Tập sự hành nghề luật sư (LS) là giai đoạn quan trọng để chuẩn bị hành trang cho một người chính thức “gánh vác” trọng trách của LS, người tham gia “bảo vệ công lý”. Nhưng với các quy định của pháp luật hiện hành, người tập sự hành nghề LS đang phải chịu cảnh “tập bơi trên cạn”, khó lòng mà biết được khi xuống nước họ sẽ nổi hay chìm…
90% NGƯỜI TẬP SỰ CHỈ ĐƯỢC “CƯỠI NGỰA XEM HOA”
Từ ngày Luật LS có hiệu lực đến nay, 18 tháng tập sự hành nghề LS theo quy định dường như vẫn chỉ là thời gian để người tập sự “nằm chờ” đến ngày thi cấp chứng chỉ, chứ không phải thời gian để trang bị đầy đủ tri thức, kỹ năng nghề nghiệp, chuẩn mực ứng xử của một LS như mục đích của quy định về thời gian tập sự này. Không có gì lạ lẫm chuyện đa phần người tập sự hành nghề LS chỉ “đánh trống ghi tên” ở tổ chức hành nghề LS và đoàn LS, chứ không có bất cứ hoạt động tập sự nào trong thực tế. Như trường hợp của Thu H., 1 tuần đáo qua văn phòng LS nơi cô tập sự 1 lần để “anh LS không quên mặt (!?)”. Thậm chí, có tháng H. cũng chỉ đến văn phòng 1- 2 lần vì “đến rồi ngồi đấy, hoặc tự đọc những hồ sơ cũ, chả để làm gì”, H. giải thích. Kết quả là gần 1 năm tập sự đã qua nhưng những “kỹ năng nghề nghiệp” cơ bản như phân tích tình huống, đưa ra phương hướng giải quyết các vấn đề pháp lý, vận dụng, áp dụng pháp luật vẫn… hoàn toàn xa lạ với “LS tương lai” này, chứ chưa dám mơ đến việc được “truyền cho một số “kỹ xảo” nghề nghiệp”.
Cũng chính vì Luật không cho người tập sự được thực hành nghề thông qua việc tham gia tố tụng tại TAND cấp huyện (như Pháp lệnh LS năm 2001) “dẫn đến thực tế 90% người tập sự chỉ “chạy việc vặt” cho LS hướng dẫn hoặc “cao cấp” hơn là được tư vấn những vụ việc hôn nhân gia đình đơn giản… mà không phải là học việc nghề LS”, theo phản ánh của nhiều người tập sự hành nghề LS và cả các LS “gạo cội”.
NHỮNG “MỐI TÌNH “CHƯA ĐẾN DUYÊN”
Đó là mối quan hệ giữa người tập sự với LS hướng dẫn, tổ chức hành nghề LS và đoàn LS. Theo luật, họ phải gắn kết chặt chẽ vì đều đóng vai trò quyết định đến chất lượng tập sự và năng lực hành nghề của người tập sự khi họ trở thành LS. Song thực tế, nhiều LS hướng dẫn do muốn “giữ mánh làm ăn” mà không mặn mà “truyền nghề”, nhất là các “ngón nghề”, kinh nghiệm mà họ đã tích lũy được trong quá trình tác nghiệp. Về cơ bản, người tập sự dường như chỉ là một bộ phận “không có cũng không sao, mà có cũng không để làm gì” của các tổ chức hành nghề luật sư N. T. tập sự hành nghề LS bức xúc: “Có khi tổ chức hành nghề LS coi sự có mặt của người tập sự là gánh nặng, gây vướng chân họ trong hoạt động”.
Sự thiếu gắn bó giữa người tập sự và LS hướng dẫn là hậu quả của việc thiếu quy định ràng buộc về trách nhiệm của LS hướng dẫn (trước khi có Thông tư 21/2010 của Bộ Tư pháp. Bên cạnh đó, thiếu cơ chế, công cụ hữu hiệu để đoàn LS thực hiện chức năng giám sát hoạt động tập sự.
Tổ chức hành nghề LS và cả đoàn LS hầu như không thể quản lý, không nắm được hoạt động, tiến trình tập sự của người tập sự. Theo nhận định của các LS, hoạt động tập sự luật sư đang bị thả nổi, tự phát, không có định hướng. Trong khi đó, bản thân ý thức và ứng xử nghề nghiệp của nhiều người tập sự chính là lỗ hổng lớn của người tập sự hiện nay. Nhiều người bi quan, thiếu tự hào về nghề nghiệp, nên ít phấn đấu, dốc sức để thực hành kỹ năng hành nghề. Cá biệt có nhiều người coi LS là “vỏ bọc” nên cũng không chú trọng vào trau dồi kỹ năng nghề nghiệp ngay từ những ngày tập sự. Tất cả khiến mối quan hệ giữa người tập sự, LS hướng dẫn, tổ chức hành nghề LS và đoàn LS rất lỏng lẻo, “đáng báo động và cần có giải pháp khắc phục”. Quan trọng là khiến chế định về tập sự hành nghề LS trở nên “vô nghĩa”, lãng phí trong quá trình đào tạo để có được những LS đủ kỹ năng và chuyên môn khi tham gia vào thị trường dịch vụ pháp lý trong nước, cũng như tiến tới hội nhập với khu vực và thế giới.
So với cách đây 10 năm, cả nước chỉ có khoảng 2.000 LS và LS tập sự thì tính đến nay, đội ngũ LS đã phát triển nhanh, cả nước đã có khoảng 6.500 LS và khoảng hơn 3.000 người tập sự hành nghề luật sư. Số lượng tổ chức hành nghề LS cũng phát triển nhanh, cả nước có khoảng gần 3.000 tổ chức hành nghề được thành lập. Đội ngũ LS đã được chuẩn hóa, hoạt động tập sự LS cũng được Bộ Tư pháp, Liên đoàn LS Việt Nam và các đoàn LS quan tâm nhằm nâng cao chất lượng tập sự, là tiền đề cho việc nâng cao chất lượng LS.
(Nguồn: Liên đoàn LS Việt Nam)
XUÂN HƯƠNG - (PLVN)
