Lúc 5 giờ 22 ngày 1/5, cơ quan chức năng Việt Nam phát hiện giàn khoan nước sâu Hải Dương 981 (mà Việt Nam vẫn thường gọi là Hải Dương-981) và 3 tàu dịch vụ dầu khí của phía Trung Quốc di chuyển từ tây bắc đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) xuống phía nam.
Đến 16 giờ ngày hôm sau, giàn khoan này được thả trôi, sâu vào trong thềm lục địa của Việt Nam 80 hải lý, cách đảo Lý Sơn 119 hải lý, cách bờ biển Việt Nam khoảng 120 hải lý. Đồng thời, phía Trung Quốc huy động một lực lượng lớn tàu hộ tống các loại bao gồm cả tàu quân sự và máy bay vào hoạt động, uy hiếp các tàu cảnh sát biển và kiểm ngư của nước ta trong khu vực này. Trả lời phỏng vấn báo chí trong nước và quốc tế vào chiều 7/5, đại tá Ngô Ngọc Thu, Phó tư lệnh, tham mưu trưởng Cảnh sát biển Việt Nam, cho biết khi các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam ra kiểm tra, ngăn chặn việc xâm phạm trái phép của giàn khoan Hải Dương-981, các tàu bảo vệ của Trung Quốc, được sự yểm trợ của máy bay đã có hành động hung hăng như chủ động húc thẳng vào các tàu, dùng vòi rồng có công suất lớn phun nước vào các tàu của Việt Nam nhằm làm hư hỏng tàu thuyền và các trang thiết bị trên tàu của lực lượng Cảnh sát biển, gây thương tích cho 6 kiểm ngư viên trên tàu của lực lượng Kiểm ngư Việt Nam…
Rõ ràng, hoạt động đơn phương nói trên của Trung Quốc là bất hợp pháp, đi ngược lại luật pháp và thông lệ quốc tế, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam. Hoạt động này cũng đi ngược lại Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông giữa Trung Quốc và ASEAN, làm phức tạp tình hình và gây mất ổn định ở khu vực, vi phạm nghiêm trọng Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.
Theo Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình, vị trí tọa độ hoạt động của giàn khoan Hải Dương-981 nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam, cách bờ biển Việt Nam khoảng 120 hải lý. Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý khẳng định chủ quyền của mình đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của mình được xác định phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982. Ông Lê Hải Bình nhấn mạnh: Mọi hoạt động của nước ngoài trên các vùng biển của Việt Nam khi chưa được phép của Việt Nam đều là bất hợp pháp và vô giá trị, Việt Nam kiên quyết phản đối.
Tại phiên họp toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 14 tổ chức tại thủ đô Nay Pyi Taw (Myanmar) ngày 11/5, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã nêu rõ: “Đây là lần đầu tiên Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan vào hạ đặt tại địa điểm nằm sâu trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của một nước trong ASEAN, là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 và cũng là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông mà Trung Quốc là một bên tham gia ký kết. Hành động cực kỳ nguy hiểm này đã và đang đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông. Việt Nam đã hết sức kiềm chế, chân thành bày tỏ mọi thiện chí, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của Trung Quốc để phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển của Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay, Trung Quốc không những không đáp ứng yêu cầu chính đáng của Việt Nam mà còn vu khống, đổ lỗi cho Việt Nam và tiếp tục dùng sức mạnh, gia tăng các hành động uy hiếp, xâm phạm ngày càng nguy hiểm và nghiêm trọng hơn”. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng “trân trọng cảm ơn và khẩn thiết kêu gọi các nước ASEAN, các nước trên thế giới, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối hành động xâm phạm nghiêm trọng nêu trên và ủng hộ yêu cầu hợp pháp, chính đáng của Việt Nam”.
Cùng với các hoạt động tích cực, kiên trì, không khoan nhượng trên mặt trận ngoại giao của Nhà nước ta; hoạt động mềm mỏng nhưng kiên quyết giữ vững chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc của lực lượng thực thi pháp luật Việt Nam trên vùng biển đang xảy ra hành động trái pháp luật của Trung Quốc; hoạt động lên án, phản đối của các tổ chức trong nước và quốc tế cùng những người yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới, sáng 11/5, hàng ngàn người dân tại thủ đô Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, TP Huế, TP Đà Nẵng, tỉnh Quảng Nam đã xuống đường tham gia tuần hành, mittinh phản đối việc Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương-981 trên vùng biển của Việt Nam. Tại các điểm tuần hành, mittinh ở các địa phương này, trong không khí ôn hòa, trật tự nhưng kiên quyết, sôi sục, các tầng lớp nhân dân mang nhiều cờ Tổ quốc, băng rôn, biểu ngữ hát vang các bài ca yêu nước, cách mạng. Đồng thời, lên án hành động ngang ngược, trái phép của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc phải rút ngay giàn khoan ra khỏi vùng biển của Việt Nam.
Theo ghi nhận của phóng viên Báo Phú Yên, mấy ngày qua, đông đảo người dân ở TP Tuy Hòa và các huyện trong tỉnh rất bức xúc và bất bình trước thông tin Trung Quốc đưa giàn khoan trái phép vào vùng biển nước ta. Anh Trần Vĩ, người dân thôn Phú Lộc (xã Hòa Thắng, Phú Hòa) cho biết: “Qua theo dõi thời sự trên các phương tiện thông tin đại chúng, tôi cực lực lên án hành vi ngang ngược của Trung Quốc trên vùng biển Hoàng Sa của Tổ quốc ta. Tôi mong muốn các ngành, các cấp có giải pháp đối phó phù hợp để bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất mẹ. Là công dân, theo tôi, mỗi người chúng ta phải cùng Nhà nước ra sức bảo vệ, gìn giữ nền độc lập, tự do để xây dựng một Tổ quốc Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”.
Trong thời điểm này, vấn đề quan trọng nhất là mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân tiếp tục đoàn kết, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào các quyết sách đúng đắn, phù hợp của Trung ương và Chính phủ trong giải quyết vấn đề biển Đông nói chung và việc giàn khoan Hải Dương-981 của Trung Quốc xâm nhập trái phép vùng biển Việt Nam nói riêng. Mỗi người dân Việt Nam chúng ta, tùy theo cương vị xã hội, tùy theo điều kiện công tác, sản xuất, kinh doanh, học tập… cụ thể, hãy cố gắng hoàn thành thật tốt nhiệm vụ, công việc của mình, thiết thực góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phát triển mọi mặt. Đất nước có giàu, mạnh thì việc bảo vệ, giữ gìn chủ quyền biển, đảo thiêng liêng, bảo vệ, giữ gìn nền độc lập, tự do và toàn vẹn lãnh thổ mới đời đời chắc chắn và bền vững.
THÁI HỒNG
