Một đặc sản ở Phú Yên không thể không nhắc đến là ghẹ đầm Cù Mông (TX Sông Cầu). Nhiều tỉnh duyên hải miền Trung đều có ghẹ nhưng ghẹ Sông Cầu vẫn nổi tiếng và “đóng triện” thương hiệu bởi độ chắc, ngọt.
Ghẹ vùng Sông Cầu to bằng nắm tay, mình xanh thẫm, càng và yếm lốm đốm trắng, béo mầm. Ghẹ có thể hấp, luộc, rang muối hoặc nướng vỉ, làm món lai rai rất thú vị. Trên những quán ăn nổi dọc mép biển, bờ đầm, khách ngồi hóng gió mát, nhìn trời nước bao la, tự tay bốc từng miếng thịt trắng muốt chấm với muối, vừa ăn vừa nhâm nhi ngụm rượu thật sảng khoái… Muối dùng để chấm ghẹ được chế biến cầu kỳ, phải đảm bảo muối, ớt xiêm, đường, bột ngọt, nước cốt chanh vừa đủ để cho ra chén muối sền sệt, thơm nồng.
Có một bài thơ khuyết danh về Sông Cầu: “Hỡi ai trên chiếc xe hơi/ Ghé vài ba phút dạo chơi Sông Cầu/ Cảnh Sông Cầu dừa xanh rợp bóng/ Chiều thu về gợn sóng long lanh/ Sông Cầu những lúc trăng thanh/ Thuyền chèo xuôi mái thâu canh đêm tàn...”. Có lần trò chuyện với ông Trần Thêm, nguyên Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, tôi được ông giải thích rằng: Thuyền chèo xuôi mái thâu canh đêm tàn là có ý nói về nghề đánh bắt hải sản ở vịnh Xuân Đài, đầm Cù Mông... của người dân bản địa.
Sông Cầu có nhiều loại đặc sản biển, từ bình dân đến những loại quý hiếm, đắt giá như tôm hùm, cá ngựa... Ghẹ là món ở tầng giữa. Giá mỗi ký ghẹ khá mềm, tùy theo mùa từ 150.000-250.000đồng/kg. Các quán đều bán ghẹ sống, rộng dưới nước, khách đến mới mang ra chế biến.
Ghẹ Sông Cầu thịt chắc, vị ngọt thơm là nhờ yếu tố môi trường, nguồn nước ở đầm Cù Mông, vịnh Xuân Đài rất ổn định về độ mặn, phong phú thực vật thủy sinh (làm nguồn thức ăn cho ghẹ). Nhờ vậy, ghẹ Sông Cầu có quanh năm và bất kể mùa nào cũng không bị xốp. Vùng này còn xuất hiện một loại ghẹ đặc biệt thơm ngon hơn, được gọi là ghẹ lột. Loại ghẹ này ăn cả vỏ, thịt mềm ngọt.
Trong khá nhiều cách chế biến món ghẹ thì món ghẹ luộc, ghẹ hấp vẫn là phổ biến và ăn có cảm giác nhất. Cách ăn ấy đảm bảo độ đạm, mùi vị nguyên chất nhất. Nhưng đó là với những vị khách ít có dịp được thưởng thức món đặc sản biển này. Với người dân ven đầm, ven biển đôi khi dùng một món lâu ngày cũng thường, vậy nên họ nghĩ ra những cách chế biến độc đáo như ghẹ rang me và chả ghẹ. Tôi may mắn thưởng thức những món này vài lần, do chính tay bà con ven đầm Cù Mông chế biến, một món thuộc hàng “hải vị” khó quên.
QUỲNH MAI
