi số báo chí, cán bộ, phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí khu vực phía Nam được cung cấp nhiều thông tin hữu ích để nâng cao năng lực số cho đơn vị mình. Ảnh: LÊ HẢO

Lấy độc giả làm trung tâm

Trao đổi tại chương trình thảo luận trong khóa đào tạo Chuyển đổi số báo chí mới đây, các đại biểu cho rằng mục tiêu chuyển đổi số của các cơ quan báo chí không phải phát triển công nghệ mà là phát triển nội dung, từ đó mới thu hút được độc giả và mang lại nguồn thu cho cơ quan báo chí.

Ông Trương Trí Vĩnh, chuyên gia về báo chí cho rằng: Các cơ quan báo chí phải trả lời được câu hỏi độc giả của chúng ta là ai, họ muốn xem tin tức gì và khi nào, họ cần và không cần thông tin gì, làm thế nào để đưa thông tin đến với họ một cách hiệu quả nhất… Muốn làm được điều này, các cơ quan báo chí phải thu thập dữ liệu, từ đó hướng đến việc tạo ra nội dung mới, thu hút những độc giả mới và có được nguồn thu mới trên không gian số.

Phó Tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ Lê Xuân Trung thì chia sẻ: Các cơ quan báo chí muốn thay đổi, phải làm dần dần. Như trường hợp của Tuổi Trẻ, chúng tôi cũng bắt đầu từ báo giấy, sau đó làm báo điện tử, rồi phát triển thêm nội dung trên các nền tảng mạng xã hội. Đội ngũ cán bộ phóng viên không thể quen ngay được thì phải đào tạo để anh em thích nghi dần. Tại Tuổi Trẻ, thời gian đầu, chúng tôi chia nhân sự ra làm 3 nhóm. Nhóm những người lâu nay chuyên làm báo giấy. Nhóm những người trẻ được ưu tiên đào tạo để làm các sản phẩm số. Và nhóm vừa có thể làm báo giấy, vừa làm được sản phẩm mới; chính nhóm này sẽ hỗ trợ cho những người làm theo cách cũ để kéo cả đội ngũ đi. Từ đó, chúng tôi tiến đến việc tái cấu trúc tòa soạn, tổ chức lại không gian làm việc và cách làm việc, hướng tới xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ.

Theo đồng chí Lê Quốc Minh, mục tiêu cuối cùng của chuyển đổi số là để phục vụ độc giả, khán thính giả. Khi đó, chính các cơ quan báo chí sẽ làm tốt hơn trong thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền cũng như kinh tế báo chí. Nếu các cơ quan báo chí không quyết liệt triển khai ngay, còn chần chừ, với những câu hỏi tại sao phải làm… thì sẽ bị tụt hậu.

MINH NGUYỆT - LÊ HẢO