Thông tư liên tịch số 10/2007/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDTC ngày 28/12/2007 của Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Viện KSND tối cao, TAND tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng. Thời gian qua, với sự nỗ lực của các ngành thành viên của hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý (TGPL), hoạt động tố tụng trên địa bàn Phú Yên đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Điều đó đã góp phần tích cực trong việc củng cố mối quan hệ phối hợp về TGPL cũng như bảo vệ tốt quyền được TGPL của các đối tượng được TGPL theo quy định.
Công tác trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở Phú Yên có nhiều chuyển biến tích cực. Trong ảnh: một phiên tòa mẫu xét xử theo tinh thần cải cách tư pháp - Ảnh: V.TÀI
KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU
Triển khai thực hiện Thông tư liên tịch số 10, ngày 20/6/2008, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đã ký Quyết định số 972 về việc thành lập Hội đồng Phối hợp liên ngành về TGPL trong lĩnh vực tố tụng ở Phú Yên gồm có các thành viên: Sở Tư pháp, Sở Tài chính, Công an, Viện KSND và TAND tỉnh. Từ khi có hội đồng, đến nay công tác này đã có nhiều chuyển biến tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật nói chung và về TGPL nói riêng, góp phần không nhỏ vào việc nâng cao ý thức pháp luật cho người dân trong hoạt động tố tụng. Nhờ có công tác TGPL, các đối tượng là người nghèo, người có công với cách mạng, người già cô đơn, người tàn tật, trẻ em không nơi nương tựa, người dân tộc thiểu số… được nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật; được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp.
Theo Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Phú Yên Lương Văn Trương, trong thời gian qua, công tác phối hợp giữa các thành viên trong hội đồng đã tác động tích cực đến công tác TGPL trong hoạt động tố tụng. Nhận thức về vị trí, vai trò của công tác TGPL nói chung và TGPL trong hoạt động tố tụng nói riêng của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, các cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan được nâng lên. Chính nhờ làm tốt công tác phối hợp nên số vụ việc TGPL được thực hiện bằng hình thức tham gia tố tụng ngày càng tăng. Chỉ tính riêng trong năm 2012, đã có 104 vụ việc được TGPL bằng hình thức tham gia tố tụng và đều được cấp giấy chứng nhận tham gia tố tụng. Trong đó, án hình sự có 94 vụ, dân sự có 4 vụ, hôn nhân gia đình có 4 vụ, đất đai 1 vụ và hành chính 1 vụ. Các vụ việc chủ yếu được thực hiện đối với các đối tượng là người chưa thành niên phạm tội, chiếm tỉ lệ 77,1%. Đây chính là đối tượng bắt buộc phải có luật sư tham gia bào chữa theo quy định tại khoản 2, Điều 57 Bộ luật Tố tụng hình sự.
Ông Nguyễn Phi Đô, Phó Chánh án TAND tỉnh Phú Yên, cho biết: “Từ khi có hội đồng liên ngành, mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tố tụng với Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh ngày càng được củng cố và tăng cường. Nhờ thông qua cơ chế phản hồi thông tin về chất lượng tham gia tố tụng của người thực hiện TGPL, các thủ tục để được tham gia tố tụng của người thực hiện TGPL thuận lợi hơn mà người TGPL có thời gian nghiên cứu hồ sơ, tiếp cận đối tượng và tìm hiểu sâu hơn để bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích của người được TGPL được tốt hơn”.
NHỮNG TỒN TẠI CẦN KHẮC PHỤC
Bên cạnh những kết quả đạt được qua gần 5 năm thực hiện, công tác TGPL trong hoạt động tố tụng ở Phú Yên vẫn còn bộc lộ không ít những khó khăn, hạn chế. Đó là số vụ việc giới thiệu đến trung tâm chưa nhiều so với số lượng các vụ án của các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện. Bên cạnh đó, người dân chưa hiểu hoặc hiểu không đúng vị trí, vai trò, ý nghĩa của TGPL trong hoạt động tố tụng nên còn mang nặng tư tưởng là khi có người tham gia bảo vệ theo pháp luật thì phải “thắng kiện” chứ không phải để đảm bảo sự đúng đắn của pháp luật.
Ông Võ Đức Sang, Trưởng phòng Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án hình sự, trật tự an toàn xã hội, an ninh - ma túy (Viện KSND tỉnh), chia sẻ: “Hiện có rất nhiều vụ việc đối tượng là người chưa thành niên phạm tội nhưng việc thực hiện theo Luật Tố tụng, Luật TGPL chưa đầy đủ và chưa thể hiện hết tinh thần trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng. Cũng cần có số liệu thống kê cụ thể như số vụ việc, số đối tượng thuộc diện TGPL làm cơ sở so sánh với số vụ việc đã thực hiện bằng hình thức tham gia tố tụng, số đối tượng được TGPL thì mới tính được hiệu quả thực sự của hoạt động phối hợp của công tác TGPL trong hoạt động tố tụng”.
Trong khi đó, luật sư Nguyễn Hương Quê, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Phú Yên cho rằng. trên địa bàn tỉnh hiện có 9 văn phòng luật sư. Tuy nhiên, đội ngũ luật sư, cộng tác viên TGPL của tỉnh rất ít tham gia công tác TGPL trong hoạt động tố tụng nên số vụ việc được TGPL không nhiều. Một phần là do chế độ bồi dưỡng làm việc cho luật sư quá ít, thủ tục còn nhiêu khê nên không thu hút được luật sư tham gia các vụ việc TGPL.
Theo TS Nguyễn Thị Minh, Cục trưởng Cục TGPL (Bộ Tư pháp), để công tác TGPL trong hoạt động tố tụng ngày càng có hiệu quả thì cần đẩy mạnh công tác phối hợp liên ngành; nhất là phải tổ chức các buổi sơ kết, tổng kết công tác này để rút kinh nghiệm nâng cao chất lượng hoạt động của hội đồng phối hợp và kịp thời đề ra giải pháp khắc phục những tồn tại, vướng mắc. TS Nguyễn Thị Minh cũng cho biết Hội đồng ở Trung ương đang tiến hành nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các văn bản pháp luật về TGPL trong hoạt động tố tụng cũng như sẽ sớm có hướng dẫn thống nhất về kinh phí, cơ sở vật chất, quan tâm hơn tới chế độ, chính sách cho người thực hiện TGPL… nhằm mang lại hiệu quả đích thực cho các đối tượng thụ hưởng.
VĂN TÀI
