Năm 2023, TAND hai cấp Phú Yên là đơn vị xuất sắc dẫn đầu 63 tỉnh, thành trong cả nước (đứng thứ hai sau TAND cấp cao Đà Nẵng trong hệ thống các cấp tòa) về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Trần Huy Đức, Chánh án TAND tỉnh về những kết quả ấn tượng này.

* Thời gian qua, tuy gặp không ít khó khăn nhưng TAND hai cấp Phú Yên có bước đột phá trong tổ chức phiên tòa trực tuyến, dẫn đầu 63 tỉnh, thành trong cả nước. Ông có thể cho biết điều gì đã làm nên kết quả ấn tượng này?

- Nghị quyết 33/2021/QH15 của Quốc hội cũng như chủ trương của TAND Tối cao về việc tổ chức phiên tòa trực tuyến có một ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Lãnh đạo TAND tỉnh xác định việc xét xử trực tuyến có ý nghĩa quan trọng không chỉ về chính trị, mà cả về kinh tế và đây là xu hướng tất yếu của hoạt động cải cách tư pháp, phù hợp với chủ trương của Đảng về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong hoạt động của tòa án, tiến tới việc chuyển đổi số, xây dựng tòa án điện tử.

Ông Trần Huy Đức

Thời gian đầu tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến, TAND hai cấp gặp muôn vàn khó khăn do không có thiết bị cũng như nhân sự thực hiện. Nhưng với sự quyết tâm của Ban Cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án tỉnh xác định phải thực hiện cho bằng được chủ trương này của Quốc hội và TAND Tối cao.

Theo đó, Tòa án tỉnh đã thành lập ngay tổ công tác phục vụ tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến tại TAND hai cấp với 5 thành viên, do Phó Chánh án TAND tỉnh làm tổ trưởng để hỗ trợ các đơn vị tổ chức phiên tòa trực tuyến.

Đồng thời, lãnh đạo TAND tỉnh tập trung triển khai các giải pháp như: chỉ đạo, yêu cầu thẩm phán đăng ký phiên tòa xét xử trực tuyến - xem đây là tiêu chí bắt buộc để đánh giá, phân loại công chức, bình xét thi đua khen thưởng.

Tại các cuộc họp giao ban, lãnh đạo TAND tỉnh đề nghị các đơn vị báo cáo số lượng phiên tòa xét xử trực tuyến thành công cũng như những khó khăn, vướng mắc để chỉ đạo kịp thời; đồng thời phối hợp tốt với các cơ quan tiến hành tố tụng, đảm bảo phương tiện thiết bị để phiên tòa tổ chức thành công, đảm bảo việc ghi âm, ghi hình, lưu trữ.

Tòa án tỉnh cử công chức và hỗ trợ trang thiết bị, hướng dẫn tòa án các huyện, thị, thành phố tổ chức phiên tòa trực tuyến, nhất là những vụ án dư luận xã hội quan tâm, phức tạp, án trong danh mục theo dõi, chỉ đạo, đôn đốc…

Mặc dù phòng xét xử trực tuyến chuyên dụng chưa có, thiết bị giữa tòa án và các cơ quan liên quan chưa đồng bộ, nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo TAND tỉnh cùng những giải pháp, phương án hỗ trợ khoa học của tổ công tác, năm 2023 TAND hai cấp đã khắc phục khó khăn, tổ chức thành công 170 phiên tòa xét xử trực tuyến, vượt 149 phiên so với quy định của TAND Tối cao.

Kết quả này không chỉ là sự nỗ lực của TAND hai cấp Phú Yên mà còn nhờ sự chỉ đạo sát sao của Ban Cán sự đảng TAND Tối cao, của Chánh án TAND Tối cao, sự ủng hộ của cấp ủy địa phương và sự phối hợp chặt chẽ giữa tòa án với các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp.

* Để tổ chức thành công phiên tòa xét xử trực tuyến, bên cạnh cơ sở vật chất, trang thiết bị thì đội ngũ nhân lực CNTT của tòa án rất quan trọng. Hiện nay, đội ngũ nhân lực CNTT của TAND hai cấp Phú Yên như thế nào, thưa ông?

- Để phục vụ hiệu quả cho quá trình chuyển đổi số, đòi hỏi phải có nhân sự chuyên trách về CNTT. Hiện nay, đơn vị chưa có nhân sự làm công tác CNTT chuyên trách - đây là khó khăn lớn. Phó chánh văn phòng đang kiêm nhiệm công tác này chủ yếu bằng kinh nghiệm qua thực tiễn công tác, vừa hỗ trợ, hướng dẫn công chức tòa án huyện trong việc ứng dụng CNTT và tổ chức xét xử trực tuyến.

Phiên tòa xét xử trực tuyến một vụ án hình sự. Trong ảnh: Bị cáo ra tòa từ trại giam. Ảnh: NGỌC DUNG

Trên cơ sở nhu cầu công tác cũng như được sự phân bổ của TAND Tối cao, hiện nay Tòa án tỉnh đang thực hiện quy trình tuyển dụng 16 công chức, trong đó có 1 vị trí là chuyên viên CNTT để bổ sung nguồn nhân lực then chốt của Tòa án tỉnh trong quá trình chuyển đổi số.

Tuy nhiên về lâu dài, để đạt hiệu quả cao hơn, trở thành hoạt động thường xuyên trong công tác tổ chức xét xử, tiết kiệm chi phí và công sức nhân lực phục vụ, không phụ thuộc vào các yếu tố khách quan, trung ương cần quan tâm, sớm đầu tư trang thiết bị đồng bộ đến tòa án cấp huyện, thành một hệ thống riêng biệt để phục vụ xét xử trực tuyến, kể cả đường truyền chuyên dụng để đảm bảo công tác bảo mật, an toàn thông tin.

Bên cạnh đó, ngành chú trọng công tác bồi dưỡng, hướng dẫn đội ngũ thư ký phiên tòa, thẩm phán; đào tạo chuyên sâu đối với nhân sự CNTT để nâng cao chất lượng phiên tòa trực tuyến.

* Công cuộc chuyển đổi số và xây dựng tòa án điện tử đóng góp quan trọng vào thành công của Chiến lược cải cách tư pháp nước ta hiện nay. TAND Phú Yên đã chuẩn bị như thế nào cho quá trình chuyển đổi số của ngành?

- Có thể nói, việc tổ chức thành công các phiên tòa hình sự, hành chính, dân sự và hôn nhân gia đình bằng hình thức trực tuyến trong thời gian qua và sự chỉ đạo quyết liệt của Ban Cán sự đảng, lãnh đạo TAND tỉnh trong việc thực hiện hiệu quả các phần mềm như: hệ thống giám sát hoạt động tòa án (quản lý án), số hóa hồ sơ, công bố bản án, trợ lý ảo; tích cực đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức cho cán bộ công chức đối với việc ứng dụng CNTT trong hoạt động là những yếu tố quyết định sự thành công trong thực hiện quá trình chuyển đổi số, góp phần xây dựng tòa án điện tử theo tinh thần cải cách tư pháp trong thời gian tới.

Song song với tổ chức phiên tòa trực tuyến, Tòa án tỉnh cũng đang thực hiện hiệu quả một số phần mềm nội bộ là nền tảng để tiến tới xây dựng tòa án điện tử như: số hóa các tài liệu trong hồ sơ vụ án, hệ thống quản lý án, công bố bản án… mang lại nhiều thuận lợi cho người dân trong việc tiếp cận công lý, hoạt động quản lý và xét xử của tòa án cũng được nhanh chóng, tạo điều kiện thuận lợi cho đương sự tham gia tố tụng, hạn chế việc hoãn phiên tòa. Đó là quá trình thay đổi tư duy và mô hình quản lý truyền thống sang mô hình kỹ thuật số, ứng dụng CNTT vào hệ thống điều hành, quản lý.

* Xin cảm ơn ông!

NGỌC DUNG (thực hiện)