Báo Phú Yên nhận được đơn khiếu nại của ông Ngô Dương (ở thôn Vạn Lộc, xã Hòa Mỹ Đông) và các con cháu họ Ngô (ở thôn Vinh Ba, xã Hòa Đồng, Tây Hòa) phản ánh về gia đình ông Đặng Trạch ngang nhiên lấn chiếm đất mộ để xây dựng kinh doanh quán ăn uống. Nội dung tóm tắt như sau:
Những ngôi mộ trong phần đất nhà ông Đặng Trạch vẫn được gia đình ông nhang khói - Ảnh: T.THẢO
“Theo trích lục mang số hiệu 848 cấp ngày 15/9/1931 (được ghi bằng chữ Hán của chế độ cũ), với diện tích trên 3ha đất do ông Ngô Nóc đứng tên là đất thổ mộ có khoảng 50 mộ của ông, bà họ Ngô. Sau khi ông Nóc qua đời, con cháu dòng hộ Ngô thừa kế tu tạo quản lý phần mộ của ông bà.
Tháng 10/1991, ông Đặng Trạch (thôn Phú Thuận, xã Hòa Mỹ Đông) đến dọn, san ủi hết một số mộ để xây dựng nhà ở, lập vườn canh tác. Chúng tôi có ngăn cản ông Trạch nhưng ông Trạch không nghe còn thách đố chúng tôi. Ngày 11/2/1993, chúng tôi làm đơn khiếu nại gửi đến UBND xã Hòa Đồng nhờ giải quyết, nhưng không thấy UBND xã Hòa Đồng trả lời. Ngày 25/12/1993 (âm lịch), dòng họ ông Ngô Dương đi tảo mộ phần ông, bà thì ông Trạch đem giấy tờ ra chứng minh với chúng tôi là ông có giấy tờ hợp lệ được quyền sử dụng 200m2 đất trên. Từ đó đến nay, chúng tôi đành im lặng và cũng không biết khiếu nại ở đâu?
Ông Trạch qua đời, vợ chồng bà Đặng Thị Thủy (con gái) và ông Ngô Văn Định thừa kế ngôi nhà và đất vườn. Đến nay, vợ chồng bà Thủy đã san lấp hết phần đất mộ của ông bà chúng tôi (chỉ còn lại 6 cái mộ) để xây dựng kinh doanh quán ăn uống.
Ngày 14/3/2013, vợ chồng bà Thủy đã đến nhà tôi yêu cầu dòng họ Ngô phải di dời 6 cái mộ còn lại đi nơi khác, để vợ chồng bà toàn quyền sử dụng trên mảnh đất đó. Tôi và con cháu họ Ngô nhờ các cơ quan có liên quan can thiệp, giúp đỡ để ông bà tổ tiên chúng tôi an nghỉ được thanh thản”.
Qua đơn thư bạn đọc, phóng viên Báo Phú Yên đã tiến hành xác minh và ghi nhận ý kiến của một số người có trách nhiệm. Chúng tôi tìm đến nhà của bà Đặng Thị Thủy (con gái ông Đặng Trạch) (thôn Vinh Ba, xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa). Trên khu đất rộng khoảng 200m2, phía bên phải căn nhà cấp 4, diện tích đất còn lại được xây dựng quán ăn uống. Vợ chồng bà Thủy dẫn chúng tôi đi xem 3 cái mộ nằm ở bên ngoài và 3 mộ còn lại nằm trong sân quán. Hỏi vợ chồng bà Thủy vì sao lại xây dựng quán ăn uống trên đất có mộ phần người khác, bà trả lời: “Năm 1991, ba tôi (ông Trạch tên thật là Đặng Xuân Mai) đi tập kết ngoài Bắc về, không có đất để xây dựng nhà ở, ông làm đơn xin cấp đất gửi UBND xã Hòa Đồng và được UBND xã Hòa Đồng cấp 200m2 đất, trong đó có đất xây dựng nhà ở và đất vườn canh tác. Sau khi ba tôi mất đã để lại ngôi nhà cấp 4 và phần đất vườn cho vợ chồng tôi ở và canh tác, hàng năm tôi đều đóng thuế cho Nhà nước. Năm 2006, được UBND huyện Tây Hòa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vì điều kiện kinh tế khó khăn, vợ chồng tôi đã mở quán bán ăn uống. Tối nào, vợ chồng tôi cũng đều thắp nhang cả, nhưng tôi thấy khách ăn uống say sưa đi qua lại, có khi lại nôn ọe và tiểu tiện lên mộ, tôi cũng xót. Mới đây, vợ chồng tôi đến gặp ông Ngô Dương cũng trình bày sự việc như trên và thương lượng với gia đình, nếu đồng ý di dời các mộ nói trên đến nơi khác, tôi xin chịu toàn bộ chi phí”.
Ông Võ Văn Tấn, nguyên Trưởng trại Giống cây trồng xã Hòa Đồng thuộc Công ty Giống cây trồng Phú Khánh cho biết: “Trước năm 1975, nơi đây là trận địa pháo của Triều Tiên, hầu như bị san bằng hết không còn mồ mả gì cả. Năm 1980, UBND huyện Tuy Hòa (nay huyện Tây Hòa) đã quy hoạch gần 50ha đất để xây dựng Trại Giống cây trồng xã Hòa Đồng. Khi tôi được phân công quản lý và xây dựng trại giống, thì khu vực này là hầm hố sâu và toàn mảnh đạn, vải dù,…của địch để lại và có khoảng 10 cái mộ nằm sát bên suối bờ tre”.
Còn ông Dương Dụ, nguyên Bí thư Huyện ủy Tuy Hòa cho biết: “Trước kia, nơi đó là Gò Tiều, nhưng đến năm 1966 Lữ đoàn 73 của Mỹ đã san ủi sạch để xây dựng cứ điểm. Cuối năm 1966, Mỹ giao lại cho quân Rồng Xanh của Đại Hàn làm căn cứ, năm 1967 giao lại cho Lữ đoàn Mãnh Hổ. Cuối 1967 - đầu 1968 giao cho Trung đoàn Bạch Mã. Năm 1973, Bạch Mã rút quân giao lại cho quân ngụy đến khi bị quân ta đánh giải phóng. Sau năm 1975, bà con đến thăm lại mồ mả ông bà, rồi đắp mả gió lên để tưởng nhớ thôi, chứ không còn mồ mả gì cả”.
Ông Mai Ne, Chủ tịch UBND xã Hòa Đồng tỏ ra ngạc nhiên khi nghe chúng tôi thông tin về việc này. Sau khi xem xét hồ sơ, ông Mai Ne cho biết: “Tôi khẳng định rằng, UBND xã Hòa Đồng không nhận bất kỳ đơn thư khiếu nại nào của ông Ngô Dương. Theo đơn thư khiếu nại mà ông Dương gửi hồi năm 1993, thì nay không còn hiệu lực. Nếu ông Dương và con cháu dòng họ Ngô có đơn khiếu nại gửi đến UBND xã Hòa Đồng, xin can thiệp, giải quyết về việc xâm chiếm mồ mả của gia đình ông Đặng Trạch, thì UBND xã Hòa Đồng sẽ xem xét thực tế và giải quyết theo quy định của pháp luật”. Ông Mai Ne còn cho biết thêm, sau năm 1975, UBND huyện Tuy Hòa đã quy hoạch toàn bộ khu vực này và giao 50 ha đất cho trại Giống cây trồng xã Hòa Đồng quản lý. Năm 1991, ông Đặng Trạch thoát ly miền Bắc trở về, không có nhà ở nên UBND xã Hòa Đồng đồng ký cấp cho ông Trạch trên 200m2 đất thừa của trại giống còn lại để xây dựng nhà ở và đất vườn canh tác. Năm 2006, ông Trạch mất, bà Thủy (con gái) đã làm đơn xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và theo bản đồ địa chính xã cho thấy, khu vực này không thể hiện ghi mồ mả và không có sự tranh chấp đất đai, nên UBND xã Hòa Đồng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Thủy.
Hiện nay, mồ mả trên đất không được coi là “tài sản gắn liền với đất” hoặc “tài sản” theo Bộ luật Dân sự. Việc tranh chấp đất đai liên quan đến mồ mả cũng chưa được pháp luật quy định cụ thể, nên khi gặp chuyện, cơ quan chức năng rất khó giải quyết. Việc UBND xã Hòa Đồng cấp đất ở cho ông Đặng Xuân Mai (Đặng Trạch) năm 1991 để làm nhà ở là thuộc thẩm quyền của địa phương. Con gái (Đặng Thị Thủy) có quyền thừa kế sử dụng theo quy định của pháp luật về đất đai hiện hành.
KHÔI NGUYÊN
Những ngôi mộ trong phần đất nhà ông Đặng Trạch vẫn được gia đình ông nhang khói - Ảnh: T.THẢO
