Những ngày qua, câu chuyện xử phạt người đội mũ bảo hiểm (MBH) dỏm râm ran khắp đầu đường, cuối phố và len lỏi vào từng gia đình. Thông thường, khi được quan tâm đến sức khỏe, ai nấy đều phải mừng. Thế nhưng, đa phần người dân cảm thấy băn khoăn và nhận thấy cách xử phạt của các lực lượng chức năng có điều gì gượng gạo.
Ai cũng hiểu mục đích dễ thấy nhất của việc bắt buộc đội MBH đạt chuẩn là bảo vệ người tham gia giao thông, vì sự an toàn tính mạng của người dân. Nhưng trách nhiệm kiểm tra, giám sát, đảm bảo doanh nghiệp không buôn bán, sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng đâu phải là của người dân? Đó là việc của cơ quan quản lý. Xử phạt người dân vì đội MBH không đạt chất lượng thì khó… tâm phục khẩu phục. Bởi như thế, thay vì tập trung dẹp hàng giả, hàng nhái, cơ quan chức năng lại quay qua đổ lỗi cho người dân thích đội MBH dỏm do giá rẻ và thời trang.
Ai cũng biết, MBH là một loại hàng hóa, nếu bị làm giả, không đúng tiêu chuẩn thì cơ quan chức năng phải xử lý theo quy trình xử lý hàng giả, hàng nhái, thậm chí hàng cấm từ khâu sản xuất, tiêu thụ, tàng trữ rồi mới đến người sử dụng. Nhưng có lẽ vì “bất lực” trước những nhà sản xuất, người kinh doanh MBH dỏm nên cơ quan chức năng “đè” người tiêu dùng ra để… phạt(?). Thay vì kiểm soát chặt chẽ, tận gốc từ khâu sản xuất, kinh doanh, cơ quan chức năng lại tung lực lượng lớn và đương nhiên không ít tốn kém để kiểm tra hàng chục triệu người đội MBH. Một nguồn lực xã hội có thể nói là đã bị sử dụng lãng phí!
Không chỉ vậy, lực lượng Cảnh sát giao thông thay vì chuyên tâm tổ chức trật tự, xử lý vi phạm giao thông thì nay lại thêm nhiệm vụ “kiểm định” để xác minh đâu là MBH đạt chuẩn, đâu là MBH dỏm. Vì vậy, cả người kiểm tra, xử phạt và người bị xử lý đều cảm thấy khiên cưỡng và đó là cách làm đằng ngọn. Nói cách khác, sự “khéo léo” của cơ quan chức năng chính là chỗ chuyển “vi phạm chất lượng hàng hóa” của nhà sản xuất sang “lỗi hành vi” của người sử dụng để xử phạt.
Theo Kế hoạch 69 ngày 18/4/2014 của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, việc xác định MBH dỏm (tức không được coi là MBH) dựa trên 3 dấu hiệu. Thứ nhất, mũ không có đủ 3 lớp (vỏ mũ, đệm hấp thụ xung động bên trong, quai mũ); thứ hai, mũ không ghi nhãn “MBH cho người đi mô tô, xe máy” và cuối cùng là mũ không có dấu hợp quy CR. Như vậy, rõ ràng, một người đội mũ mà chiếc mũ đó chỉ cần phạm phải 1 trong 3 tiêu chí trên được coi là không đội MBH và bị phạt về hành vi “Không đội MBH khi đi mô tô, xe máy” theo Nghị định 171/2013 của Chính phủ. Mức phạt này đã có hiệu lực từ ngày 1/7, người tham gia giao thông ngồi trên mô tô, xe máy không đội MBH, đội MBH không đúng quy chuẩn... sẽ bị phạt từ 100.000 đến 200.000 đồng.
Nếu thực sự quan tâm đến chất lượng MBH và bảo vệ người tiêu dùng thì xem ra 3 dấu hiệu nhận biết MBH thật, MBH giả quá hình thức. Dòng chữ “MBH cho người đi mô tô, xe máy” dán trên chiếc MBH thực ra là giấy phép con. Bởi chẳng mấy ai lại đội loại MBH dành cho người đi xe máy khi đi bộ, hay đi ô tô cả(!?)
Khảo sát tại các địa phương trong tỉnh cho thấy, người dân chưa nhiều người hiểu rõ thế nào là MBH không đúng quy chuẩn, tem hợp quy, như thế nào là tem chuẩn, như thế nào là tem giả… Song song đó, MBH của các cơ sở có uy tín, MBH ngoại có giá khá đắt, mua một lúc cho nhiều người trong gia đình thực sự là gánh nặng, nhất là đối với các hộ nghèo. Thậm chí, nhiều người còn hoài nghi liệu MBH ngoại, MBH đắt tiền có đảm bảo “hợp quy, hợp chuẩn” hay chưa, và nếu phải mua thì mua ở cơ sở nào là có uy tín, ai đảm bảo được việc này?
Vì vậy, bài toán xử phạt MBH dỏm cần có một cách giải quyết căn cơ và tận gốc hơn… chứ đừng “thả gà ra đuổi”.
LỆ VĂN
