Mặc dù đã có quy định về thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án, có chế tài đối với thẩm phán để xảy ra tình trạng án quá hạn, án tồn nhưng việc chậm xét xử các vụ án trên địa bàn tỉnh vẫn tiếp tục diễn ra.
Theo thống kê sơ bộ của Ban Nội chính Tỉnh ủy, trên địa bàn tỉnh còn khoảng hơn 100 vụ án, vụ việc đã thụ lý trên 2 năm nhưng chưa được TAND hai cấp tỉnh Phú Yên tiến hành giải quyết. Mặc dù thời hạn tòa thụ lý từng loại án được quy định khá cụ thể: Đối với vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động, đất đai… thời hạn thụ lý từ 2-4 tháng thì đưa ra xét xử. Đối với vụ án hành chính thì từ 2 tháng đối với quyết định giải quyết khiếu nại về xử lý vụ việc cạnh tranh; 4 tháng đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, thì đưa ra xét xử. Đối với vụ án hình sự thì 30 ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng, 45 ngày đối với tội phạm nghiêm trọng, 2 tháng đối với tội phạm rất nghiêm trọng, 3 tháng đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, thì đưa ra xét xử.
Dù luật định như thế, nhưng thực tế hiếm khi TAND hai cấp ở Phú Yên tuân thủ, thường thì tòa kéo dài thời hạn thụ lý đến một vài năm mới đưa ra xử là bình thường. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự, gây mất thời gian, công sức theo đuổi vụ án hoặc vụ việc của người dân và các tổ chức có liên quan….
Một lãnh đạo TAND tỉnh phân trần, nguyên nhân khách quan dẫn đến chậm xét xử các vụ án, vụ việc một phần là do nhiều vụ án có tính chất phức tạp; ngành Tòa án thiếu thẩm phán, chưa đủ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; một số quy định của pháp luật chưa đầy đủ, rõ ràng, chưa có hướng dẫn kịp thời; chưa có sự phối hợp của một số cơ quan, tổ chức trong việc cung cấp văn bản, tài liệu… Tuy nhiên, nguyên nhân chủ quan đến từ phía các cơ quan tư pháp, như: Thiếu sự kiểm tra, đôn đốc thực hiện công vụ của cán bộ, thẩm phán; công tác thu thập chứng cứ của các cơ quan có thẩm quyền kéo dài mà chưa có chế tài xử lý… thì lại không được vị này đề cập đến.
Quyết định 120, ngày 19/6/2017 của TAND Tối cao về việc “Ban hành quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong TAND” nêu rõ: Nếu thẩm phán để từ ba vụ, việc quá thời hạn giải quyết, xét xử theo quy định của pháp luật từ 12 tháng trở lên nhưng không có lý do chính đáng thì không xem xét đề nghị bổ nhiệm lại trong thời hạn 12 tháng. Hoặc thẩm phán bị xử lý trách nhiệm bằng hình thức tạm dừng thực hiện nhiệm vụ được giao trong thời gian 30 ngày khi có một trong những hành vi vi phạm sau đây: Để từ trên ba vụ, việc quá thời hạn dưới sáu tháng hoặc một vụ, việc trở lên quá thời hạn từ sáu tháng trở lên kể từ ngày hết thời hạn chuẩn bị xét xử, thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu theo quy định của pháp luật nhưng không có lý do chính đáng... Quy định là vậy nhưng tình trạng “ngâm án” hoặc để án tồn trên địa bàn Phú Yên xảy ra khá nhiều và kéo dài nhiều năm mà chưa có thời gian giải quyết …
Do vậy, để không còn án tồn, án quá hạn, thiết nghĩ cần xác định trách nhiệm và có biện pháp xử lý đối với cá nhân thẩm phán cũng như chánh án TAND cùng cấp trong việc để các vụ án quá hạn, án tồn do nguyên nhân chủ quan. Lãnh đạo TAND tỉnh cũng cần tăng cường kiểm tra, thanh tra các đơn vị trực thuộc, bàn biện pháp tháo gỡ khó khăn vướng mắc và có giải pháp để giảm lượng án tồn đọng như hiện nay. Đồng thời, các cơ quan tư pháp, nội chính cũng cần tích cực phối hợp với ngành Tòa án trong quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc.
LỆ VĂN
